Blair kon Palestijnse economie niet vlot trekken
Zijn terugtreden komt op een moment waarop vrede tussen Israël en de Palestijnen nauwelijks haalbaar lijkt.
Londen
Een verrassing kan het terugtreden van de voormalige Britse premier Tony Blair (62) als Midden-Oostengezant niet genoemd worden. Al geruime tijd circuleerden daarover geruchten en vorig jaar voerde een groep voormalig diplomaten en activisten zelfs campagne om hem ontslagen te krijgen. Blair houdt nu de eer aan zichzelf en heeft VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon gevraagd zijn ontslag te bevestigen.
Blair was vol goede moed toen hij in 2007, kort na zijn aftreden als Brits premier, zijn taak als gezant op zich nam. Zijn opdracht was namens het Kwartet de vrede in het Midden-Oosten te bevorderen. Hij verklaarde ‘kansen’ te zien en had zijn hoop gevestigd op een tweestatenoplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict – volgens hem ‘de enige manier om vrede en stabiliteit in het Midden-Oosten te bewerkstelligen’. Maar zijn taak was beperkter: een vredesakkoord dichterbij te brengen door de levensomstandigheden van de Palestijnen te verbeteren en hen te helpen hun economie te ontwikkelen.
Een doorslaand succes kunnen zijn acht jaar als – onbezoldigd – gezant niet genoemd worden, want met name in de Gazastrook is de leefsituatie nog altijd bedroevend. De Wereldbank meldt in een deze week verschenen rapport dat vorig jaar 43 procent van de bevolking daar werkloos was, en van de jongeren zelfs ruim 60 procent. Toch hebben Blairs inspanningen wel voor enige verbeteringen gezorgd. Zo kreeg hij enkele bedrijven zover dat ze gingen investeren in telecommunicatie in de Palestijnse gebieden en maakte hij het voor de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever gemakkelijker om Israëlische controleposten en wegversperringen te passeren. Maar om de Palestijnse economie echt tot bloei te brengen, zijn stabiliteit en politieke vooruitgang nodig. Dat die er geen van beide zijn, is niet de schuld van Blair.
blokkade
Of hij als gezant genoeg en het juiste heeft gedaan, daarover verschillen de meningen. Hoewel hij zich bijvoorbeeld in 2010 onomwonden uitsprak tegen de blokkade van de Gazastrook door Israël, vonden veel Palestijnen, onder wie de christelijke politica Hanan Ashrawi, dat hij te veel op de hand van Israël was.
Andere Palestijnen verweten hem niet genoeg zijn best voor hen te doen en te veel tijd door te brengen met reizen en met zijn eigen bedrijf, het consultancybureau Tony Blair Associates. Dat bureau adviseert tegen betaling regeringen en bedrijven, ook in de regio, zoals de aan de Saudische koninklijke familie verbonden oliemaatschappij PetroSaudi. Het leverde Blair beschuldigingen op van belangenverstrengeling.
Het vertrek van Blair als gezant betekent niet dat hij voortaan het Midden-Oosten links laat liggen. Volgens een bron dicht bij de voormalige premier blijft hij actief in de regio en zal hij pogingen om tot een tweestatenoplossing te komen, blijven steunen.
Die oplossing is echter verder weg dan ooit. Israël is niet echt bereid tot de noodzakelijke concessies en de Palestijnen zijn zo verdeeld, dat het maken van betrouwbare afspraken met hen nauwelijks mogelijk is.
Het Kwartet zal nu moeten bedenken of het een opvolger voor Blair zal aanstellen of dat het op een andere manier gaat proberen het stagnerende vredesproces weer vlot te krijgen. <