Luister naar

Het avondmaal is niet de bekroning van onze inspanningen voor kerkelijke eenheid

Nieuws
Het avondmaal moet de bron van oecumenische activiteiten zijn en niet de bekroning van onze inspanningen voor kerkelijke eenheid.
Hans Burger
woensdag 2 oktober 2019 om 03:00

Onlangs publiceerde een Duits oecumenisch werkgezelschap van protestantse en katholieke theologen een studie over de viering van het avondmaal over kerkgrenzen heen: Gemeinsam am Tisch des Herrn. Een belangrijke praktische aanleiding voor deze studie vormen gemengde huwelijken van protestanten en katholieken. Mogen zij in de kerk van de hun partner het avondmaal vieren?

Ja, dat mag, is de conclusie. Het is immers Christus die aan tafel uitnodigt. Al gelden er wel voorwaarden: het moet wel duidelijk zijn dat we het geloof in Jezus Christus delen, en we moeten het theologisch eens zijn over wat we doen als we avondmaal vieren. Die theologische overeenstemming over het avondmaal is nu in deze studie te vinden. Theologische of liturgische verschillen die nog overgebleven zijn, hoeven deelname aan elkaars vieringen niet meer in de weg te staan. Vanuit rooms-katholiek perspectief is deze studie baanbrekend.

naar willekeur

Rooms-katholieken hebben de institutionele eenheid en de gemeenschap rond de tafel van de eucharistie nauw met elkaar verbonden. Het tweede Vaticaans concilie (1962-1965) heeft in Unitatis Redingratio, een reeks uitspraken over oecumene, het volgende gezegd:

‘Toch mag men de deelname aan elkaars heilige diensten niet beschouwen als een middel, dat men naar willekeur kan aanwenden om de eenheid van de Christenen te herstellen. Deze deelname hangt vooral af van twee beginselen: het uitdrukken van de eenheid van de Kerk en het deelhebben aan de genademiddelen. Het uitdrukken van de eenheid verbiedt meestal de deelname.’

De Duitse studie stelt nu juist, dat deelnemen aan elkaars vieringen een bron van hoop is op weg naar de zichtbare eenheid van christenen. Ook onder gereformeerden wordt de gezamenlijke viering gezien als uitdrukking van institutionele eenheid. Nederlands-gereformeerden en vrijgemaakt-gereformeerden vierden op landelijk niveau pas samen het avondmaal toen besloten was tot eenwording. Christelijk-gereformeerden en vrijgemaakten hebben in het kader van gesprekken over eenheid op landelijk niveau nog nooit samen avondmaal gevierd.

Dat betekent dat in de praktijk van de oecumene een gezamenlijke avondmaalsviering gezien wordt als bekroning van een lang proces en als uitdrukking van de eindelijk bereikte institutionele eenheid. Maar wat doen we als we avondmaal vieren? Is avondmaal de plaats waar wij demonstreren dat wij goede gelovigen zijn die in liefdevolle gemeenschap samenleven?

Wie stelt dat we pas samen avondmaal kunnen vieren als wij onze institutionele verdeeldheid hebben opgelost, komt gevaarlijk dicht bij een bevestigend antwoord.

De avondmaalstafel is echter de plaats waar wij als kleine zondige mensjes die diep van genade afhankelijk zijn, komen om van Christus nieuw leven te ontvangen. Dat betekent ook: daar ontvangen we het herstel en de vernieuwing van onze gebroken relaties. We komen op de uitnodiging van Christus, en erkennen daarmee dat wij Christus zelf nodig hebben, ook om onze institutionele verdeeldheid te genezen.

Dat deelnemen aan elkaars vieringen een bron van hoop is op weg naar zichtbare eenheid, is daarom te zwak uitgedrukt. Kerkelijke verdeeldheid is een uiting van menselijke zonde, en de oplossing van het probleem wordt ons alleen gegeven door Christus als de goede Herder. Wij gaan de eenheid van de kerk niet maken. Christus zelf, die we aan het avondmaal ontvangen, is als Verlosser de bron van die eenheid.

