Luister naar

Vijf eeuwen Reformatie: Het is tijd om wat minder in onszelf te wroeten

Nieuws
Klachten over de menselijke verdorvenheid kom je ook buiten het christendom tegen. Het wonder van het evangelie is dat de Heer ons bestaan vernieuwt.
Piet Houtman voorganger schrijver
dinsdag 31 oktober 2017 om 03:00
Christenen in Zuid-Sudan prijzen God vol vertrouwen om zijn machtige regering en zijn allesomvattende genade.
Christenen in Zuid-Sudan prijzen God vol vertrouwen om zijn machtige regering en zijn allesomvattende genade. Piet Houtman

Je zou zeggen dat we bij de herdenking van vijfhonderd jaar Reformatie wel weten waar het om gaat. Ja, het gaat om de rechtvaardiging van de goddeloze. God spreekt zondige mensen vrij. Maar wat is nu eigenlijk de spits van die boodschap?

Het lijkt soms wel alsof de spits is dat wij zondaars zijn. Met al mijn vroomheid kan ik toch fout zitten en de kerk moet dat weer duidelijk zeggen (Dick Schinkelshoek, ND 20 oktober). Wij moeten solidair zijn met zondaars, met de wereld. Ook bij niet-kerkmensen zijn er gevoelens van tekortschieten en onvrede met een leven van materialisme en genot (discussie, ND 21 oktober). Hoe gaan gelovigen om met hun schuldgevoelens (Joke van Saane, ND 23 oktober)?

zondige aard

Die benadering staat in een traditie van de kerk in het Westen al sinds zij de toonaangevende meerderheid was. Vanaf Augustinus hebben we naar onszelf gekeken en gepeild naar de ernst van onze zonde en de diepte van onze zondige aard. Dat sluit aan bij de Bijbel: David in Psalm 51, Paulus in Romeinen 7.

Vervolgens heeft de kerk allerlei manieren ontwikkeld om pastoraal om te gaan met het zondebesef: de biecht, de leer van het vagevuur en de aflaat, of een stelsel van kenmerken waaraan je kunt zien dat je door de diepte van het besef van verlorenheid heengegaan bent.

Dat gaat door tot in de Nadere Reformatie en de opwekkingsbewegingen en werkt daarmee door tot vandaag toe.

naamchristenen

Dat zelfonderzoek en die concentratie op onze zondigheid waren ook altijd weer nodig. Waar het makkelijk was en vaak zelfs vanzelfsprekend om lid van de kerk te zijn, waren er altijd veel ‘naamchristenen’. Zij moesten aan hun zonde ‘ontdekt’ worden. Er kwam ook telkens weer zelfrechtvaardiging, gearriveerdheid en zelfvoldaanheid op, of een enthousiasme waarin men geloofde in principe boven de zonde uit gekomen te zijn als ‘wedergeboren christen’, of zelfs dat men vrij was geworden van de wet en luchthartig zijn gang kon gaan.

Deze voorbeelden laten zien dat dat afdalen in het zondige zelf, hoe legitiem en bijbels ook, toch vaak een reactiebeweging was. En vandaag, nu de kerk weer een minderheid is, die haar vreemdelingschap beleeft, doen de schaduwkanten van die eenzijdige benadering zich op nieuwe manieren voelen.

Het leidt tot (een zekere) relativering: we zijn tenslotte allemaal zondaars – rechtzinnig of vrijzinnig, in of buiten de kerk, gelovig of ongelovig, christen of ‘andersdenkend’. Gevolg is dat we wel sterk zijn in ootmoed, maar veel minder in vrijmoedigheid.

Ik heb het voorrecht gehad in verschillende gebieden in de Derde Wereld intensief betrokken te zijn bij de kerk ter plaatse. Het viel me op dat broeders en zusters daar lang niet zo tobben over zichzelf.

Presbyteriaanse voorgangers in Zuid-Sudan prijzen God vol vertrouwen om zijn machtige regering en zijn allesomvattende genade. Ze roepen de gemeente op dat ook te doen, ook metterdaad.

In India is er wel invloed van de opwekkingsspiritualiteit, maar het evangelie is er toch vooral nieuw en fris.

gerichtheid op Hem

De spits van het evangelie is dat Jezus Christus zonde en dood overwon en regeert in hemel en op aarde. De genade regeert. God komt om te oordelen, maar er is redding van dat oordeel. Zonde is dat we ons afgewend hebben van God – bekering is dat Hij ons bij zich terugbrengt en dat wij ons dan ook weer omdraaien, terug naar Hem.

