Luister naar

Ambtsdrager staat niet meer voorop

Nieuws
De nieuwe procedure van het Vaticaan om bisschoppen uit hun ambt te verwijderen, zet niet langer het belang van de bisschop maar dat van de gemeenschap voorop. De kerk wordt zo weer wat verder bij de tijd gebracht.
Ad van der Helm docent canoniek recht aan de Katholieke..
maandag 18 juli 2016 om 03:00
Niet de bisschop maar de kudde gaat voorop. Dat is nieuw voor bisschoppen.
Niet de bisschop maar de kudde gaat voorop. Dat is nieuw voor bisschoppen. ap / Alessandra Tarantino

De in juni gepubliceerde procedure betekent een breuk met het verleden.

Op de eerste plaats maakt het besluit om een dergelijke procedure vast te stellen duidelijk dat hier behoefte aan is. Dat een bisschop (of overste van een religieus instituut) niet geschikt is om zijn bisdom (of orde of congregatie) te leiden, is blijkbaar geen incident meer.

In de tweede plaats wil de paus een einde maken aan slepende zaken van bisschoppen die ofwel zelf misdrijven hebben gepleegd, ofwel andere daders te veel de hand boven het hoofd hebben gehouden.

Primair is de procedure gericht op bisschoppen die nalatig waren om priesters aan te pakken die beschuldigd waren van en veroordeeld waren voor seksueel misbruik. Maar ook bisschoppen die het beheer van het vermogen van het bisdom niet in de hand hebben, kunnen uit hun ambt gezet worden langs deze administratieve procedure.

De afgelopen jaren zijn er voorbeelden van bisschoppen die na lang getouwtrek uit hun functie gezet zijn, maar van wie vervolgens de status van hun ambt onhelder is: de bisschoppen van Brugge en Limburg (Duitsland) zijn de bekendste voorbeelden. Dat getouwtrek moet nu verleden tijd zijn.

geen beroep mogelijk

Het gaat hier niet om een gerechtelijke procedure met onafhankelijke rechters. Er wordt een forum gecreëerd waar bisschoppen (en oversten van religieuzen) zich moeten verantwoorden. Hoor en wederhoor wordt toegepast, omdat het recht van verdediging fundamenteel is.

De schade die door een bisschop wordt veroorzaakt, kan fysiek, moreel, spiritueel of financieel zijn. Ook wanneer de bisschop moreel niet schuldig is, maar toch objectief ernstig tekortschiet, kan hij uit zijn ambt ontslagen worden. Er wordt geen mogelijkheid van beroep voor de bisschop genoemd. Aangezien de beslissing door de paus specifiek wordt goedgekeurd, is geen beroep mogelijk.

De paus en zijn medewerkers hebben niet gekozen voor een procedure via het kerkelijk strafrecht. Niet de (morele) verwijtbaarheid van de bisschop staat op de eerste plaats, maar de effectiviteit van het bisschopsambt.

Hieruit blijkt een verdere doorwerking van het Tweede Vaticaans concilie: niet de ambtsdrager staat voorop, maar de gemeenschap van gelovigen die in een bisdom verzameld is. De bisschop is daaraan dienstbaar en als dat niet effectief is, moet de bisschop wijken ten faveure van het bisdom.

nieuw bisschopsprofiel

In het verleden kon een bisschop ook uit zijn ambt worden gezet, maar door een procedure vast te stellen en te publiceren, wordt er een duidelijk signaal afgegeven. De preventieve werking moet niet onderschat worden en kan bij de selectie van nieuwe bisschoppen een rol spelen. Bij de screening en selectie van kandidaten zal scherper gekeken moeten worden naar de effectiviteit van hun talenten voor het bestuur van een bisdom.

De paus heeft herhaaldelijk blijk gegeven van een – voor de Rooms-Katholieke Kerk – originele visie op het bisschopsambt. De procedure is een nieuw element in het profiel van het bisschopsambt – dienstbaar, ruikend naar de kudde, bereid voor het heil van de kudde en de verloren schapen risico’s te nemen. Niet iedereen zal dit op prijs stellen, maar een vorm van aggiornamento – de kerk bij de tijd brengen – kan dit wel genoemd worden. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Kleine bedrijven zouden weleens meer kunnen bijdragen aan duurzaamheid, dan ze in enquêtes aangeven.

Kleine bedrijven minder duurzaam dan grote? Waarschijnlijk práten ze er minder over

Johan Graafland stelt dat kleine bedrijven achterblijven in duurzaamheid (ND 23 maart). Dat waagt ondernemer Henk Broekhuizen op basis van zijn eigen ervaring te betwijfelen.

Opinie

De lente is een tijd van vernieuwing en daar kunnen wij een voorbeeld aan nemen

De lente is een tijd van transformatie. Laten wij daarin de natuur volgen, en zelf ook transformeren, schrijft de Afghaanse dichter en schrijver Abdul Basir Shafaq.

Bij christelijke organisaties lopen geloof en werk soms op een ongezonde manier door elkaar.

Werken bij christelijke organisatie valt soms tegen: zalvende woorden maar onrecht blijft bestaan

Het Nederlands Dagblad besteedde aandacht aan manipulatie, machtsmisbruik in de evangelische wereld. Maar het probleem speelt ook bij andere christelijke organisaties, schrijft Ineke Evink van vakorganisatie CGMV.

Mark Rutte, Geert Wilders en Sigrid Kaag. We hebben deze drie soorten politici nodig. Sterker, we zijn zélf van dit soort types en gedragen ons er naar.

We zijn saai, moralist en boos. En zo zijn ook onze politici. Daarom kunnen ze lastig samenwerken

Wij Nederlanders lijken op Rutte, Kaag en Wilders. Frank van den Heuvel laat zien hoe het karakter van iedere Nederlander bij een van deze drie politici past.

Stel dat ‘doe dit, tot Mijn gedachtenis’ al begint op het land? Dat is dus niet: onderwerp de grond aan een regime van uitputting, tot Mijn gedachtenis.

Avondmaal en eucharistie beginnen in de grond, waar het krioelt van torren en wormen

Jezus zegt niet: spuit gif op de vrucht en het blad en dood in het voorbijgaan alles er omheen, tot Mijn gedachtenis. Theoloog en boer in opleiding Elsa Eikema stelt prikkelende vragen bij ons avondmaal.

Afbeelding

Hoe het lijntje tussen de Nederlandse Gereformeerde Kerken en Israël hersteld kan worden

De Nederlandse Gereformeerde Kerken knipten het 'officiële lijntje' met Israël door, maar zoeken tegelijkertijd naar een manier om toch verbondenheid te tonen. Lieddichter Ria Borkent doet een voorstel.