Critici paus zien hem als liberaal
Een hoge kerkelijke onderscheiding voor oud-minister Lilianne Ploumen is conservatief-katholieke kringen volledig in het verkeerde keelgat geschoten. Alhoewel het Vaticaan de kwestie probeert af te doen als een protocollair niemendalletje, zien critici het als het zoveelste bewijs dat paus Franciscus de Rooms-Katholieke Kerk een verborgen liberale agenda opdringt. De lintjeskwestie legt een open wond bloot die steeds meer gaat stinken.
opvallende katholieken
De Orde van Sint-Gregorius de Grote is bedoeld voor mensen die zich bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt voor de kerk en/of de samenleving. Dat eerbetoon is niet voorbehouden aan katholieken; ook de protestantse lampenfabrikant Frits Philips kreeg bijvoorbeeld deze onderscheiding. Maar in de regel wordt de Gregorius aangevraagd voor opvallende katholieken. Om commotie te voorkomen, vraagt het Vaticaan aan de plaatselijke bisschoppen steevast enige zekerheid dat de kandidaat een onberispelijke reputatie heeft. Die route lijkt in het geval van Ploumen niet gevolgd. Kardinaal Eijk heeft al laten weten geen enkele rol te hebben gespeeld bij de beoordeling van deze onderscheiding. Volgens het Vaticaan was dat ook helemaal niet nodig, omdat de toekenning van de Gregorius-orde in dit geval onderdeel uitmaakte van het diplomatieke pretpakket dat rond het Nederlandse staatsbezoek in de zomer van 2017 werd samengesteld.
Het wekt enige verwondering dat het Vaticaanse decoratiebeleid kennelijk met twee maten meet. In het ene geval wordt nadrukkelijk gekeken of een kandidaat wel in de juiste roomse pas loopt. Dat verklaart wellicht ook waarom prominente katholieke politici als Dries van Agt, Ruud Lubbers en Ernst Hirsch Ballin nooit een Gregorius kregen, want destijds toch gezien als vaandeldragers van een vrijzinnig politiek klimaat, dat onder meer leidde tot legale abortus en euthanasie.
Die criteria zijn kennelijk niet van toepassing wanneer het gaat om betrekkingen tussen staten. Dan heeft de Orde van Gregorius meer van vaantjes uitwisselen bij het begin van een voetbalwedstrijd.
wereldprimeur
Ook Ploumen zelf leek wat verrast door het Vaticaanse eremetaal dat zij opeens in haar postvak aantrof. In een gesprek met BNR dat voor een wereldprimeur zorgde, grapte ze olijk dat men in Rome toch echt wel op de hoogte zal zijn geweest van haar proabortusstandpunt en strijd voor vrouwenrechten en seksuele vrijheid. En dat ze dus haar hoge onderscheiding zag als een steun in de rug. Niet dus, als we het Vaticaan mogen geloven. Bij een bevriend staatshoofd en zijn gevolg wordt deze medaille gewoon blind in een enveloppe geschoven. Dat is weinig sympathiek voor dragers van dezelfde orde die wel degelijk de katholieke zaak voorbeeldig hebben gediend. Maar meer dan een aanleiding om nog eens na te denken over een grotere prijzenkast is er niet.
furieus
Toch reageerden conservatieve katholieken furieus op het vermeende eerbetoon van de paus aan ‘pro-abortusactivist’ Lilianne Ploumen. Zij hielden zelf het vuurtje brandend dat er wel degelijk een verborgen agenda lag om de Vaticaanse sympathie voor de zaak van Ploumen te tonen. ‘Pauscritici zullen in Ploumens ridderschap het zoveelste “bewijs” zien dat dat Heilige Stoel bewust dubbel spel zou spelen’, vatte Katholiek Nieuwsblad-redacteur Jan Peeters het sentiment samen in een hoofdredactioneel commentaar.
Daar is weinig reden voor. Paus Franciscus heeft zich regelmatig tegen abortus uitgesproken. En wanneer hij Ploumen echt in het zonnetje had willen zetten, was een wat plechtiger uitreiking van de Orde logischer geweest in plaats van het diplomatieke postpakketje dat nu bij toeval door BNR wereldkundig is geworden.
Wel is het opvallend dat juist onder katholieken die de onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan het gezag van de paus jarenlang als goddelijke deugd voorleefden, nu de grootste opponenten van paus Franciscus zitten. Zij zijn steeds openlijker en bitterder in hun kritiek. Die gaat al lang niet meer alleen over de inhoud, maar – zoals ook bij deze lintjesaffaire – de integriteit en goede trouw van de paus en zijn naaste medewerkers in twijfel getrokken.
schromelijk vergist
De ultieme vraag dreigt daardoor op tafel te komen of de Heilige Geest zich niet schromelijk heeft vergist toen deze de conclaafkardinalen bewoog om hun Argentijnse collega tot pontifex te verkiezen. In diezelfde kringen bestaat overigens ook nog veel sympathie voor Franciscus, maar dat zijn pausschap voor verdeeldheid onder de trouwste achterban zorgt, is onmiskenbaar.
Franciscus zelf lijkt zich hoegenaamd niets van deze kritiek aan te trekken. Vooralsnog werkt dat alleen als olie op het vuur en kunnen ongelukkige incidenten zoals een protocollair lintje voor Ploumen in de komende tijd voor een veenbrand in de kerk gaan zorgen. Een goede herder laat dat – ongeacht zijn mogelijke irritatie over conservatieve zeurkousen – niet gebeuren. <