Een huisdier in de klas heeft een positief effect op de ontwikkeling van kinderen

Juf Stefanie Gelderblom (32) van basisschool Het Christal in Leusden neemt haar golden retriever Mads iedere dag mee naar school. Ze is ervan overtuigd dat Mads bijdraagt aan een positieve sfeer in de klas. ‘Deur dicht voor Mads graag!’, staat op de deur van het klaslokaal van groep 7/8 van de gereformeerde school. Daarnaast een afbeelding van een vrolijk hondje dat lijkt weggelopen uit een stripboek. Bij binnenkomst in de klas nog een extra veiligheidssluis: een houten spijltjeshek versierd met hondenbotjes. Mads kan niet zomaar weglopen. Terwijl de kinderen geconcentreerd aan het werk zijn, scharrelt de witte golden retriever op zijn gemakje tussen de schoolbankjes door. Zijn staart zwiept heen en weer. Hier en daar krijgt hij een aai.

’Ik heb Mads als puppie van tien weken oud voor het eerst mee naar school genomen. De kinderen reageerden meteen enorm enthousiast. Ik heb hem samen met de hele klas opgevoed. Dat was een bewuste keus’, vertelt juf Stefanie.

‘Als Mads in de mand gaat liggen, mag niemand hem aaien.’

‘Ik heb er van tevoren lang over nagedacht. De directeur reageerde ook meteen enthousiast op het idee. Zelf ben ik gek op dieren en ik was ervan overtuigd dat een hond een positief effect in de klas zou hebben.’ Maar na twee jaar zijn haar verwachtingen overtroffen. ‘Ik dacht dat kinderen verantwoordelijkheid voor een dier zouden aanleren, maar dat ze ook emotionele steun ervaren, vond ik mooi om te merken.’ Dayrian: ‘Mijn sommen lukken altijd beter, nadat ik met Mads heb geknuffeld.’

Voor de klas staat een stagiaire te zweten om de pittige rekensommen uit te leggen. De hond gaat pontificaal onder het schoolbord liggen en geeft een grote gaap, gevolgd door een klein kreuntje. Hij houdt de uitleg wel voor gezien. Een meisje met een roze trui schiet in de lach.

Volgens de leerkracht heeft de sfeer is de klas een positieve impuls gekregen door de hond. Alle kinderen kunnen hun ei bij Mads kwijt. ‘Mads vraagt niks, van een hond hoeft ook niks. Kinderen die zich even druk voelen, worden rustig van Mads. Ze mogen altijd met hem knuffelen, even een momentje om spanning af te blazen. Ik zie dat het direct werkt. De kinderen komen tot rust.’

Stefanie Gelderblom denkt dat juist daarin het geheim van de klassenhond schuilt. ‘Mads is er gewoon. Ik zie dat dat op de kinderen een ontspannen uitwerking heeft. Mads geeft zelfvertrouwen.’

bang

Problemen met allergische kinderen heeft de school nog niet bij de kop gehad. ‘Eén meisje in de klas is gevoelig voor huisdieren. Maar van Mads heeft ze helemaal geen last. Af en toe krijgen ik een vraag van ouders.’ De meeste ouders reageren erg positief. ’Ik heb bewust een golden retriever gekozen, omdat die erg geschikt zijn voor de omgang met kinderen. ‘Kinderen die bang zijn voor de hond, leren dat dat niet nodig is zodra ze Mads leren kennen’, volgens Gelderblom.

Voor in het klaslokaal, naast haar bureau, staat een grote zwarte hondenmand. Er zijn duidelijke regels. ‘Als Mads daar gaat liggen, mag niemand hem aaien. Dat is zijn privédomein, anders zou hij gek worden en de hele dag geaaid worden.’ De kinderen weten dat.’ Voeren is ook uit den boze. ‘Ik wil niet dat hij gaat schooien.’ Dat klinkt als een moeilijke opdracht in een klas van zesentwintig. De juf blijkt niet alleen kinderen, maar ook honden te kunnen opvoeden. Als de lunchpauze aanbreekt en de deksels van de broodtrommels gaan, doet Mads geen enkele poging zijn slag te slaan. ‘Ik ben heel streng en ik heb de kinderen vanaf het begin medeverantwoordelijk gemaakt voor Mads en dat werkt. In twee jaar tijd heeft hij nog nooit een boterhammetje gepikt.’

