Nachtelijke jacht op gele linten
Teià
‘Alle teams klaar? Vanaf nu stilte. Vamos!’ Daar gaan ze. Ladder tegen de lantaarnpaal, omhoog klimmen, een paar halen met een stanleymes, en de gele linten dwarrelen naar beneden. Vervolgens op een drafje naar de volgende lantaarn. Net zo lang tot de hoofdstraat van het Catalaanse dorpje Teià vrij is van linten.
In de verte slaat de klok van het gotisch-renaissancistische dorpskerkje kwart voor twee. Honden slaan aan, een uil roept. Verder is het stil.
Plotseling komt er een auto de hoek om. Een vrouw van een jaar of 20 draait het raam open. ‘Wat denken jullie dat jullie aan het doen zijn? Fascisten!’ Ze pakt haar telefoon om de lintenknippers te filmen. Die werken stug door. Ze weten dat ze onherkenbaar zijn in hun witte pakken met capuchons en met de sjaals die ze voor hun gezichten hebben gebonden.
Even later, nog een auto. Een oudere man, geruit overhemd, een door drank vertroebelde blik. Hij sist een scheldwoord. En dan, kijkend naar de witte overalls waarin de ‘schoonmakers’ zijn gehuld: ‘Spookverschijningen. Laat jullie gezicht dan zien!’
lintenoorlog
Een jaar na het ongrondwettelijke referendum en de nog ongrondwettelijkere onafhankelijkheidsverklaring heeft het Catalaanse conflict de gedaante aangenomen van een lintenoorlog.
Het gele lint is overal in Catalonië. De voorstanders van onafhankelijkheid schilderen het op wegdekken en viaducten, hangen het in bomen en lantaarnpalen en dragen het ook op hun jassen. Het symboliseert hun verzet tegen wat in hun ogen ‘politieke gevangenen’ zijn: de politici en protestleiders die al bijna een jaar gevangen zitten in afwachting van hun proces.
Maar voor de tegenstanders van de Catalaanse afscheiding is die vergeling in het straatbeeld een bron van ergernis. Zij menen dat ze erdoor in de verdrukking raken. Daarom besloten ze ‘schoonmaakbrigades’ op te richten. Honderden mensen sloten zich inmiddels aan.
De schoonmakers van deze groep trekken er ’s nachts op uit om rechtstreekse confrontaties te vermijden, vertelt Gabriel Romero (52), de coördinator. Toch worden ze vaak het slachtoffer van scheldpartijen, en werden ze onlangs zelfs met stenen bekogeld, opgeraapt van de spoorbaan. Andersom zijn er ook brigades die juist de confrontatie zoeken met het onafhankelijkheidskamp. Al een paar keer raakten er ‘independentistas’ gewond doordat ze werden aangevallen terwijl ze linten of vlaggen ophingen.
Momenteel met verlof in mooie Catalonië! In elk dorp, op elk plein wappert de Catalaanse vlag en hangen gele linten aan hekken en bomen... pic.twitter.com/k4F5l3LBjo
— Marc VdP (@Marcvdput) March 19, 2018
hymne
De groep die vannacht op pad is in Teià noemt zich De Maaiers, een ironische verwijzing naar de gelijknamige hymne van Catalonië, tevens strijdlied van de nationalisten. Er zitten voornamelijk Catalanen bij, maar er is ook een Nederlandse. Natalie Leenders (51) trouwde met een Spaanse man en woont al jaren in een dorp iets ten noorden van Barcelona. Ze heeft zichzelf sportief gekleed voor de actie van vannacht, in legging en knalroze hemdje. ‘Als je hieraan meedoet, hoef je niet meer naar de sportschool.’
Waarom mengt Leenders zich als buitenlandse in het Catalaanse strijdgewoel? ‘Ik wil in Spanje wonen, niet in de republiek van Catalonië’, zegt de lerares Engels beslist. Ze vindt het een ‘eng gevoel’ dat Catalonië buiten Europa zou kunnen vallen als het onafhankelijk wordt. ‘Ik heb kinderen, tieners. Ook voor hen wil ik niet dat de economie hier instort. Dat wordt een ramp voor hun toekomst.’
Aan de gele linten ergert ze zich verschrikkelijk. ‘Het is één ding om je mening te uiten op een bepaalde dag, of gedurende een week. Maar het is iets anders om de openbare ruimte maandenlang volledig in beslag te nemen. Ze zeggen dat ze vreedzaam zijn, maar dit is niet vreedzaam meer. Het is een aanval op ons geluk. Elke dag zie ik overal geel plastic, en voor mij is het een symbool van haat, van leugens en van valse beloftes.’
staatsgreep
In de ogen van de schoonmakers is het volkomen terecht dat negen Catalaanse politici en protestleiders vast zitten − ook al heeft een Duitse rechtbank geoordeeld dat de aanklacht van rebellie zelfs in het geval van ex-premier Puigdemont overtrokken is.
‘Ze hebben een staatsgreep gepleegd’, oordeelt José Casado (36) zonder omhaal. Hij werkt als boksleraar en beveiliger, en is een van de weinigen die er niet voor terugschrikt met zijn hoofd op tv te komen. ‘Wat mij betreft blijven ze voor altijd in de gevangenis. Ze hebben zo veel schade aangericht. De samenleving ligt aan stukken. Families zijn uit elkaar gescheurd. Er zijn mensen ontslagen om hun politieke ideeën. Ook voor mij is er, nu ik me uitspreek, plotseling minder werk op de sportschool.’
De Maaiers naderen het einde van de straat in Teià. Als coördinator heeft Gabriel Romero niet gesjouwd met ladders, maar maande hij de anderen tot doorwerken. Hij stuurde zijn leven lang teams aan in de beveiligingssector en heeft het consequent over de ‘operaties’ die ze uitvoeren. Achteraf blijkt hij niet tevreden. ‘We deden er 48 minuten over’, constateert hij. ‘En dat terwijl het record op 26 minuten staat.’
politie
De lokale politie staat hen op te wachten. Romero legt uit wat ze hebben gedaan, en ze mogen gaan. ‘De politie staat in dit dorp aan onze kant’, zegt hij, eenmaal terug in zijn auto. Elders is het voorgekomen dat de Catalaanse politie boetes uitdeelde aan de schoonmaakbrigades. Het Catalaanse regiobestuur waarschuwde zelfs dat wie linten verwijdert een boete tot 30.000 euro riskeert.
Romero richtte De Maaiers eind 2017 op. ‘We begonnen allemaal als lone wolfs’, zegt hij. ‘Door de sociale media hebben we elkaar gevonden.’ De witte pakken zijn met opzet gekozen. Romero: ‘Weet je nog dat de olieramp met de Prestige gebeurde? De mensen die de olie van de Galicische kust schraapten, droegen ook witte pakken. Wij doen eigenlijk hetzelfde: ook wij ruimen rotzooi op. Want de zee is hier vlakbij, en je moet er niet aan denken dat al dat plastic in het water terechtkomt.’
Toch maakt Romero zich geen illusies. Ook hij weet: het lintenknippen is uiteindelijk niet meer dan een symbolische daad. ‘Morgenochtend hangen er nieuwe.’ <