Erfstukken opsporen met de metaaldetector
De detector begint te piepen en als Martin van Hees een laagje bladeren opzijschuift, ligt daar de verloren fietssleutel. ‘Voor sleutels krijgen we minder meldingen binnen. Maar deze had voor degene die onze hulp inriep bijzondere waarde: er zat een touwtje aan dat zijn dochter die onlangs aan leukemie gestorven was, had gemaakt. Iemand gelukkig maken is met geld niet te betalen’, vindt Martin van Hees. Hij is oprichter van Gevonden-verloren, (inmiddels) een officiële stichting met 37 vrijwilligers in binnen- en buitenland. Sinds 2014 gaat Van Hees er al op uit met zijn metaaldetector om mensen te helpen bij het zoeken naar verloren trouwringen en andere voorwerpen met emotionele waarde. ‘Op gevonden-verloren.nl kunnen mensen een aanvraag indienen en via de app checken we wie erheen kan.’
‘Door een spierziekte kon ik mijn werk niet meer doen. Ik wilde me omscholen om elders aan de slag te gaan, maar werkgevers durfden het risico niet te nemen.’ Dat verbaasde hem. ‘Nu begrijp ik het. Ik heb de ene dag veel en de andere heel weinig energie. Het idee voor de stichting ontstond toen ik zelf een erfstuk verloor en mijn zoontje dit met een metaaldetector terugvond. Kort daarna spoorde ik iemands trouwring op.’ Martin merkte dat hij mensen kon helpen. Toen hij het idee online zette, stroomden de aanvragen binnen. ‘Daar kon ik met mijn beperkte energie zelf niet allemaal achteraan. Mijn eerste vrijwilligers waren vrienden uit mijn woonplaats Spijkenisse, maar ook uit de provincies Brabant en Zeeland. We kregen een stortvloed van aanvragen na een interview in RTL Summer Night door Beau van Erven Dorens.’ Sinds enkele jaren is de stichting ook actief in België en Duitsland. ‘Mensen verliezen vaak hun trouwring op hun huwelijksreis. We kunnen daar ook snel ter plaatse zijn.’
pinpointer
Vrijwilliger Richard Ober uit het Friese Gorredijk neemt zijn uitrusting vaak mee naar zijn werk in Bunnik. Als daar een aanvraag binnenkomt, gaat hij er geregeld na zijn werk naartoe. ‘Mijn ring glipte uit mijn handen toen ik ermee speelde op het balkon en viel naar beneden. Ik wilde een metaaldetector huren via internet en kwam toen op de site van de stichting terecht’, vertelt Stacey Kinket. Ze dient een aanvraag in en tot haar verrassing komt vrijwilliger Richard Ober nog dezelfde middag na zijn werk bij haar langs in Utrecht om de ring te zoeken. Het begint al donker te worden, maar hij is goed voorbereid en zet zijn hoofdlamp aan. Vakkundig speurt Ober het hele grasveld af. Hij vindt een lepeltje, bierdopje, speelgoedauto en muntjes voor de spaarpotten van Staceys drie- en vierjarige kinderen die nieuwsgierig toekijken. Haar moeder is er ook. Van haar erfde Stacey de ring. ‘Ik vond het moeilijk het haar te vertellen dat ik de ring was verloren. Toen ze het hoorde, zei ze geschrokken: hoe kun je dat doen? Maar zoiets gebeurt.’ Als er bijna een uur voorbij is, ontdekt Richard met de pinpointer (een kleine detector die in je hand past) de ring onder een laagje zand. ‘Ik geef niet zomaar op. Dat doen we geen van allen. Waarschijnlijk heeft Stacey de ring bij het zoeken met haar voeten de grond ingedrukt waardoor ze het erfstuk niet meer zag’, aldus Richard. Geld vraagt de stichting niet voor haar werk. Een reiskostenvergoeding is voldoende. ‘Maar de reactie van de mensen als je het verlorene vindt, is goud waard’, aldus Martin. ‘Als we moeten duiken, vragen we wel 20 euro voor het vullen van de fles en het schoonmaken van de duikkleding.’
Richard: ‘Als Martin door zijn spierziekte in bed moet blijven, baalt hij. Maar hij blijft positief door de voldoening die hij uit dit werk haalt.’ Martin knikt: ‘Op moeilijke momenten pak ik de map met bedankkaarten. Dat geeft me nieuwe kracht. Bij de stichting zitten meerdere mensen die arbeidsongeschikt zijn geraakt, maar nu toch een bijdrage aan de samenleving leveren.’ Richard: ‘Mensen voor wie we wat terugvinden, bieden ons soms geld aan. Maar geld is niet onze motivatie. Het gaat om zingeving. We doen het voor die mensen. Onze slogan luidt: onze hobby is uw geluk.’ ‘Voor een Duitser hebben we zelfs drie keer een ring teruggevonden’, herinnert Martin zich. ‘Na de tweede keer zei ik: verlies hem niet weer. Toen bond hij de ring aan een touwtje om zijn nek, maar verloor hem toch. Nu laat hij hem thuis als hij gaat zwemmen.’
