Luister naar

Het CDA moet geen middenpartij willen zijn, want daarmee bevorder je de radicalisering

Nieuws
Doordat politieke partijen als het CDA zichzelf neerzetten als middenpartijen, stimuleren ze radicalisering aan de flanken en kunnen populistische partijen groot worden.
Frank van den Heuvel
donderdag 8 september 2016 om 03:00
Dat het CDA en de PvdA de afgelopen jaren niet de rol hebben vervuld van een brede volkspartij, is een gemiste kans met grote gevolgen. Het heeft de radicalisering in de politiek aangewakkerd.
Dat het CDA en de PvdA de afgelopen jaren niet de rol hebben vervuld van een brede volkspartij, is een gemiste kans met grote gevolgen. Het heeft de radicalisering in de politiek aangewakkerd. anp / Alexander Schippers

De Volkskrant (24 juni): ‘Middenpartijen (D66, VVD, PvdA, CDA) reageren geschokt op Brexit.’ Andere analyses zijn dat ‘de middenpartijen’ dadelijk allemaal samen moeten gaan regeren omdat de flanken zich buiten de realiteit geplaatst hebben. Waarom laten voorheen grote volkspartijen zich opsluiten in het midden? Hiermee verspelen ze alle ruimte om meer uitgesproken meningen in een politieke partij te deradicaliseren en uiteindelijk een evenwichtiger samenleving te creëren. Zeker het CDA en de PvdA moeten dit niet laten gebeuren.

Het CDA en de PvdA zijn van oudsher volkspartijen; politieke partijen die een achterban hebben die uit brede lagen van de bevolking komt; uit alle ‘klassen’. Het zijn zogenaamde ‘catch all’-partijen. Het idee van een grote tent waarin iedereen past en zijn rol heeft. Een volkspartij is dus het tegenovergestelde van een one-issuepartij, die één belang of één bevolkingsgroep vooropstelt. Dat onderscheidt het CDA bijvoorbeeld ook van de meer elitaire partijen als GroenLinks en D66, van lokale partijen en zeker ook van de PVV. Een echte volkspartij heeft vleugels, links en rechts, en is daar niet bang voor. Deze vleugels zijn een bron van ideeën en voeden de partij, waardoor, inderdaad, standpunten gematigd worden en breed gedragen. Aan de voorkant, waardoor radicalisering gehoord en gesmoord wordt.

Brabantse SP’er

In Duitsland heeft de CDU lang radicaal-rechtse sentimenten in de samenleving kunnen opvangen door binnen de partij hiervoor ruimte te geven, maar in zekere zin ook te absorberen, te neutraliseren. Binnen een volkspartij zijn partijgenoten met elkaar in gesprek, iedereen mag zijn zegje doen, ook als het wat extremer is. Maar uiteindelijk zijn ze wel lid van dezelfde partij. En juist die rechtsbuiten van een volkspartij krijgt profiel door de linksbuiten. Zo is de Brabantse achterban van de SP eigenlijk de linkervleugel van de oude KVP.

gemiste kans

Dat het CDA en de PvdA deze rol van volkspartij de afgelopen jaren hebben laten liggen is een gemiste kans met grote gevolgen. Dat D66 zich positioneert als middenpartij kan, maar het CDA en de PvdA moeten zich nooit die term laten opplakken. Een middenpartij maakt zichzelf nodeloos klein, ingesloten en daarmee zwakker en samengeperst. Echter, veel erger, ze sluit zich af voor gevoelens die ze had kunnen opvangen. Wanneer partijen zich middenpartij noemen of laten noemen, voelen mensen die daar net niet in passen, zich buitengesloten en beginnen ze hun eigen partij. Of ze laten zich meeslepen door de lokroep van populisten, waardoor alles en iedereen radicaliseert en de populistische leiders zich een forum, met achterban, kunnen veroorloven, dat ook weer zijn aantrekkingskracht heeft.

nooit op deze schaal

Een volkspartij is en opereert totaal anders. Waar populistische partijen protestpartijen zijn, reageren op ongenoegen en tegen alles zijn, zit een goed functionerende volkspartij fijnmazig in de samenleving en maakt populistische partijen overbodig. Of, om het scherper te zeggen, wanneer het CDA zijn positie als volkspartij waargemaakt had, dan waren de nu aanwezige populistische bewegingen nooit op deze schaal ontstaan. En als ik kijk naar de grote aantallen mensen in gebieden waar voorheen het CDA hoog scoorde, dan is het ook het CDA aan te rekenen dat we ze niet hebben kunnen behouden voor onze partij. Mensen die voorheen CDA stemden en nu PVV, zijn en blijven onze mensen. In Oostenrijk bij de presidentsverkiezingen bleek recent dat ook daar de grote volkspartijen, sociaal- en christendemocraten, het hebben laten liggen met een geradicaliseerde tweestrijd om het presidentschap tussen populistisch rechts en de Groenen.

