27 december 2007 om 07:34
Luister naar

Char en 'een oude man, gehuld in een mantel...'

Char heeft er twee gelovigen bij, schreef Reina Wiskerke op donderdag 20 december in deze krant. In november 2005 schreef haar collega Koert van Bekkum ook al eens over Char Margolis, het medium dat mensen via 'readings' in contact brengt met overleden dierbaren. Sinds afgelopen donderdag wordt het programma Char weer door RTL4 uitgezonden. Het scoort hoge kijkcijfers.

Een link naar Saul bij de heks te Endor ligt voor de hand. Wiskerke en Van Bekkum legden die link. Maar hoe ligt die precies?

1 Samuël 28 is een geschiedenis die tot de verbeelding spreekt. Saul vraagt een medium de overleden Samuël te laten opkomen uit de dood. En zo waar, er wordt gecommuniceerd tussen de koning en de profeet! Het verhaal laat menig orthodoxe Bijbellezer met vragen achter. Wat gebeurt hier? Is het werkelijk Samuël die uit de aarde opkomt en spreekt?

De uitleg van dit gedeelte heeft veel exegeten beziggehouden. Sinds de Reformatie denken sommige Bijbeluitleggers dat er sprake is van zinsbegoocheling. Als de heks Samuël oproept, zegt zij dat zij een schim waarneemt. In werkelijkheid ziet zij niets. Als medium geeft zij aan Saul door wat Samuël zogenaamd zegt. Boerenbedrog dus. Er is geen sprake van het oproepen van geesten van doden.

Een andere uitleg die in de vorige eeuw sterk naar voren kwam, wijst in de richting van de parapsychologie c.q. telepathie. In dat geval voelt de heks haarfijn aan wat Saul denkt en beleeft. Zij projecteert zijn gevoelens in de (al dan niet aanwezige) geest en construeert zo een dialoog tussen de koning en de profeet. Deze uitleg houdt rekening met occulte invloeden. Immers, als er wel een geest aanwezig is, houdt de heks zich bezig met spiritisme (geloof dat de mens na zijn dood zijn persoonlijk bestaan als geest voortzet en onder bepaalde omstandigheden in staat is zich met zijn nabestaanden in verbinding te stellen) of necromantie (het voorspellen van de toekomst door het te-voorschijn-roepen van doden).

Wie echter 1 Samuël 28 leest, kan niet heen om de directe dialoog tussen Saul en Samuël. Het medium blijft op de achtergrond. Nadat zij de schim heeft opgeroepen, treedt zij terug. Zij spreekt pas weer als Samuël uitgesproken is. Bovendien is er weinig of niets in dit gedeelte te vinden dat boerenbedrog of telepathie doet vermoeden.

Nog enkele overwegingen. Het volk Israël leefde in een wereld waarin dodenbezwering aan de orde van de dag was, vooral bij de Kanaänieten. Sprekend is dat Endor een Kanaänitische enclave was (Jozua 17:11). Op diverse plaatsen waarschuwt de HEER zijn volk ernstig voor occulte praktijken als het oproepen van geesten van doden. Je leest erover in Leviticus 19:26,31, 20:6-7,27 en Deuteronomium 18:10-11. Zou God zijn volk zo indringend waarschuwen voor zaken die in feite neerkomen op zinsbegoocheling of aanvoelend vermogen?

Duivelse activiteit

Wie Schrift met Schrift vergelijkt, vindt nog een interessante tekst. Mijns inziens is de boodschap van 1 Kronieken 10:13-14 van doorslaggevend belang. Daar staat dat Saul de dood vond omdat hij de HEER ontrouw was geweest én omdat hij de geest van een dode had geraadpleegd in plaats van de HEER om raad te vragen. Is dit niet een echo van wat er staat in Leviticus 19-20 en Deuteronomium 18?

Een oude exegese wijst op demonie. Er is wel degelijk sprake van een geest die opgeroepen wordt en communiceert met Saul! Tertullianus, Luther, Calvijn en Abraham Kuyper gaven een dergelijke verklaring al. In 1 Samuël 28 is sprake van duivelse activiteit. De vraag is wel hoe een demon zich verhoudt tot de persoon van Samuël. Want de schim die uit de aarde opkomt en spreekt, doet zich voor als Samuël en geeft een boodschap van God door: de HEER is van Saul geweken en hij zal sterven. Een demon die spreekt namens God?

