Gehavende SP gaat zich beraden. Partijvoorzitter Meyer is niet meer herkiesbaar
Amersfoort
Ron Meyer is eind dit jaar aan het einde van zijn termijn. Hij stelt zich daarna niet meer herkiesbaar. Dit schreef hij maandagavond in een bericht aan de SP-leden. Meyer zei dat hij niet meteen vertrekt omdat hij de partij ordentelijk wil overdragen. ‘Ik wil de boel niet uit mijn handen laten vallen.’
Zijn besluit volgde op beraad van het partijbestuur, nadat zondagavond duidelijk was geworden dat de SP niet één zetel meer overhoudt in het Europees Parlement. Fractievoorzitter Lilian Marijnissen, die pas vorig jaar aantrad, blijft wel in functie.
Meyers aangekondigde vertrek zal de interne twijfels over de koers niet zomaar wegnemen. Na de tweede zware verkiezingsnederlaag in korte tijd dringen meerdere SP-prominenten aan op een discussie over waar het met de partij heen moet. Een evaluatie kan niet uitblijven, concludeerde maandag ook de partijtop, die onder grote druk staat om de neergang te stoppen.
De desillusie is groot nu de definitieve uitslag van de Europese verkiezingen nog erger blijkt dan de exitpoll voorspelde. Niet één zetel gaat naar de socialisten, die voor het eerst in twintig jaar niet in Brussel zullen zijn vertegenwoordigd. Afzwaaiend Europarlementariër Dennis de Jong ziet met afgrijzen toe hoe zijn goede Brusselse contacten verloren gaan. ‘Dat vertrouwen bouw je niet snel op.’
geen taboes
Na de provincialestatenverkiezingen in maart, waarbij de SP werd gehalveerd, had de partij de hoop op een klinkende Europese overwinning al laten varen. Op de belangrijke verkiezingsthema’s klimaat en migratie had de partij geen helder verhaal. Lijfsbehoud werd intern gezien als het hoogst haalbare.
De campagne liep echter uit op een fiasco. De onbekende lijsttrekker Arnout Hoekstra bleek geen stemmenkanon en een satirische video over een op macht beluste Frans Timmermans kreeg alom kritiek. Meerdere lokale afdelingen, waaronder die in ‘thuisbasis’ Oss, namen openlijk afstand van de persoonlijke aanval op Timmermans. Inhoudelijk hoopte de partij te scoren met haar verzet tegen de omvangrijke arbeidsmigratie vanuit Oost-Europa, maar daarvoor was na ‘Hans Brusselmans’ nauwelijks aandacht.
In een verklaring wijst de partijtop op de lagere opkomst bij Europese verkiezingen, die de SP (met relatief veel lager opgeleide stemmers) harder treft. Toch kende Nederland de hoogste opkomst in 25 jaar. ‘Het lag niet aan de opkomst, het lag aan onszelf’, steekt Europarlementariër De Jong de hand in eigen boezem. ‘Met het Brusselmans-filmpje kregen we de mensen wel boos, maar niet in beweging.’
typische SP-thema’s
De Jong wil zich ‘hardmaken’ voor een open discussie over de partijkoers, ‘zonder taboes’. Hij krijgt daarin bijval van partijprominenten als Tweede Kamerlid Sadet Karabulut en senator Tiny Kox. Het probleem ‘zit dieper’ dan de mislukte campagne, meent Kox. ‘Kiezers vinden typische SP-thema’s als hogere lonen, lagere huren en een goede gezondheidszorg nog wel belangrijk, maar bij verkiezingen geven ze niet de doorslag.’
Een panklaar antwoord op hoe het dan wel moet heeft ook hij niet. ‘Dat is de million dollar question.’
Intern is de partij tot op het bot verdeeld. Een meerderheid ondersteunde tot nu toe wel de conservatievere koers die partijvoorzitter Meyer heeft ingezet. Daartegenover staat een internationaler ingesteld smaldeel dat onder meer pleit voor een ruimhartige opvang van vluchtelingen van buiten de Europese Unie.
Die discussie zal weer oplaaien op de volgende partijvergadering, in juni. Zaak is dat de SP intern het verhaal op orde krijgt voor de volgende Tweede Kamerverkiezingen, die voor maart 2021 op de rol staan.
Eerder op de maandag zeiden SP’ers nog dat zij niet uit waren op personele consequenties. ‘Het hangt af van wat de reactie van de partijtop zal zijn’, aldus De Jong. ‘Maar mij gaat het meer om de koers dan de poppetjes.’ Dat zegt ook Kox. ‘Bij de SP hoef je bij problemen niet meteen te sneuvelen. Dan gaan we er samen aan werken. Kiezers waarderen dat. We kunnen ons herpakken. Dat hebben we eerder laten zien.’ <