Qatar kan Nederlandse bedrijven veel pijn doen

Amsterdam

Heeft Qatar al formeel een aanvraag ingediend?

Nog niet, zo laat een woordvoerder van staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur) weten. ‘Maar we zijn wel op de hoogte van de wens tot uitbreiding.’ Zo’n aanvraag loopt via de diplomatieke kanalen en daar heeft Mansveld de deur dichtgegooid.

Belachelijk, liet een gefrustreerde bestuursvoorzitter Akbar Al Baker van Qatar Airways dinsdag weten. De luchtvaartmaatschappij, al actief met vrachtvluchten naar Nederland, mag zes keer per week passagiersvluchten gaan uitvoeren van Doha naar Amsterdam. Qatar wil graag uitbreiden naar twee keer dagelijks.

Kan Mansveld dit weigeren?

Volgens het begrensd luchtvaartverdrag met Qatar mag Nederland extra vluchten weigeren. Mansveld wil een nieuw, ruimer verdrag met Qatar alleen in Europees verband afspreken. Een vervelende pesterij, vinden ze in het Doha, puur bedoeld om de komst van Qatar te vertragen.

En hoe zit dat met de andere twee grote concurrenten: kan ze Etihad en Emirates ook weren?

Bij hen maakt Mansveld geen schijn van kans, zegt luchtvaarteconoom Jaap de Wit. ‘Ook al wekt de staatssecretaris een andere indruk.’ Deze twee luchtvaartmaatschappijen zijn gevestigd in de Verenigde Arabische Emiraten en daarmee heeft Nederland een zogeheten openluchtvaartverdrag afgesloten. Dat is een stuk liberaler dan het ‘gewone’ verdrag met Qatar. Als Emirates morgen besluit zijn dagelijkse vluchten op Schiphol uit te breiden naar twee keer dagelijks of meer, heeft het concern daarvoor geen nieuw luchtvaartverdrag nodig, zegt De Wit. ‘Er zijn alleen een paar slots nodig op Schiphol. De onafhankelijke slotcoördinator moet de Europese regels toepassen en kan zo’n verzoek niet weigeren als er geschikte slots beschikbaar zijn.’

Heeft Mansveld gelijk dat er mogelijk sprake is van oneerlijke concurrentie?

Dat verhaal doet al een tijd de ronde ‘maar ik heb daarvoor nog geen echt overtuigende concrete bewijzen kunnen vinden’, zegt De Wit. Alleen van Emirates weten we zeker dat het bedrijf geen luchthavenbelasting voor hun overstappende passagiers hoeft te betalen in Dubai, wat een klein voordeel biedt. Voor de ‘meer serieuze’ verdachtmakingen, zoals staatssteun in de vorm van op oliegeld gebaseerde renteloze leningen en gratis brandstof, heeft de econoom in elk geval voor Emirates geen enkele grond kunnen vinden.

De Europese Commissie hoopt het bewijs te vinden in een recent Amerikaans luchtvaartrapport. De Wit: ‘Dat rapport maakt echter een tamelijk wrakke indruk en is gewoon besteld door de Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen.’

Ook scheert Mansveld de luchtvaartmaatschappijen uit de golfregio over één kam, zegt De Wit. Qatar en Etihad zijn vele malen kleiner dan Emirates. ‘Bij de eerste twee zou ik me een of andere vorm van staatssteun nog wel kunnen voorstellen, bij Emirates blijkt niets van de grote verwijten tot nu toe houdbaar.’

Welke tegenzetten kan Qatar doen?

Het kan KLM verbieden vaker naar Doha te vliegen. Veel belangrijker: de staat kan Nederlandse handelscontracten met het Nederlandse bedrijfsleven bevriezen, zeer relevant vanwege het Wereldkampioenschap voetbal in 2022. De Wit: ‘Daar heeft Nederland meer last van dan andersom.’ Er moeten allerlei stadions en andere faciliteiten worden gebouwd, zo’n 140 miljard euro aan opdrachten in de komende tien jaar, berekende de overheid in 2011. Een groot bedrijf als baggeraar Boskalis legt er al havens aan. Ook heeft de haven van Rotterdam een managementcontract voor de zeehaven van Doha.

Dat de Nederlandse export bezorgd is, spreekt voor zich.