Luister naar

Wat je al niet aantreft in oude kerken

Nieuws
Bij de schoonmaak van een Bedumer kerk werd een doopvont teruggevonden. Er zijn meer van dit soort bijzondere vondsten.
Gerald Bruins Gerald Bruins
zaterdag 16 april 2016 om 03:00
De gevonden doopvont uit de Goede Herderkerk in Bedum.
De gevonden doopvont uit de Goede Herderkerk in Bedum. APB Bedum / Stichting Oude Groninger Kerken / Museum Catharijneconvent

Schoonmakers deden in de voormalige vrijgemaakt-gereformeerde Goede Herderkerk in Bedum een opvallende vondst: een voorwerp dat verdacht veel leek op een rechaud, een warmhoudplaatje voor gerechten. Het geval was achteloos weggestopt in een van de gangkasten bij de keuken van het monumentale kerkgebouw. Ze wisten de neiging om het ding weg te gooien te onderdrukken, en dat is maar goed ook: het bleek te gaan om een bijzondere doopvont.

Architectuurhistorica Anja Reenders uit Groningen kent het geheim van dit roerend religieuze erfgoed. De kerk werd in 1937 gebouwd door de Groninger architect Egbert Reitsma (1895-1966) in de bouwstijl van de Amsterdamse School, die zich kenmerkt door het gebruik van expressieve vormen. Het gebouw heeft glas-in-loodramen en een fraai vormgegeven preekstoel waaraan vroeger de doopvont vastzat, vertelt Reenders. ‘Reitsma werkte veel met kleurrijke panelen. In de Bedumer kerk zie je er ook een paar. Een van die panelen, een rode, zat aan de kansel, mét de doopvont. Maar die is al snel verwijderd. Ik vermoed dat men vond dat het paneel te veel afleidde van de man op de preekstoel, of liever gezegd: van wat uit zijn mond kwam.’

De historische waarde van de doopvont is groot, weet de historica. In 2003 is de kerk bij een restauratie zo veel mogelijk in de oorspronkelijke staat teruggebracht. ‘Het zou mooi zijn om deze doopvont weer op zijn oude plek te bevestigen. We moeten nog eens goed zoeken of het paneel nog ergens in de kerk ligt. Anders kunnen we het reconstrueren.’

hondenslager

Worden er vaker dergelijke bijzondere vondsten in kerken gedaan? Ja, zegt Annemieke Woldring van de Stichting Oude Groninger Kerken, eigenaar van 84 monumentale kerken, waaronder sinds 2014 de Goede Herderkerk. Spontaan schiet haar de oude kerk in Nieuw Scheemda te binnen. Naast de kansel in dit godshuis uit 1660 hangt een houten stok met een strook leer eraan. Het is een zweep die in vroeger tijden werd gebruikt om honden de kerk uit te ranselen. Het gebouw werd op zondag gebruikt voor de eredienst, maar op andere dagen voor handel. Met het publiek slopen honden naar binnen. Een speciaal aangestelde hondenslager joeg de dieren weg. Ze brachten ziekten over.

De Scheemdase hondenzweep wordt ook genoemd in het boekje De kerk als schatkamer van Marco Blokhuis van Museum Catharijneconvent in Utrecht. Daarin staan veel meer bijzondere voorwerpen uit kerken: rouwborden, doopbekkens, een Spaanse stoel en gekalligrafeerde herdenkingsteksten met knipselranden. De specialist op het gebied van het protestantse religieuze erfgoed noemt het verrassend wat hij ‘elke keer weer’ tegenkomt in de vele leegkomende kerkgebouwen waarvan zijn organisatie de religieuze voorwerpen inventariseert.

Twee weken geleden nog werd hem in de kerk van de Protestantse Gemeente Twist, Hauwert, Oostwoud en Midwoud een zilveren schaal getoond. Niemand wist waarvoor die diende. De schaal paste niet bij het avondmaalsgerei. ‘In de kerk zag ik een zwarte standaard met bovenin een gat. Het gebruik daarvan was ook onbekend. De schaal bleek daar precies in te passen. Ik denk dat die gebruikt werd om te dopen. Zo’n verplaatsbare bijzettafel met schaal bood meer ruimte dan de doopvont die aan de preekstoel vastzat.’ ?

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Patrick van der Linden (48), Niels Stouten (30) en Lia Verhaar (46)

De muziek van Bach verwondert deze mensen: 'De Johannes-Passion laat Jezus al 300 jaar als Heer zien'

De Johannes-Passion van Bach bestaat 300 jaar. Daarom wordt het stuk dit jaar extra vaak uitgevoerd tijdens de passietijd. Drie liefhebbers over hun ervaringen: 'Al ken ik het stuk goed, elke uitvoering is weer anders.'

De helft van de Duitse bevolking vindt dat het dansverbod op Goede Vrijdag wel wat versoepeld mag worden.

Waarom dansen op Goede Vrijdag is verboden in Duitsland en dat voorlopig zo blijft

Dansen in discotheken is op Goede Vrijdag verboden in Duitsland. Lang niet iedereen is het eens met het ‘dansverbod’. Toch blijft het van kracht. ‘Juist in onze tijd is het goed om even stil te staan.’

Petraeus werd uitverkoren om de serie te schieten, onder andere in de Armeens Apostolische Kerk Surp Hoki.

Voor zijn bekroonde fotoserie bezocht Bram 36 migrantenkerken. 'Soms is het prachtig, soms totale herrie'

Zesendertig zondagen ging fotograaf Bram Petraeus naar een migrantenkerk. Voor zijn fotoserie krijgt hij de Zilveren Camera 2023, een journalistieke prijs. 'Na een paar zondagen heb ik toch maar oordopjes meegenomen.'

Job Aantjens en Gerrita van de Haar komen uit dezelfde reformatorisch traditie, maar gaan verschillend om met hun homoseksualiteit.

Allebei christen en homo: Job leeft celibatair, Gerrita heeft een relatie. 'God geeft mij hier rust over'

Wat doe je als je als jonge christen ontdekt dat je homo bent? Job Aantjes (20) en Gerrita van de Haar (32) in gesprek over hun ervaringen. ‘Niet al mijn familieleden komen nog op de koffie, nu ik samenwoon met een vrouw.’

Afbeelding

Kleurrijk nieuw jaar voor hindoes

Ieder jaar in februari of maart breken grote delen van India uit in een kleurrijke feestvreugde. Tijdens het Holi-feest vieren hindoes zowel nieuwjaar als de overwinning van het goede op het kwade, van de lente op de winter.

Blindentolk Hilbert Geerling tolkt live bij The Passion in Zeist op 28 maart

Dankzij Hilbert kunnen ook blinden The Passion 'zien'. 'Het werkt als een tierelier'

Kippenvel krijgen van The Passion terwijl je het niet kunt zien. Blindentolk Hilbert Geerling maakt dat mogelijk op Witte Donderdag. ‘Als iedereen begint te lachen, moet ik zorgen dat een blinde op hetzelfde moment lacht.’