D66 is gewaarschuwd

Juist als we spreken over de Europese Unie en Europa is het belangrijk dat de partijen die geschokt zijn over de Brexit-uitslag, oog hebben voor de mensen voor wie de Europese integratie, het verre Brussel, allemaal te snel gegaan is. En de meeste mensen in Nederland die kritisch zijn op de EU zijn niet anti-Europa. Ze willen alleen een ander tempo, andere accenten en, bovenal, ook aandacht voor hun zorgen; dichter bij huis. Dat betekent ook dat die ene echte middenpartij D66 zorgvuldig moet acteren in het Europa-debat en niet iedereen die niet het federalistische Europa van D66 omarmt, moet wegzetten als ‘PVV-light’. En behalve over het onderwerp ‘Europa’ is er op meer gebieden een scheiding der geesten waar populisten staan tegenover de zogenaamde middenpartijen, die meer gematigd zijn. Voor de volkspartijen, en zeker ook het CDA, is het belangrijk oog te hebben voor de ideeën én de mensen, ook onze mensen, die kritisch zijn op Brussel, die zorgen hebben over veel onderwerpen, die vaak meegaan met de lokroep van populistische partijen. We hebben ze als middenpartij te vaak buitengesloten, maar als volkspartij moeten we deze mensen omarmen. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Bij christelijke organisaties lopen geloof en werk soms op een ongezonde manier door elkaar.

Werken bij christelijke organisatie valt soms tegen: zalvende woorden maar onrecht blijft bestaan

Het Nederlands Dagblad besteedde aandacht aan manipulatie, machtsmisbruik in de evangelische wereld. Maar het probleem speelt ook bij andere christelijke organisaties, schrijft Ineke Evink van vakorganisatie CGMV.

Mark Rutte, Geert Wilders en Sigrid Kaag. We hebben deze drie soorten politici nodig. Sterker, we zijn zélf van dit soort types en gedragen ons er naar.

We zijn saai, moralist en boos. En zo zijn ook onze politici. Daarom kunnen ze lastig samenwerken

Wij Nederlanders lijken op Rutte, Kaag en Wilders. Frank van den Heuvel laat zien hoe het karakter van iedere Nederlander bij een van deze drie politici past.

Stel dat ‘doe dit, tot Mijn gedachtenis’ al begint op het land? Dat is dus niet: onderwerp de grond aan een regime van uitputting, tot Mijn gedachtenis.

Avondmaal en eucharistie beginnen in de grond, waar het krioelt van torren en wormen

Jezus zegt niet: spuit gif op de vrucht en het blad en dood in het voorbijgaan alles er omheen, tot Mijn gedachtenis. Theoloog en boer in opleiding Elsa Eikema stelt prikkelende vragen bij ons avondmaal.

Afbeelding

Hoe het lijntje tussen de Nederlandse Gereformeerde Kerken en Israël hersteld kan worden

De Nederlandse Gereformeerde Kerken knipten het 'officiële lijntje' met Israël door, maar zoeken tegelijkertijd naar een manier om toch verbondenheid te tonen. Lieddichter Ria Borkent doet een voorstel.

Behandeling in de gesloten jeugdzorg heeft geen enkele kans van slagen zolang het aan echte nabijheid van hulpverleners ontbreekt.

Staatssecretaris Van Ooijen en Kamerleden, zet jullie boosheid over gesloten jeugdzorg om in actie

Hoe kan het dat staatssecretaris Van Ooijen (VWS) zegt dat de gesloten jeugdzorg misschien maar wat langer open moet blijven? Maak liever meer vaart om goede alternatieven te vinden, betoogt Margot Ende-van den Broek.

De Duitse bondskanselier Scholz staat onder druk: welke wapens gaat hij Oekraïne leveren?

Bondskanselier Scholtz kan een andere keus maken en zo een moreel belangrijke daad verrichten

Komende paasdagen vinden in Duitse steden vredesdemonstraties plaats. De leuze is: ‘Nooit weer oorlog is nú’. Want nú wordt besloten welke wapens Duitsland aan Oekraïne levert. Hans Ester legt uit hoe gevoelig dat ligt.