CDA en PvdA graven zich in
,,We blijven onze eigen koers varen,'' benadrukt Jeltje van Nieuwenhoven, de nummer twee van de sociaal-democraten. ,,Je moet de zaken wel uit elkaar houden.''
Beide partijen bekijken elkaar met argusogen. Ze zijn in de formatie tot elkaar veroordeeld. In de eerste ronde van de echte onderhandelingen, die deze week begint, is het vooral zaak de stellingen zo stevig mogelijk te betrekken. Geen van de partijen wil te vroeg iets weggeven aan de ander.
De manier waarop ze zich ingraven verschilt echter sterk. Bij het CDA is 'vertrouwen' het sleutelwoord. De PvdA moet eerst maar eens bewijzen dat ze als onderhandelingspartij te vertrouwen is. En na alle beledigingen aan het adres van het CDA in het recente verleden, toen het CDA in de oppositie zat en de PvdA regeerde, moet de PvdA dat vertrouwen winnen. Daarbij telt voor de christen-democraten alles mee. Van een debat over Irak tot de verkiezing van de kamervoorzitter.
,,We kunnen wel vergeven, maar we vergeten niet,'' waarschuwde CDA'er van der Knaap, toen bleek dat de PvdA dinsdag massaal nìet voor Verburg had gestemd. Het CDA had PvdA-leider Wouter Bos vooraf nog laten weten dat de fractie het zeer op prijs zou stellen als een aantal sociaal-democraten bij wijze van gebaar Verburg zou steunen. Dat Bos zijn fractie blijkbaar niet heeft meegekregen pleit niet voor zijn leiderschap, zo fluisterden CDA'ers in de wandelgangen.
Dat zien ze bij de PvdA even anders. ,,Bos heeft gezegd dat de keuze van de voorzitter een open kwestie was,'' zegt Kamerlid Verbeet. ,,We gaan toch niet achter het CDA aanlopen? Het CDA heeft ook niet laten weten dat het behoefte aan een 'signaal van vertrouwen' had'', aldus Verbeet. ,,Als Bos ons had opgeroepen om op Verburg te stemmen, dan hadden we dat gedaan,'' verzekert ze. Om maar gelijk het verhaal uit de wereld te helpen dat Bos de wind er niet onder zou hebben in de fractie.
De PvdA wil de kabinetsformatie vooral los zien van de gewone politiek. De onderhandelingen worden gevoerd door Bos, maar het gewone leven gaat wel door. ,,We bepalen per onderwerp wat we doen,'' benadrukt Van Nieuwenhoven. De fractie vreest ook dat het CDA te veel gaat leunen op zijn machtspositie als grootste partij. ,,Toen Verburg verloren had, ging ik haar even de hand drukken, en je voelde gelijk de arrogantie van het CDA,'' zegt PvdA'er Van Heemst. ,,De hele sfeer was weer van: wij zijn wel de grootste.'' De PvdA op haar beurt zet zwaar in op haar verkiezingswinst. De kiezers willen blijkbaar een centrum-linkse regering en dus moet ook het CDA buigen.
En zo houden beide partijen elkaar gevangen. Het echte werk gaat nu beginnen. De financiële paragraaf in de onderhandelingen is cruciaal. Het CDA wil de staatsschuld snel aflossen en moet daarvoor minstens 14,5 miljard euro bezuinigen in 2007. De PvdA wil zich echter niet vastleggen op strakke financiële afspraken. De partij wil ruimte overhouden voor extra investeringen in zorg en onderwijs.
Het komt er de komende weken voor beide fracties op aan. Beide willen de beloften uit de verkiezingscampagne waar maken en tegelijk niet de indruk wekken iets weg te geven aan de ander. Terwijl PvdA-voorman Bos en CDA-leider Balkenende langzaam aan elkaar wennen en zelfs af en toe met elkaar bellen, zullen de vertrouwelingen van beide leiders elkaar nog wel even van achter de opgeworpen stellingen blijven belagen. Het CDA met het gebrek aan vertrouwen als wapen, de PvdA schermend met de arrogantie van het CDA. De leiders moet immers een uitweg geboden worden, mochten de onderhandelingen alsnog mislukken.