Shell ontkent aantijgingen Milieudefensie. ‘Geen enkele private partij kan het energiesysteem veranderen’
Den Haag
Het is nu of nooit, houdt advocaat Roger Cox de rechtbank in Den Haag voor. Hij treedt op namens Milieudefensie, zes andere ngo’s en 17.000 burgers die oliemaatschappij Shell hebben gedaagd. Zij eisen dat Shell zijn CO2-uitstoot fors en snel verlaagt: met 45 procent in 2030 (ten opzichte van 2019), een vermindering die volgens hem in lijn ligt met het klimaatverdrag van Parijs.
Als de rechter dit nu niet oplegt, is de hoeveelheid CO2 in de lucht al te sterk gestegen om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen, zegt Cox in een emotioneel betoog. ‘Er komt geen ander of beter moment meer. Als de politiek maar moeilijk in staat blijkt deze zaken snel te reguleren, en als de rechtbank het ook niet doet, wie beschermt dan nog de burger tegen de gevolgen van de klimaatverandering? Wie beschermt dan de armsten in de wereld’, zegt hij, en valt dan even stil om een brok in zijn keel weg te spoelen met wat water. ‘En wie beschermt dan de toekomstige generaties die een aarde van ons zullen erven die ernstig beschadigd en in groot verval is achtergelaten?’
Al Gore
Cox is niet gewoon een advocaat die een klus doet. Hij is de auteur van het boek Revolutie met recht, en de man die zich na het zien van Al Gore’s klimaatfilm An Inconvenient Truth stortte op de boosdoeners van de opwarmende aarde. Hij was ook de advocaat voor Urgenda, dat in 2015 de staat via de rechter dwong tot een strenger klimaatbeleid. Zijn gepassioneerde betrokkenheid doet zijn stem even stokken als hij samenvat waar hij het allemaal voor doet.
Het belang van het aanpakken van klimaatverandering ‘staat buiten kijf’, stelt Dennis Horeman van het trio advocaten dat voor Shell optreedt, en natuurlijk: ook de activiteiten van Shell hebben effect op het klimaat en het bedrijf zal er wat aan moeten doen. Maar, zegt Horeman: ‘Geen enkele private partij kan het energiesysteem eigenhandig veranderen. Ook Shell niet.’
Niet de rechter, maar de politiek moet knopen doorhakken. ‘Staten hebben wereldwijd in belangrijke mate controle, zowel over de aanbodzijde van de markt als over de vraagzijde.’ De Shell-advocaten betogen dat de rechtbank zich er dan ook helemaal niet over moet uitspreken.
Milieudefensie en de andere eisers zeggen op te komen voor alle mensen op de aarde, de huidige en de toekomstige. Volgens de Shell-advocaten kan dat niet voor een rechtbank. Een ‘collectieve actie’ veronderstelt een collectief belang. Maar niet alle mensen hebben hetzelfde belang. Belangen van arme mensen in Afrika zijn niet te vergelijken met die van burgers in Europa of de Verenigde Staten, stellen zij. In sommige landen is van gas afgaan misschien een goed idee, maar wat als Polen wil stoppen met steenkool, is gas dan niet een prachtig alternatief?
vergroenen
Shell vindt bovendien dat het van de fossiele bedrijven juist voorop loopt in het vergroenen van de bedrijfsactiviteiten. Als Shell gedwongen wordt minder te doen, is dat juist nadelig voor het klimaat. ‘Daarmee komt potentieel juist meer ruimte voor andere partijen, die mogelijk geen vooruitstrevende plannen voor de energietransitie hebben zoals Shell, om in het gat te springen dat zou ontstaan als de eis wordt toegewezen.’
Cox wijst erop dat de politiek nou juist niet in staat is gebleken bedrijven als Shell te beteugelen, terwijl de gevaarlijke 1,5 graden temperatuurstijging op deze manier al over een paar jaar wordt bereikt. Volgens hem is Shell samen met het Amerikaanse ExxonMobil tot 2030 de grootste investeerder in olie en gas. Van alle investeringen van Shell investeringen gaat 95 procent naar olie en gas.
Cox ging ook in tegen de stelling van de multinational dat een uitspraak in Nederland tot dit land beperkt zou blijven en alleen Shell zou raken. Hij zei dat in veel meer landen vergelijkbare zaken zullen worden aangespannen, ook tegen andere oliemaatschappijen.
Voor de tweede grote klimaatzaak in Nederland heeft de rechtbank vier zittingsdagen uitgetrokken. Donderdag wordt de zaak hervat. <