Bij 1 op de 85 aanvragen lukt het niet om het verlorene te vinden. ‘Dan gaan we vaak met meer mensen nog een keer naar die plek’, zegt Martin. Vrijwilliger Jimmy Reijerse vertelt dat hij meeging naar een gezamenlijke zoekactie bij het kasteel van Wijk bij Duurstede. ‘Een bruidspaar had daar op hun trouwdag hun ringen verloren. De roofvogel die ze aan een haak door de lucht naar hen toebracht, liet ze boven het kasteel vallen. Ze liggen op het dak, in een boom, op grond of in de gracht. We hadden zelfs duikers bij ons, maar vonden de ringen niet. Het bruidspaar was ondanks dat zo blij met onze hulp dat ze teamvesten en truien voor ons lieten maken. Ik heb ze altijd aan als ik met de detector op pad ga.’
kippenvel
Jimmy raakt als kind geïnteresseerd in geschiedenis als hij tijdens een schoolreisje op het strand bij Katwijk Romeins aardewerk vindt. Vlak bij zijn oma woont Jeroen Zoetmulder, bekend van het tv-programma Kunst en Kitsch. Als Jimmy hem met detector ziet lopen, raken ze in gesprek. ‘Van hem kon ik voor 300 gulden een goede detector kopen. Ik richtte een vitrinekast in met alles wat ik vond.’ De kast groeit uit tot een museum met antiek glaswerk, munten en sieraden. ‘Ik ging veel graven op een oude vuilstort uit 1900 en vond zelfs een onderdeel van een Romeins zegeldoosje. Op de boerderij in Wijchen waar ik nu woon, ontdekte ik in de grond musketkogels van dVine gevechten rond Grave.’ Via vrijwilligster Sylvia Verschuren kwam hij in 2018 in contact met Martin die hem goed bij het team vond passen. Richard: ‘Martin neemt alleen gemotiveerde en betrouwbare mensen aan. Je zoekt naar waardevolle spullen en hij moet je kunnen vertrouwen. Hij stelde mij in 2016 ook allerlei vragen over mijn motivatie. Nu hebben we een mooie club mensen bij elkaar. Het voelt alsof ik er een nieuwe familie bij kreeg. Van veel dingen die we meemaken, krijg ik kippenvel. We delen succes en ongeluk. Iedere melding is een nieuw avontuur.’
Richard heeft net als Jimmy een grote interesse voor archeologie. ‘Mijn grootste klapper had ik in oktober. Ik vond een zilveren munt uit 1577 met het hoofd van Philips II erop. Dat was op een akker in Steenwijkerwold. Hier liep een kerkpad. In hun zondagse kleding hadden de kerkgangers zilveren munten voor in de offerzak. Soms verloren ze die.’ Richard hoorde dat er in de akker al meerdere munten waren gevonden en wilde deze weleens onderzoeken. ‘Toen de gewassen geoogst waren, vroeg ik de boer of ik mocht zoeken. Dat vond hij goed. Als we iets vinden van voor het jaar 1600 moeten we dat melden in Portable Antiquities of the Netherlands (PAN).’ Dit registratiesysteem voor bodemvondsten is opgezet en wordt beheerd door onder andere de Vrije Universiteit Amsterdam, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, diverse musea en De Nederlandsche Bank. ‘Tot de Erfgoedwet van 2016 was het voor particulieren verboden met een metaaldetector te zoeken, maar werd het gedoogd. Nu is het legaal, maar moeten vondsten van voor 1600 gemeld worden. Er werd gedacht dat particulieren archeologen in de weg zitten, maar vaak is het tegendeel waar. Door wat particulieren vinden, kunnen archeologen gerichter zoeken. Zo ontdekten ze onlangs een Romeinse muntschat in een fruitgaard in Tiel.’
puppy
Jimmy had op zijn eerste dag meteen twee klussen. ‘In beide gevallen ging het om een in de sneeuw verloren ring. De eerste vond ik binnen twee minuten. De tweede duurde langer. Als je een ring bij een sneeuwbalgevecht verliest, is het zoekgebied groot. Voor de vrouw die hem verloor, was die van grote emotionele waarde. De ring was gemaakt van de ringen van haar overleden opa en oma.’ Jimmy kijkt op zijn telefoon. Hij ziet twee meldingen.‘Hm … in Monster en Amsterdam. Dat is voor mij te ver weg. Er zijn vrijwilligers die daar dichtbij wonen.’ Jimmy vertelt dat er ook meldingen komen van verloren honden. ‘Als een puppy in het bos onder sneeuw bedolven is en hij heeft ijzer aan zijn halsband, kun je hem opsporen. Zelfs in het water kunnen we op die manier zoeken. Justitie vraagt ons soms te helpen. Ook dat doen we vrijwillig.’
‘Je komt bij dit werk allerlei mensen tegen. De meesten laten je binnen in hun huis, anderen vangen je buiten op.’ Martin vult aan: ‘Je ontmoet mensen in heel verschillende situaties. Ik herinner me een man die met het uitstrooien van de as van zijn vrouw ook zijn ring verloor. Dan is het mooi dat we hem zijn trouwring konden teruggeven.’ ■
