Miljoenentekort dreigt in bijstand
Amsterdam
Hiervoor waarschuwen de gemeentelijke ‘klantmanagers’, de ambtenaren die bijstandsontvangers ondersteunen bij het zoeken naar werk. Ze verwachten dat het aantal mensen in de bijstand toeneemt door de nieuwe arbeidsmarktwet van minister Koolmees van Sociale Zaken.
Met de economische wind in de rug slonk het aantal mensen in de bijstand de afgelopen jaren. De trend zou volgend jaar weleens kunnen keren. De groei vlakt af en in een derde van de gemeenten neemt het aantal uitkeringen weer toe. Bovendien zullen door de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab), het nieuwe pakket maatregelen dat per januari van kracht wordt, meer kwetsbare mensen thuis blijven zitten, vrezen ambtenaren.
Met de Wab wil Koolmees de kloof tussen flexwerk en vast werk verkleinen. Werkgevers moeten meer gaan betalen voor tijdelijke en uitzendkrachten. Ook payrollen, het uitbesteden van werkgeverschap aan een intermediair, wordt duurder. Dit moet werkgevers stimuleren vaker mensen in vaste dienst te nemen. Maar kwetsbare groepen zullen vaker langs de kant blijven staan, stelt Ido van der Meulen, directeur van de Beroepsvereniging voor Klantmanagers.
‘Mensen met een beperking, maar ook ouderen, mensen met een migratieachtergrond: zij komen al moeilijk aan de bak. Dat wordt volgend jaar nog moeilijker’, zegt Van der Meulen. Bedrijven moeten straks voor flexers een hogere werkloosheidspremie betalen en zijn vanaf dag één verplicht een transitievergoeding te betalen bij ontslag. ‘We krijgen signalen van werkgevers dat zij nu al voorzichtiger worden in hun aannamebeleid. Het Rijk wil de wet na een half jaar evalueren, maar speelt in de tussentijd met vuur.’
Volgend jaar krijgen gemeenten gezamenlijk iets meer dan 6 miljard euro voor de uitkeringen en ondersteuning van hun bijstandsgerechtigden, nagenoeg hetzelfde bedrag als dit jaar. Maar Van der Meulen verwacht dat dit ‘tientallen miljoenen’ te weinig is.
Ook Divosa, de vereniging van beleidsmakers in het sociaal domein, pleitte al voor een overgangsregeling in de Wab voor mensen met een arbeidsbeperking. ‘Wij wilden een tijdelijke uitzondering, maar het Rijk wilde dat niet’, zegt Divosa-medewerker Chris Wallis. Maar, zegt hij, ‘ook wij staan achter meer vaste contracten. Ook voor deze doelgroep’.
Cedris, de koepel van sociale werkbedrijven, waarschuwde deze zomer al voor negatieve gevolgen van de Wab. Sinds 2015 is de toegang tot de sociale werkplaats gesloten voor nieuwe mensen met een arbeidshandicap. Ze moeten (gesubsidieerd) een plek vinden op een reguliere werkvloer. Veel SW-bedrijven detacheren mensen met een arbeidsbeperking tegen minimumloon bij bedrijven. Volgens de nieuwe wet moeten uitgeleende werkkrachten (bijvoorbeeld via payroll) hetzelfde salaris verdienen als vaste krachten op de werkvloer.
Detacheren wordt daardoor moeilijker, voorspelt Cedris-woordvoerder Bert Doek. ‘De kosten gaan voor werkgevers enorm omhoog.’ De wet beoogt meer vaste contracten, maar ‘vast is vaak gewoon niet direct haalbaar voor deze mensen’. De Wab moet werkgevers ook stimuleren om kwetsbare mensen ‘bescherming en perspectief op werk’ te bieden, laat het ministerie van Sociale Zaken in een reactie weten. ‘Daarom wordt het vanaf volgend jaar goedkoper voor werkgevers om een vast contract aan te bieden.’ Het ministerie houdt de praktijk ‘nauwlettend in de gaten’. <
Sinds de Participatiewet is ingevoerd, hebben jonggehandicapten vaker een baan. Tegelijkertijd hebben ze nu ook een lager inkomen en leven ze in grotere financiële onzekerheid. Dat blijkt uit de donderdag gepubliceerde analyse van economisch onderzoeksbureau SEO. Vóór de invoering van de Participatiewet uit 2015 kregen gehandicapte personen vanaf hun 18e verjaardag een levenslange Wajong-uitkering, een hoger bedrag dan de bijstand. Sinds het vorige kabinet (Rutte II) is de Wajong alleen nog bedoeld voor jongeren die nooit meer betaald werk kunnen doen.