Stel, we verlangen naar kerkelijke eenheid. En het is duidelijk dat we ons geloof in Jezus Christus delen, en dat we het eens zijn over wat we doen als we avondmaal vieren (er valt dus vooraf iets te bespreken!) – laten we dan ook op institutioneel niveau samen avondmaal vieren, over kerkgrenzen heen. Alleen in Christus ontvangen we het herstel en de vernieuwing van eenheid. Daarom is het goed om gesprekken over eenheid te laten wortelen in de gezamenlijk gevierde liturgie.

Het avondmaal is niet de bekroning van onze inspanningen om tot eenheid te komen. Aan de avondmaalstafel ontvangen we Christus’ lichaam en bloed, en daarin de verlossing van onze verdeeldheid, een in Christus herstelde eenheid. Het avondmaal zou dus juist de bron van onze oecumenische activiteiten moeten zijn. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Bij christelijke organisaties lopen geloof en werk soms op een ongezonde manier door elkaar.

Werken bij christelijke organisatie valt soms tegen: zalvende woorden maar onrecht blijft bestaan

Het Nederlands Dagblad besteedde aandacht aan manipulatie, machtsmisbruik in de evangelische wereld. Maar het probleem speelt ook bij andere christelijke organisaties, schrijft Ineke Evink van vakorganisatie CGMV.

Mark Rutte, Geert Wilders en Sigrid Kaag. We hebben deze drie soorten politici nodig. Sterker, we zijn zélf van dit soort types en gedragen ons er naar.

We zijn saai, moralist en boos. En zo zijn ook onze politici. Daarom kunnen ze lastig samenwerken

Wij Nederlanders lijken op Rutte, Kaag en Wilders. Frank van den Heuvel laat zien hoe het karakter van iedere Nederlander bij een van deze drie politici past.

Stel dat ‘doe dit, tot Mijn gedachtenis’ al begint op het land? Dat is dus niet: onderwerp de grond aan een regime van uitputting, tot Mijn gedachtenis.

Avondmaal en eucharistie beginnen in de grond, waar het krioelt van torren en wormen

Jezus zegt niet: spuit gif op de vrucht en het blad en dood in het voorbijgaan alles er omheen, tot Mijn gedachtenis. Theoloog en boer in opleiding Elsa Eikema stelt prikkelende vragen bij ons avondmaal.

Afbeelding

Hoe het lijntje tussen de Nederlandse Gereformeerde Kerken en Israël hersteld kan worden

De Nederlandse Gereformeerde Kerken knipten het 'officiële lijntje' met Israël door, maar zoeken tegelijkertijd naar een manier om toch verbondenheid te tonen. Lieddichter Ria Borkent doet een voorstel.

Behandeling in de gesloten jeugdzorg heeft geen enkele kans van slagen zolang het aan echte nabijheid van hulpverleners ontbreekt.

Staatssecretaris Van Ooijen en Kamerleden, zet jullie boosheid over gesloten jeugdzorg om in actie

Hoe kan het dat staatssecretaris Van Ooijen (VWS) zegt dat de gesloten jeugdzorg misschien maar wat langer open moet blijven? Maak liever meer vaart om goede alternatieven te vinden, betoogt Margot Ende-van den Broek.

De Duitse bondskanselier Scholz staat onder druk: welke wapens gaat hij Oekraïne leveren?

Bondskanselier Scholtz kan een andere keus maken en zo een moreel belangrijke daad verrichten

Komende paasdagen vinden in Duitse steden vredesdemonstraties plaats. De leuze is: ‘Nooit weer oorlog is nú’. Want nú wordt besloten welke wapens Duitsland aan Oekraïne levert. Hans Ester legt uit hoe gevoelig dat ligt.