Gods toelating

Al komt het op sommigen wat vreemd over, naast de geschiedenis van 1 Samuël 28 zijn nog enkele Bijbelplaatsen te vinden waar zoiets gebeurt. Onder Gods toelating komt satan in actie. De HEER is de Almachtige die zich in zijn regering ook van gevallen engelen bedient. Zo zendt God een boze geest tussen koning Abimelek van Sichem en de burgers van die stad (Richteren 9:23). Vervolgens, in 2 Samuël 24:1 lees je dat God koning David aanzet tot een volkstelling. In 1 Kronieken 21:1 lees je hoe God dat doet: satan zet David in beweging. In de derde plaats lees je in 1 Koningen 22:19-23 dat de HEER een geest van zijn troon naar de aarde stuurt om de profeten van koning Achab leugens te laten profeteren. Het bekendste voorbeeld vind je in de eerste hoofdstukken van het boek Job. God staat toe dat de duivel Job kaalplukt en ziek maakt. Een vijfde voorbeeld wordt gevonden in Lucas 22:31-32 waaruit blijkt dat satan zijn verzoeking op de discipelen - in het bijzonder op Simon Petrus - mag loslaten. Alleen door Jezus' gebed blijft Petrus' geloof behouden.

Deze voorbeelden maken God geenszins tot een bron van kwaad. Ze laten juist zijn almacht zien. Duivel en demonen staan onder Gods gezag. Dat maakt de mens niet minder verantwoordelijk en de 'readings' van de heks te Endor en Char op RTL4 niet minder verwerpelijk.

Lieuwejan van Dalen is christelijk-gereformeerd predikant in Hoogeveen.

In het commentaar verwoorden redacteuren
de mening van het Nederlands Dagblad
Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
nd

Als we nou eens stoppen met vliegschaamte en die vervangen door treintrots?

Het is belangrijk om stil te staan bij wat er allemaal wél bereikt wordt in de strijd tegen klimaatverandering. En dat is best een boel. Ons gedrag is al flink veranderd in de afgelopen jaren.

Afbeelding

Wilders zal Kaag wel dankbaar zijn: zijn gedroomde kabinet kan met een gezonde staatskas aan de slag

Geert Wilders zal Sigrid Kaag wel heel dankbaar zijn. Ze heeft de schatkist in blakende welstand nagelaten voor zijn gedroomde kabinet. Maar naast een gezonde staatskas, vergt regeren een eenheid van visie.

Afbeelding

Een terreurdaad is in Moskou net zo erg als in Parijs. We zijn niet met 'de Russen' in oorlog

De terreuraanslag in Moskou was bijna een kopie van die in het Bataclan-theater in Parijs (2015). Of vinden we deze terreurdaad toch wat minder erg, omdat ‘de Russen’ nu onze vijanden zijn?

Afbeelding

David de Vos is onderdeel van de brede beweging van de 'milde orthodoxie' geworden

De charismatische prediker David de Vos is kerkelijk mainstream geworden. Geen wonder: evangelische en traditionele gelovigen vinden elkaar steeds vaker. Dat is goed voor beide, want ze kunnen veel van elkaar leren.

nd

Kinderen wel/niet vaccineren is een grote verantwoordelijkheid, maar in de eerste plaats van ouders zelf

De vaccinatiegraad daalt; kinderziektes komen weer vaker voor. Maar met een ramkoers vanuit de overheid, die onder meer de VVD voor ogen staat, win je niet het vertrouwen van burgers met vaccinatietwijfel.

commentaar

Defensie is niet alleen een militaire taak, het gaat om de veerkracht van de hele samenleving

Defensie is niet alleen een militaire taak, de verdediging van de democratische samenleving moet door militairen en burgers samen worden gedragen. Maar dat betekent een omslag in het denken, waarmee Europa nu begint.

n

Help de boeren hun schapen te beschermen, maar over het afschieten van wolven moeten we het nu nog niet hebben

Natuurlijk lopen de emoties hoog op als er weer schapen zijn doodgebeten door een wolf. Maar het is echt nog te vroeg om nu al te gaan praten over het afschieten van wolven.

Afbeelding

Houd ruimte open voor water, lucht en horizon, boven het laatste reepje achtertuin van Amsterdam

Het is kortzichtig om de plannen voor enorme bedrijfshallen in de Lutkemeerpolder bij Amsterdam domweg door te zetten, nu we intussen weten wat 'klimaatadaptief bouwen' in dit lage, natte land zou moeten betekenen.

Commetaar

Poetins referendum over de oorlog en het 'nieuwe Rusland' waarvan hij alleen de bestemming bepaalt

Vladimir Poetin heeft zich verzekerd van een zesde termijn. Daarin heeft de Russische natie volgens hem ervoor gekozen de bestemming van het land in handen van één persoon te leggen - die van hem en hem alleen.