Van zes kerstvieringen naar nul: kerken gelasten ook ‘blokjesdiensten’ af
Amersfoort
Premier Rutte kwam met een ernstige boodschap: het land gaat in lockdown en alleen essentiële winkels zoals supermarkten blijven open. Restaurants, kappers en bouwmarkten hebben hun deuren reeds gesloten. Formeel zijn de kerken vanwege godsdienstvrijheid – een grondrecht – uitgesloten van deze maatregel. Voor hen geldt nog steeds het advies van het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) om het aantal kerkbezoekers te maximaliseren op dertig.
De lockdown stelt kerken voor de vraag of zij verder moeten afschalen – naar nul bezoekers – en fysieke activiteiten op kerstavond moeten schrappen. In veel kerken zouden er ‘blokjesdiensten’ zijn op 24 december: een aantal vieringen achter elkaar, met dertig bezoekers per samenkomst.
uitverkocht
Zo hadden de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt van Ede (Noord en Zuid, die gebruik maken van hetzelfde kerkgebouw) maar liefst zes kerstnachtdiensten belegd. Van zes uur ’s avonds tot twaalf uur ’s nachts kon elke gemeente negentig mensen verwelkomen. Daar was grote behoefte aan, vertelt scriba Klaas Hakvoort van ‘Ede-Noord’. ‘De bijeenkomsten waren in een dag uitverkocht.’
Vooruitlopend op een nieuw advies van het CIO besloten de kerken de stekker al uit het kerstevenement te trekken. ‘Gezien de maatregelen die de minister-president afkondigde, kunnen we het niet maken om onze kerstnachtvieringen door te laten gaan’, licht de scriba toe. ‘Vanaf het begin van de coronacrisis is onze houding: we zoeken de grens niet op. We willen bewust niet het slimste jongetje van de klas zijn en het maximaal mogelijke eruit halen. De boodschap van de overheid was duidelijk: doe je best om zoveel mogelijk contacten en verplaatsingen te voorkomen.’ Hakvoort begrijpt de teleurstelling bij mensen dat de ‘blokjesviering’ niet doorgaat. ‘Dit soort kerstvieringen zijn voor veel mensen bijzonder, zeker in deze tijd met minimale contacten. Maar bij ons staat toch de veiligheid voorop.’
De serie kerstnachtdiensten is teruggebracht naar één live-uitzending. In de monumentale Sint-Joriskerk in Amersfoort, thuishaven van een Gereformeerde Bondsgemeente binnen de Protestantse Kerk, staan vier kerstnachtdiensten gepland met medewerking van De Amersfoortse Cantorij en het Vocaal Ensemble Voxtet. Of de diensten doorgaan, is onzeker, zegt dominee Willem Jan Dekker, een van het kwartet predikanten dat zijn medewerking heeft toegezegd aan de viering. De organiserende kerken wachten op een richtlijn van de landelijke Protestantse Kerk in Nederland, gebaseerd op het CIO-advies.
Dekkers verwachtingen voor kerstnachtdiensten met fysieke aanwezigheid van bezoekers zijn niet hooggespannen. Ook doemt voor zijn eigen kerkelijke gemeente de vraag op of het aantal bezoekers van de zondagse dienst teruggebracht moet worden van dertig naar nul.
‘In onze Joriskerk kunnen wij honderdvijftig mensen op drie meter van elkaar zetten. Wij zouden op een veilige manier kunnen doorgaan. Dat zou ik ook dolgraag doen, want Pasen moesten we vieren zonder mensen in de kerk en nu, een half jaar later, gaat net voor Kerst de boel weer dicht. Het zijn de hoogtijdagen van de kerk. Wat niet wegneemt dat we onze verantwoordelijkheid moeten nemen. Bij de huidige stijgende besmettingscijfers geef je een verkeerd signaal af als je op dertig kerkgangers blijft zitten. Ik vermoed dat wij teruggaan naar alleen online-kerkdiensten.’
groot licht
Twee kerstnachtvieringen zouden er gehouden worden in de Grote of St. Michaëlskerk in Zwolle met als thema ‘Een groot licht zien’.
Beide diensten zijn geschrapt en de online-viering vindt niet vanuit de middeleeuwse kerk in het centrum plaats, maar vanuit de Oosterkerk in Zwolle. Er wordt op kerstavond een digitale viering ‘uitgezonden’, vertelt dominee Iemke Epema die in de dienst voorgaat.
‘In de huidige situatie waarin groepen niet bij elkaar mogen komen, kunnen wij als kerken niet zeggen: wij wel. En er is ook een prima mogelijkheid om de kerstnachtdienst online uit te zenden. De meeste mensen moesten toch al vanuit huis kijken. Uit solidariteit gaan we dat nu met z’n allen doen.’ <