Het CDA moet geen middenpartij willen zijn, want daarmee bevorder je de radicalisering
De Volkskrant (24 juni): ‘Middenpartijen (D66, VVD, PvdA, CDA) reageren geschokt op Brexit.’ Andere analyses zijn dat ‘de middenpartijen’ dadelijk allemaal samen moeten gaan regeren omdat de flanken zich buiten de realiteit geplaatst hebben. Waarom laten voorheen grote volkspartijen zich opsluiten in het midden? Hiermee verspelen ze alle ruimte om meer uitgesproken meningen in een politieke partij te deradicaliseren en uiteindelijk een evenwichtiger samenleving te creëren. Zeker het CDA en de PvdA moeten dit niet laten gebeuren.
Het CDA en de PvdA zijn van oudsher volkspartijen; politieke partijen die een achterban hebben die uit brede lagen van de bevolking komt; uit alle ‘klassen’. Het zijn zogenaamde ‘catch all’-partijen. Het idee van een grote tent waarin iedereen past en zijn rol heeft. Een volkspartij is dus het tegenovergestelde van een one-issuepartij, die één belang of één bevolkingsgroep vooropstelt. Dat onderscheidt het CDA bijvoorbeeld ook van de meer elitaire partijen als GroenLinks en D66, van lokale partijen en zeker ook van de PVV. Een echte volkspartij heeft vleugels, links en rechts, en is daar niet bang voor. Deze vleugels zijn een bron van ideeën en voeden de partij, waardoor, inderdaad, standpunten gematigd worden en breed gedragen. Aan de voorkant, waardoor radicalisering gehoord en gesmoord wordt.
Brabantse SP’er
In Duitsland heeft de CDU lang radicaal-rechtse sentimenten in de samenleving kunnen opvangen door binnen de partij hiervoor ruimte te geven, maar in zekere zin ook te absorberen, te neutraliseren. Binnen een volkspartij zijn partijgenoten met elkaar in gesprek, iedereen mag zijn zegje doen, ook als het wat extremer is. Maar uiteindelijk zijn ze wel lid van dezelfde partij. En juist die rechtsbuiten van een volkspartij krijgt profiel door de linksbuiten. Zo is de Brabantse achterban van de SP eigenlijk de linkervleugel van de oude KVP.
gemiste kans
Dat het CDA en de PvdA deze rol van volkspartij de afgelopen jaren hebben laten liggen is een gemiste kans met grote gevolgen. Dat D66 zich positioneert als middenpartij kan, maar het CDA en de PvdA moeten zich nooit die term laten opplakken. Een middenpartij maakt zichzelf nodeloos klein, ingesloten en daarmee zwakker en samengeperst. Echter, veel erger, ze sluit zich af voor gevoelens die ze had kunnen opvangen. Wanneer partijen zich middenpartij noemen of laten noemen, voelen mensen die daar net niet in passen, zich buitengesloten en beginnen ze hun eigen partij. Of ze laten zich meeslepen door de lokroep van populisten, waardoor alles en iedereen radicaliseert en de populistische leiders zich een forum, met achterban, kunnen veroorloven, dat ook weer zijn aantrekkingskracht heeft.
nooit op deze schaal
Een volkspartij is en opereert totaal anders. Waar populistische partijen protestpartijen zijn, reageren op ongenoegen en tegen alles zijn, zit een goed functionerende volkspartij fijnmazig in de samenleving en maakt populistische partijen overbodig. Of, om het scherper te zeggen, wanneer het CDA zijn positie als volkspartij waargemaakt had, dan waren de nu aanwezige populistische bewegingen nooit op deze schaal ontstaan. En als ik kijk naar de grote aantallen mensen in gebieden waar voorheen het CDA hoog scoorde, dan is het ook het CDA aan te rekenen dat we ze niet hebben kunnen behouden voor onze partij. Mensen die voorheen CDA stemden en nu PVV, zijn en blijven onze mensen. In Oostenrijk bij de presidentsverkiezingen bleek recent dat ook daar de grote volkspartijen, sociaal- en christendemocraten, het hebben laten liggen met een geradicaliseerde tweestrijd om het presidentschap tussen populistisch rechts en de Groenen.
D66 is gewaarschuwd
Juist als we spreken over de Europese Unie en Europa is het belangrijk dat de partijen die geschokt zijn over de Brexit-uitslag, oog hebben voor de mensen voor wie de Europese integratie, het verre Brussel, allemaal te snel gegaan is. En de meeste mensen in Nederland die kritisch zijn op de EU zijn niet anti-Europa. Ze willen alleen een ander tempo, andere accenten en, bovenal, ook aandacht voor hun zorgen; dichter bij huis. Dat betekent ook dat die ene echte middenpartij D66 zorgvuldig moet acteren in het Europa-debat en niet iedereen die niet het federalistische Europa van D66 omarmt, moet wegzetten als ‘PVV-light’. En behalve over het onderwerp ‘Europa’ is er op meer gebieden een scheiding der geesten waar populisten staan tegenover de zogenaamde middenpartijen, die meer gematigd zijn. Voor de volkspartijen, en zeker ook het CDA, is het belangrijk oog te hebben voor de ideeën én de mensen, ook onze mensen, die kritisch zijn op Brussel, die zorgen hebben over veel onderwerpen, die vaak meegaan met de lokroep van populistische partijen. We hebben ze als middenpartij te vaak buitengesloten, maar als volkspartij moeten we deze mensen omarmen. <