In Burgum kun je door de Miedema-kijker naar de maan, sterren en planeten kijken
In welk museum zijn we vandaag?
Het Observeum in Burgum, Friesland. Een streekmuseum en observatorium ineen; een volkssterrenwacht met planetarium en een museum met verhalen over de regio Tietjerksteradeel. De karakteristieke koepel van het museumgebouw herbergt de zelfgebouwde telescoop van ‘boerenprofessor’ Bauke Miedema (1909-1995). Miedema wijdde zich naast zijn boerenbedrijf aan een studie van het universum en het bouwen van telescopen. De Miedema-kijker in de koepel is de grootste telescoop die hij gebouwd heeft. Miedema deed alles zelf; hij sleep de lenzen en construeerde en monteerde de kijkerbuizen. De kijker kan tot 600 keer vergroten en heeft een brandpuntsafstand van 3580 mm. Elke vrijdagavond gaat de koepel van de volkssterrenwacht open en kunnen belangstellenden door de Miedema-kijker en enkele andere telescopen naar de maan, sterren en planeten kijken. Bij bewolkt weer organiseert het museum een informatief programma in het planetarium.
Wat moet je hier beslist zien?
De Miedema-telescoop en het planetarium in ieder geval. Daarnaast zijn de presentaties die het Observeum als streekmuseum biedt over Friesland in de negentiende eeuw en zeilbootontwerper Hendrik Bulthuis, de moeite waard. Als archeologisch steunpunt is het museum gespecialiseerd in De middensteentijd waarover het een presentatie toont. De grootste steentijdopgraving van Europa bij de Burgumer Mar (het Bergumermeer) in 1979, bood de Nederlandse archeologie nieuwe inzichten over het Mesolithicum (midden steentijd). Het museum toont een realistische interpretatie van de leefwereld van streekbewoners zo’n 8000 jaar geleden in de vorm van een kampement. ‘De mensen waren net zo slim als tegenwoordig. Er was alleen nog niet zo veel uitgevonden als nu. Er waren dus minder hulpmiddelen voorhanden’ vertelt Observeum-beheerder Melvin van der Veen. Enthousiast demonstreert hij een Mesolitisch ‘kookeiland’. ‘Hoewel er nog geen potten en pannen bestonden was men toch in staat om op ingenieuze wijze het eten te bereiden via drie kookmethoden: spit, gril en koken.
Bij het binnentreden van de volgende tentoonstellingsruimte maakt de bezoeker een virtuele sprong in de tijd van 27 eeuwen. De tentoonstelling Minsken (mensen) vertelt over de kloof tussen arm en rijk ten tijde van de hereboeren in de negentiende eeuw. De mens heeft in die eeuwen heel wat hulpmiddelen uitgevonden die het leven makkelijker maken, een eerlijke verdeling van welvaart ontbreekt echter nog. Arbeiders worden door hereboeren uitgebuit en wonen letterlijk in een hutje op de heide; een plaggenhut die binnen een dag gebouwd moest zijn en daardoor een erbarmelijk onderkomen bood. Mensen als Pieter Jelle Troelstra en Domela Nieuwenhuis komen op voor de arbeiders en pleiten voor het socialisme. Langzaam keert het tij voor de arbeiders.
Wat valt tegen?
Het jaren tachtig gebouw is wat gedateerd en heeft die typische sfeer uit die periode. Het gevarieerde aanbod en het enthousiasme van de medewerkers compenseert dit meer dan voldoende en maakt het tot een sympathiek museum.
Is er iets christelijks te zien?
Niet direct, of het moet de zondagse klederdracht van de welvarende Friezen zijn die op hun ‘paasbest’ in de kerk verschenen ter meerdere eer en glorie van vooral zichzelf. Aan het formaat en de soort edelmetaal van de oorijzers was de rijkdom van de drager af te lezen.
Hoe is de museumshop?
Bescheiden, met een kleine coffeecorner. De astronomie en archeologieliefhebbers die de weg naar het museum gevonden hebben kunnen hier hun informatiehonger stillen met de aanschaf van boeken. Voor de amateur-archeoloog is het boek De Midden-steentijd in Fryslân over de jager-verzamelaars aan de oevers van het Burgumer Mar een aanrader.
Je moet hier beslist heen als je …
… belangstelling voor het universum hebt. Komende zomer is de wisselexpositie gewijd aan de eerste maanlanding. En voor watersportfans is het verhaal van Hendrik Bulthuis (1892-1948) interessant. Deze kapper uit Burgum ontwierp met een speciale lattenbouwmethode kleine zeilschepen die voor de gewone man betaalbaar waren en gaf zo de Friese watersport een stevige impuls. ¦
Museum & sterrenwacht Burgum.Menno van Coehoornweg 9, 9251 LV Burgum. Open: di-zo 13-17 uur. Vrijdagavond 19-22 uur.observeum.nl