Vertrek Zijlstra ‘onvermijdelijk’

Den Haag

Zijlstra trok de conclusie zelf, nog voor de Tweede Kamer kon debatteren over zijn misstap. Hij deed dat ‘ruiterlijk’, ‘waardig’ en ‘indrukwekkend’, vonden veel fracties. Toch hadden ze ook wel een appeltje te schillen met premier Mark Rutte, die eenzaam achterbleef na het vertrek van de minister. Want waarom had hij de Tweede Kamer niet geïnformeerd toen hij eenmaal wist dat Zijlstra gelogen had?

Rutte gaf ‘één fout’ al vrij vroeg in het debat toe. ‘Ik had op de dag van publicatie in deVolkskrant een brief aan de Kamer moeten sturen. Ik had moeten bevorderen dat de inhoud van het stuk die (afgelopen, red.) maandag aan de Kamer was gezonden.’

Dat ging de oppositiefracties niet ver genoeg. Volgens hen had Rutte de Kamer twee weken geleden al moeten informeren. ‘In de week van 29 januari’ vertelde Zijlstra hem dat de krant van plan was over zijn leugen te publiceren. Tijdens het partijcongres van de VVD in 2016 vertelde Zijlstra dat hij in 2006 een bijeenkomst met Putin bijwoonde. Daar had hij de president horen zeggen dat hij streeft naar een ‘Groot Rusland’. Daarmee wilde Zijlstra ‘krachtig waarschuwen’ voor de expansiedrift van Rusland.

Maandag erkende de voormalig bewindsman dat hij gelogen had – hij had het verhaal over Putin gehoord van ‘een bron’. Later bleek dat voormalig Shell-topman Jeroen van der Veer te zijn.

Desondanks onderschatte Rutte de zwaarte van de leugen, erkende de premier zelf. Hij oordeelde dat Zijlstra en hij konden wachten tot de publicatie in deVolkskrant. ‘Soms is het leven ingewikkeld. Op het moment dat een krant bezig is met een primeur voor te bereiden en medewerking vraagt aan een politicus, dan vind ik dat ook een te respecteren afweging.’

stof

Rutte ging dinsdagavond diep door het stof voor deze ‘inschattingsfout’. ‘Liegen is fout’, vond hij aanvankelijk. En: ‘Het is een zonde, maar geen doodzonde.’ Nu zegt hij: ‘Ik ben naïef geweest.’ Rutte kon niet meer reconstrueren hoe de kwestie verlopen was. ‘Ik heb niet precies scherp met wie ik het wel of niet besproken heb. Ik durf het niet met zekerheid te zeggen.’

Voor de coalitiepartijen was het al snel goed. Na de eerste termijn, waarin ze vooral het vertrek van Zijlstra betreurden, kwamen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie niet meer aan het woord. PVV-leider Geert Wilders diende een motie van wantrouwen in. Die werd gesteund door de SP, de Partij voor de Dieren, Denk, 50Plus en Forum voor Democratie. In totaal 43 Kamerleden steunden de motie van wantrouwen, 101 Kamerleden stemden tegen.

Minister Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel) is voorlopig de vervanger van Zijlstra. Volgens Rutte zal de zoektocht naar een opvolger even duren. ‘We waren niet voorbereid.’ <