Nieuwe vondelingenkamer is het laatste redmiddel voor wanhopige ouders in Den Helder. Of niet?
Den Helder
De wanhopige moeder die haar baby in de vondelingenkamer in Den Helder achterlaat, ziet twee stukjes liggen van een felgroene puzzel. Eén stukje mag zij meenemen, het andere is bestemd voor het opgroeiende kind. Bij de stukjes ligt een document waarop de ouders hun gegevens kunnen invullen. Maar dat hoeft niet.
Deze net geopende kamer, klein en vrolijk beschilderd met een strandtafereel, is de eerste in Noord-Holland. Hij is er gekomen dankzij Suzan Ernst, medewerker van de Noordwest Ziekenhuisgroep. Ze kijkt naar het wiegje in de kamer en verzekert dat dit een veilige plek is voor een verlaten baby. ‘Liever een kind in dit wiegje, dan weer een in een vuilniscontainer zoals in Amsterdam-Zuidoost.’
'Een dode baby in een plantenbak in Rotterdam - het was voor mij de druppel.'
In Nederland kunnen vrouwen die hun baby willen afstaan, bevallen onder geheimhouding. Hierbij wordt de naam van de moeder wel vermeld op de geboorteakte, maar zo goed mogelijk verborgen gehouden voor derden. Een baby te vondeling leggen is strafbaar in Nederland, behalve in de vondelingenkamers, waarbij directe zorg voor het kind is gegarandeerd.
De afgelopen vijftien jaar zijn in totaal 19 vondelingen en 45 dode baby's gevonden, volgens cijfers van het Nederlands Instituut voor de Documentatie van Anoniem Afstanddoen. Een maand geleden werd in Amsterdam-Zuidoost een levende baby in een vuilniscontainer aangetroffen. De ouders van het meisje dachten naar eigen zeggen dat het kind doodgeboren was.
laatste redmiddel
‘De vondst van een dode baby in een plantenbak naast het Nieuwe Luxortheater in Rotterdam was voor mij de druppel’, zegt Ernst. In 2017 is ze begonnen met het bij elkaar sprokkelen van de benodigde 40.000 euro voor de kamer. De gemeente Den Helder verstrekte een subsidie van 20.000 euro, waardoor dit de eerste kamer is die rechtstreeks wordt gesteund door de overheid. De vondelingenkamer is bedoeld als laatste redmiddel. De stichting die de kamers beheert, Beschermde Wieg, probeert ouders die ongewild zwanger zijn op te sporen en te ondersteunen. Minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker (VVD) erkende Beschermde Wieg vorig jaar als hulpverlenende instantie. Namens het ministerie van Volksgezondheid krijgt de stichting een jaarlijkse subsidie van een ton voor de komende drie jaar.
Merkwaardig genoeg keert een andere overheidsinstelling die onder hetzelfde ministerie valt, de Raad voor de Kinderbescherming, zich tegen de vondelingenkamers. ‘Die kamers willen voorzien in een behoefte die er helemaal niet is. Ouders, zoals die in Amsterdam-Zuidoost, zijn in paniek en zullen niet op Google een vondelingenkamer opzoeken om van hun kind af te komen’, zegt beleidsmedewerker Zippora Abram van de raad.
‘Bovendien moet je voorkomen dat er wordt gedacht: daar is een vondelingenkamer waar je je baby kwijt kunt.’
De kamer zou volgens Abram kunnen worden misbruikt door loverboys of anderen die van een kind af willen. ‘Doordat het volledig anoniem is, wordt de drempel om een kind achter te laten lager.’
Die anonimiteit voor de ouders is een ander heikel punt voor de raad. ‘Ieder kind heeft recht om te weten wie de ouders zijn, dat staat in internationale verdragen’, zegt Abram. ‘Een vondelingenkamer wordt gepresenteerd als een fantastische oplossing terwijl het dat helemaal niet is.’
doelgroep
In een rapport stelt ook de kennisorganisatie Fiom dat vondelingenkamers het aantal gedode of te vondeling gelegde baby’s niet doet afnemen. Het is volgens het kenniscentrum ook nog maar de vraag of de doelgroep van radeloze ouders wel wordt bereikt.
We kunnen nooit alle hulpbehoevende ouders helpen, reageert Stichting Beschermde Wieg. ‘Maar we bereiken wel degelijk een doelgroep van zorgmijders die onzichtbaar is voor de gewone hulpverlening’, zegt directeur Kitty Nusteling. ‘De vondelingenkamer kan worden gezien als alternatief voor een baby in een vuilniscontainer.’
Naast de hoofdingang van het ziekenhuis in Den Helder valt het kleine felgroene bordje dat laat zien dat er een vondelingenkamer is bijna niet op.
Initiatiefnemer Ernst: ‘Het is te hopen dat niemand van de kamer gebruik gaat maken, al zou ik het nog vreselijker vinden als er weer een baby ergens anders achtergelaten wordt.' <
Om te voorkomen dat een baby wordt achtergelaten in een plastic tas of vuilniscontainer zijn er in Nederland vondelingenkamers. De tiende opende onlangs in Den Helder.
vondelingenkamers
in Nederland
2014: Oprichting van Stichting Beschermde Wieg;
2014: Opening van de eerste vondelingenkamer in een huis in Papendrecht;
2015: Eerste vondelingenkamer in het Isala-ziekenhuis in Zwolle;
2016: De eerste baby overgedragen aan Beschermde Wieg in Groningen;
2018: Eerste baby ‘achtergelaten’ in een vondelingenkamer;
2021: Eerste vondelingenkamer in Noord-Holland geopend in Den Helder.