Verlossing vinden we niet in het afdalen in onszelf, maar in een nieuwe gerichtheid op Hem: Hij doet het – dat gaan we dan zien, dat gaat voor ons leven. Dat is de grote ontdekking van Luther.

Klachten over de menselijke verdorvenheid kom je ook buiten het christendom tegen, maar het wonder van het evangelie is dat de Heer ons bestaan vernieuwt.

Dat maakt blij en niet tobberig. Die blijdschap om Christus’ overwinning delen we met de vroege kerk van vóór Augustinus.

Dat hoeft niet te leiden tot een oppervlakkige toon, al treffen we die in de praktijk wel aan. Hoe meer we ons op God richten, Hem leren kennen en bewonderen wat Hij doet, des te meer leren we als in een spiegel onszelf en ons zondige tekort kennen: we blijven toch almaar beneden niveau. Maar dat beleven we dan altijd in zijn licht.

Dat goede nieuws is actueel en het is urgent. Veel mensen worden dagelijks geconfronteerd met nieuws over aanslagen en de opwarming van het klimaat, maar weinigen zien Gods oordeel aankomen. Er is veel onvrede en angst en weinig hoop, althans weinig gegronde hoop.

belangrijk nieuws

In zo’n wereld hoeven we niet primair bij mensen erop aan te dringen in zichzelf te gaan wroeten. Wij worden niet gered omdat wij onvoldaan zijn over onszelf en op zoek naar iets hogers.

Wij redden onze wereld niet en onszelf als mensen in die wereld net zomin.

Christus heeft al de prijs betaald voor de vernieuwing van de wereld, inclusief onszelf.

Belangrijk nieuws; vrijmoedig brengen dus, ook al kun je niet op brede instemming rekenen. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Kleine bedrijven zouden weleens meer kunnen bijdragen aan duurzaamheid, dan ze in enquêtes aangeven.

Kleine bedrijven minder duurzaam dan grote? Waarschijnlijk práten ze er minder over

Johan Graafland stelt dat kleine bedrijven achterblijven in duurzaamheid (ND 23 maart). Dat waagt ondernemer Henk Broekhuizen op basis van zijn eigen ervaring te betwijfelen.

Opinie

De lente is een tijd van vernieuwing en daar kunnen wij een voorbeeld aan nemen

De lente is een tijd van transformatie. Laten wij daarin de natuur volgen, en zelf ook transformeren, schrijft de Afghaanse dichter en schrijver Abdul Basir Shafaq.

Bij christelijke organisaties lopen geloof en werk soms op een ongezonde manier door elkaar.

Werken bij christelijke organisatie valt soms tegen: zalvende woorden maar onrecht blijft bestaan

Het Nederlands Dagblad besteedde aandacht aan manipulatie, machtsmisbruik in de evangelische wereld. Maar het probleem speelt ook bij andere christelijke organisaties, schrijft Ineke Evink van vakorganisatie CGMV.

Mark Rutte, Geert Wilders en Sigrid Kaag. We hebben deze drie soorten politici nodig. Sterker, we zijn zélf van dit soort types en gedragen ons er naar.

We zijn saai, moralist en boos. En zo zijn ook onze politici. Daarom kunnen ze lastig samenwerken

Wij Nederlanders lijken op Rutte, Kaag en Wilders. Frank van den Heuvel laat zien hoe het karakter van iedere Nederlander bij een van deze drie politici past.

Stel dat ‘doe dit, tot Mijn gedachtenis’ al begint op het land? Dat is dus niet: onderwerp de grond aan een regime van uitputting, tot Mijn gedachtenis.

Avondmaal en eucharistie beginnen in de grond, waar het krioelt van torren en wormen

Jezus zegt niet: spuit gif op de vrucht en het blad en dood in het voorbijgaan alles er omheen, tot Mijn gedachtenis. Theoloog en boer in opleiding Elsa Eikema stelt prikkelende vragen bij ons avondmaal.

Afbeelding

Hoe het lijntje tussen de Nederlandse Gereformeerde Kerken en Israël hersteld kan worden

De Nederlandse Gereformeerde Kerken knipten het 'officiële lijntje' met Israël door, maar zoeken tegelijkertijd naar een manier om toch verbondenheid te tonen. Lieddichter Ria Borkent doet een voorstel.