De positieve effecten van een huisdier in de klas, worden bevestigd door wetenschappelijk onderzoek. ‘Kinderen die opgroeien met dieren ontwikkelen betere sociale vaardigheden en meer zelfvertrouwen’, vertelt Mayke Janssens van de Open Universiteit. Zij houdt zich als universitair docent bezig met de relatie tussen mens en dier vanuit psychologisch perspectief. ‘Uit onderzoek blijkt dat interactie met een hond ervoor kan zorgen dat wij ons prettiger voelen en minder angst en stress ervaren. Als een kind naar een hond kijkt, maken de hersenen oxytocine aan; een stofje waar we een goed gevoel van krijgen. Hetzelfde stofje wordt aangemaakt wanneer een moeder haar baby in haar armen houdt en daar vertederd naar kijkt. Dat gevoel roept een hond in de klas ook op.’

Opmerkelijk is dat honden ook een positief effect kunnen hebben op de leesvaardigheid van kinderen. Janssens: ‘Kinderen met leesproblemen die geregeld moesten voorlezen aan de klassenhond, maakten grote sprongen vooruit in hun leesvaardigheid.’

Volgens Janssens komt uit het onderzoek naar voren dat voorlezen aan een hond minder bedreigend is dan voorlezen aan klasgenoten. ‘Zeker als ze al negatieve ervaringen hebben opgebouwd met lezen. Daardoor kunnen ze blokkeren.’ De hond doorbreekt dit patroon. ‘Een kind voelt zich veilig, een hond praat niet terug en hij lacht je ook niet uit.’ Op basis van deze onderzoeksresultaten worden in Amerika sinds eind jaren negentig zelfs speciale ‘Reading Education Assistance Dogs’ opgeleid en ingezet in het basisonderwijs. Een variant op de Nederlandse leesmoeder.

Dat een dier soms wel heel menselijke trekken kan krijgen, bewijst het verjaardagsfeest van Mads, op 13 januari. Leerkracht Gelderblom: ‘De kinderen hadden spontaan cadeautjes gekocht voor de hond. Hij kreeg twee knuffels voor zijn verjaardag.’ De juf bracht namens Mads traktaties mee voor de hele klas om zijn tweede verjaardag een feestelijk tintje te geven. Wat niet helemaal gelukkig was, is dat de piepknuffel een paar dagen later tijdens de Cito-toets Mads favoriet bleek te zijn. ‘Gelukkig ging Mads na een paar minuten liggen snurken, toen werden we niet meer afgeleid.’

menselijke eigenschappen

Een ‘gevaarlijk’ menselijk trekje dat volgens Mayke Janssens van de open universiteit altijd op de loer ligt is antropomorfiseren, oftewel: de neiging om het dier menselijke eigenschappen toe te dichten. ‘Wij denken dat het leuk is dat de hond een cadeautje krijgt voor zijn verjaardag. Maar dat maakt een hond echt niet uit. In een hondenwereld bestaan verjaardagen niet.’ Een dier beleeft geen plezier aan zijn verjaardagsfeest. Dat is wat wij als mens graag willen geloven. Een hond kan dat zelf niet aangeven. Daarom is het aan de trainer of het baasje om aan te geven wat nog oké is. Dat is een ethisch dilemma. Staan de wensen van de mens of van het dier centraal? Het is belangrijk dat een dier nog dier mag zijn, en ook dierlijk gedrag mag vertonen dat bij hem hoort. Een leerkracht zal daarom de kinderen ook de lichaamstaal van een hond moeten aanleren. Het gaat namelijk niet alleen om wat de mens wil, maar ook om wat het dier wil.’

Als de rekenles af is, gaat Mads in de pauze mee buiten spelen op het plein. Een jongetje laat hem eerst even uit. Daarna is het ballengooien favoriet. Mads rent de longen uit zijn lijf. Een groepje meisjes gooit om beurten de tennisbal zo ver mogelijk weg. De hond rent zich suf, maar hij lijkt het met plezier te doen. Na de pauze ploft Mads in zijn mand voor in de klas. De kinderen gaan weer aan hun schoolwerk. Wie heeft er nou een hondenleven? ■

inzet van dieren