Luister naar

In Burgum kun je door de Miedema-kijker naar de maan, sterren en planeten kijken

Nieuws
Nederland kent zo’n duizend officiële musea, en daarnaast een groot aantal officieuze. Welke verborgen pareltjes zitten daartussen? Vandaag: Museum & ­sterrenwacht Burgum.
Arjan Glas
vrijdag 7 juni 2019 om 03:00
Tones Meijer, beheerder van de sterrenwacht, opent het kijkgat van de koepel.
Tones Meijer, beheerder van de sterrenwacht, opent het kijkgat van de koepel. Arjan Glas

In welk museum zijn we vandaag?

Het Observeum in Burgum, Friesland. Een streekmuseum en observatorium ineen; een volkssterrenwacht met planetarium en een museum met verhalen over de regio Tietjerksteradeel. De karakteristieke koepel van het museumgebouw herbergt de zelfgebouwde telescoop van ‘boerenprofessor’ Bauke Miedema (1909-1995). Miedema wijdde zich naast zijn boerenbedrijf aan een studie van het universum en het bouwen van telescopen. De Miedema-kijker in de koepel is de grootste telescoop die hij gebouwd heeft. Miedema deed alles zelf; hij sleep de lenzen en construeerde en monteerde de kijkerbuizen. De kijker kan tot 600 keer vergroten en heeft een brandpuntsafstand van 3580 mm. Elke vrijdagavond gaat de koepel van de volkssterrenwacht open en kunnen belangstellenden door de Miedema-kijker en enkele andere telescopen naar de maan, sterren en planeten kijken. Bij bewolkt weer organiseert het museum een informatief programma in het planetarium.

Wat moet je hier beslist zien?

De Miedema-telescoop en het planetarium in ieder geval. Daarnaast zijn de presentaties die het Observeum als streekmuseum biedt over Friesland in de negentiende eeuw en zeilbootontwerper Hendrik Bulthuis, de moeite waard. Als archeologisch steunpunt is het museum gespecialiseerd in De middensteentijd waarover het een presentatie toont. De grootste steentijdopgraving van ­Europa bij de Burgumer Mar (het Bergumermeer) in 1979, bood de ­Nederlandse archeologie nieuwe ­inzichten over het Mesolithicum (midden steentijd). Het museum toont een realistische interpretatie van de leefwereld van streekbewoners zo’n 8000 jaar geleden in de vorm van een kampement. ‘De mensen waren net zo slim als tegenwoordig. Er was alleen nog niet zo veel uitgevonden als nu. Er waren dus minder hulpmiddelen voorhanden’ vertelt Observeum-beheerder Melvin van der Veen. Enthousiast demonstreert hij een Mesolitisch ‘kookeiland’. ‘Hoewel er nog geen potten en pannen bestonden was men toch in staat om op ingenieuze wijze het eten te bereiden via drie kookmethoden: spit, gril en koken.

Bij het binnentreden van de volgende tentoonstellingsruimte maakt de bezoeker een virtuele sprong in de tijd van 27 eeuwen. De tentoonstelling Minsken (mensen) vertelt over de kloof tussen arm en rijk ten tijde van de hereboeren in de negentiende eeuw. De mens heeft in die eeuwen heel wat hulpmiddelen uitgevonden die het leven makkelijker maken, een eerlijke verdeling van welvaart ontbreekt echter nog. Arbeiders worden door hereboeren uitgebuit en wonen letterlijk in een hutje op de heide; een plaggenhut die binnen een dag gebouwd moest zijn en daardoor een erbarmelijk onderkomen bood. Mensen als Pieter Jelle Troelstra en Domela Nieuwenhuis komen op voor de arbeiders en pleiten voor het socialisme. Langzaam keert het tij voor de arbeiders.

Wat valt tegen?

Het jaren tachtig gebouw is wat gedateerd en heeft die typische sfeer uit die periode. Het gevarieerde aanbod en het enthousiasme van de medewerkers compenseert dit meer dan voldoende en maakt het tot een sympathiek museum.

Is er iets christelijks te zien?

Niet direct, of het moet de zondagse klederdracht van de welvarende Friezen zijn die op hun ‘paasbest’ in de kerk verschenen ter meerdere eer en glorie van vooral zichzelf. Aan het formaat en de soort edelmetaal van de oorijzers was de rijkdom van de drager af te lezen.

Hoe is de museumshop?

Bescheiden, met een kleine coffee­corner. De astronomie en archeologieliefhebbers die de weg naar het museum gevonden hebben kunnen hier hun informatiehonger stillen met de aanschaf van boeken. Voor de amateur-archeoloog is het boek De Midden-steentijd in Fryslân over de jager-verzamelaars aan de oevers van het Burgumer Mar een aanrader.

Je moet hier beslist heen als je …

… belangstelling voor het universum hebt. Komende zomer is de wissel­expositie gewijd aan de eerste maanlanding. En voor watersportfans is het verhaal van Hendrik Bulthuis (1892-1948) interessant. Deze kapper uit Burgum ontwierp met een speciale lattenbouwmethode kleine zeilschepen die voor de gewone man betaalbaar waren en gaf zo de Friese watersport een stevige impuls. ¦

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Chris McCandless in de film Into The Wild (2007)

Deze bus trok velen 'into the wild'. Nu staat hij in een museum. Waarom?

Het was een van de bekendste pelgrimages van deze tijd: een levensgevaarlijke wandeling naar de bus uit ‘Into the Wild’. Nu staat het kapotte, roestige voertuig in een museum. Hoe werd het zo’n icoon?

A Hidden Life volgt de katholieke Oostenrijkse boer Franz Jägerstätter. Samen met de andere dorpsbewoners wordt hij opgeroepen voor het leger.

Deze podcasts, films en tentoonstellingen zijn de moeite waard tijdens de Stille Week

Verstilde beelden, muziek die ruimte schept, films die offers tastbaar maken, gesprekken die de ziel raken... Wat kun je luisteren, zien en beleven in de aanloop naar Pasen?

Marina Abramovic, Four Crosses: The Evil (positive), 2019 (detail).

Kunstenaar Marina Abramovic deed een halve eeuw aan hardhandig zelfonderzoek en stelde haar pijn tentoon

Messen, bloed en een poort van licht. Met video’s, sculpturen en spannende performances opent het Stedelijk Museum dit weekend zijn deuren voor kunstenaar Marina Abramovic.

Nick Cave praat in het Theater am Tanzbrunnen in Keulen over zijn boek 'Geloof, Hoop en Ravage'.

Hoe een toornende, wilde God toch lief kan hebben. Nick Cave beschrijft het als geen ander

Rouw is een geschenk, vindt Nick Cave. Het is niet de bedoeling dat je over het verdriet om de dood van een geliefde heen komt. Maar die magneet kan ook kracht geven. Hoop en hunkering. Renaissance door ravage.

Afbeelding

Gerard Timmer stopt als NOS-directeur na aantijgingen

Gerard Timmer stapt op als algemeen directeur van de NOS. Hij heeft besloten te stoppen na aantijgingen dat hij niets zou hebben gedaan tegen misstanden in zijn tijd als directeur van BNNVARA.

Door haar nieuwe show leer je cabaretière Claudia de Breij een stuk beter kennen.

Claudia de Breij zet aan het denken met voorstelling over buitenbeentjes en paradijsvogels

In haar nieuwe show schetst cabaretière Claudia de Breij zichzelf als fabriek, dealer en junkie tegelijk. Haar drug? Adrenaline. Maar diep vanbinnen is ze een introvert en wilde ze vroeger nooit afwijken van de rest.