'Afrika heeft interreligieuze dialoog nodig'
Oecumene; interreligieuze dialoog; tolerant zijn voor andere godsdiensten. In het Westen zijn dit uitgesleten begrippen, die vooral nog voorkomen in liberale en vrijzinnige stromingen in de kerk. In Nederland bijvoorbeeld stranden interreligieuze dialogen nogal eens in weinigzeggende 'vieringen', waarin christenen, moslims, joden en liefst ook hindoes zich allemaal moeten herkennen, en vooral geen aanstoot aan elkaar mogen nemen.
Dandala realiseert zich dat, maar haast zich te zeggen dat híj niet bereid is concessies te doen aan zijn geloof. ,,Jezus Christus is Heer van de kerk en van mijn leven. Dat staat vast; daar morrel ik niet aan.''
Toch voert Dandala voor zijn continent een warm pleidooi voor meer toenadering tussen de verschillende kerken, en zelfs godsdiensten. Waarom eigenlijk? Om door gesprekken tot een betere maatschappij te komen.
De noodzaak voor deze gesprekken liggen in het verleden, zegt de bisschop. ,,Het evangelie is door westerlingen naar Afrika gebracht. Zij namen wereldse machten mee, kolonisten, die Afrika vooral wilden exploiteren'', zegt Dandala. ,,De vorige eeuw stond in het teken van de onafhankelijkheidsstrijd.''
Inmiddels heeft Afrika zich aan het westerse juk ontworsteld, maar dat heeft niet altijd voorspoed en vrede gebracht, zegt Dandala, terugblikkend. Zeker tijdens de Koude Oorlog werd zijn continent volgens de bisschop nogal uitgebuit door zowel het Oosten als het Westen. ,,Pas na de val van het communisme kon er rust komen in Afrika. Nu zie je dat er een nieuwe generatie leiders opstaat, die meer oog heeft voor individuele vrijheid en democratie. Ik ben God daar dankbaar voor.''
Dandala mag een nieuwe trend zien, vanuit Nederland lijkt Afrika vooral het continent van hongersnood, aids en spanningen tussen godsdiensten en stammen. Twee voorbeelden: nog maar tien jaar geleden kwamen bij de genocide in Rwanda 800.000 mensen om, en vandaag de dag dreigen in Sudan de spanningen tussen christenen en moslims tot uitbarsting te komen.
Dandala zucht. ,,Daarom ben ik ook in Nederland. Wij hebben hulp nodig. Niet alleen politieke strategiën en geld. Veel meer dan dat heeft Afrika normen en waarden nodig. Wij moeten streven naar verdraagzaamheid, naar respect voor menselijk leven, naar onderlinge zorg, naar dienstbaarheid en naar rentmeesterschap. Dat zijn bijbelse waarden, waar de hele samenleving baat bij heeft.''
Dandala vindt dat alle christelijke kerken in Afrika de handen ineen moeten slaan, om zich gezamenlijk in te zetten voor hun continent. ,,Nederlandse christenen kunnen daarbij helpen. Zij kunnen contact zoeken met hun Afrikaanse broeders en zusters, om ze te bemoedigen. Ook kunnen zij hun kerkleiders hier erop aanspreken dat de kerk in Afrika meer ondersteuning nodig heeft. Bovendien kunnen zij de Nederlandse overheid mobiliseren. Waarom blijft het Westen toekijken in Afrika? Waarom zijn de aids-medicijnen nog zo duur? Waarom verhongeren er nog mensen? Dat zijn vragen van leven en dood, die elke christen aangaan.''
Dandala spreekt maar amper over zending en evangelisatie. En dat terwijl hij zich profileert als evangelicaal (bijbelgetrouw) christen. Volgens andere christenen heeft Afrika vooral gebed nodig, en is een opwekking de enige oplossing voor alle problemen. ,,Natuurlijk is dat allemaal belangrijk'', reageert Dandala, ,,maar het is niet reëel om ervan uit te gaan dat, bijvoorbeeld in een land als Sudan, alle inwoners christen worden. Er wonen daar nu eenmaal moslims, en daar zullen we het mee moeten doen.''
Dandala moet daarom ook niet veel hebben van evangelische zendelingen die ,,een exclusief geloof verkondigen''. ,,Zij zeggen: 'jij moet precies geloven wat ik geloof, en anders doe je het verkeerd'. Zo'n houding werkt onrust in de hand.''
In plaats daarvan zoekt Dandala het heil van de kerk liever in dialoog met de niet-christelijke omgeving. ,,Ik roep alle christenen op tot het voeren van interreligieuze dialogen.''
Is het gevaar daarmee niet groot dat zij hun radicaliteit laten varen en hun eigenheid verliezen? ,,Nee. Andersdenkenden, binnen of buiten het christendom, zijn geen vijanden. Juist als je overtuigd bent van je eigen geloof, hoef je het gesprek niet uit de weg te gaan. Met wie sprak Jezus? Vooral met mensen die het niet met hem eens waren. Hét klassieke voorbeeld van een interreligieuze dialoog is zijn discussie met de duivel zelf. Jezus sprak open met satan, zonder zijn hoofd voor hem te buigen. Als dialoog betekent dat je concessies moet doen aan je geloof, ben je op de verkeerde weg.''
In landen als Sudan, Uganda en Nigeria zijn spanningen tussen christenen en moslims aan de orde van de dag. ,,Ook de meeste moslims willen die spanningen niet'', zet Dandala ,,Ook zij willen in vrede samenleven met de 'kinderen van Abraham', zoals zij christenen zien. Neem dat als uitgangspunt en probeer zo het gesprek op gang te brengen. Daarmee kun je de samenleving, en daarmee Gods schepping dienen. Natuurlijk zullen er altijd bij zitten die niet willen praten, maar goedwillenden zijn er ook altijd.''
Christenen moeten in zulke dialogen wel echt luisteren, zegt de algemeen-secretaris van de Afrikaanse Raad van Kerken. ,,Ga er niet heen met een houding van: 'jij moet luisteren naar mijn preek en anders niet'. Je moet je ook durven openstellen voor het geloof van die ander.''
Van moslims is bekend dat zij in Afrika een nogal overrompelend beleid voeren. Juist op centrale plaatsen verschijnen grote moskeeën, ook als er maar amper moslims in de buurt wonen. Sommige christenen maken zich daarover boos. ,,Maar zulke acties zeggen wel iets over het geloof van de moslims'', zegt Dandala. ,,Zij stellen al hun middelen ten dienste van Allah. Veel Afrikaanse christenen daarentegen zijn erg naar binnen gericht. Als je kijkt naar het budget van Afrikaanse kerken gaat negentig procent op aan de kerk zelf, en hooguit tien procent van het geld gaat naar de zending. Christenen hebben dus nog best wat te leren van hun omgeving.''