Ga niet gebukt door het leven
'Rugpijn, weg ermee!' Wie zou dat niet willen? Maar kan auteur Robert Feddes het waarmaken? Feddes beweert wel dat hij hét recept weet om rugpijn te overwinnen: oefeningen doen, op je houding letten en genoeg drinken. Prima, oordeelt een universitaire pijndeskundige - maar wel iets té optimistisch.
Als je bij Robert en zijn vrouw Danielle koffiedrinkt, krijg je er steevast een glas water bij. Dat zit zo. Negen jaar geleden ging Robert Feddes (toen 42) finaal door zijn rug. Hij kon geen stap meer zetten. Het gebeurde al jarenlang af en toe dat het hem in zijn rug schoot. Dan liep hij bij een chiropractor of een manueel therapeut en hij knapte weer op. Maar de tussenperiodes werden korter. Tot die ochtend dat hij niet eens z'n overhemd van de stoel kon pakken. 'Voor het eerst in mijn leven heb ik mijn werk afgebeld.' Hij gaf managementtrainingen en sessies voor teambuilding, overal in het land.
En toen? Een operatie zag hij niet zitten en fysiotherapie helpt niet. 'Ik ben eigenwijs; ik wilde een oplossing waar ik zélf iets mee kon doen. Geen arts die het voor mij uitzoekt.' Hij begon alles te verslinden wat hij over rugpijn kon vinden, in boeken en op internet. Hij ontdekte hoe mensen zelf bijdragen aan hun rugpijn, en ook kunnen bijdragen aan de oplossing.
Sinds 2003 is hij pijnvrij. Nu biedt hij op zijn website Rugpijnweg.nl drie elektronische boeken aan - en een vierde op komst - waarin hij zijn opgedane kennis deelt. Je betaalt een paar tientjes en je krijgt 93 pagina's op je computer over hoe je rug in elkaar zit en waar de pijnpunten zitten, met twintig oefeningen: Rugpijn, weg ermee!.
In twee aanvullingen geeft hij extra oefeningen voor het slapen gaan en houdingsadviezen. Ergens in al die zelfstudie kwam Feddes tegen dat koffie vocht aan je lichaam onttrekt. Dat verlies moet je goedmaken, zegt hij, want vochttekort kan een oorzaak van rugpijn zijn.
(Voedingsdeskundigen zeggen dan weer dat het een fabeltje is, dat koffie vochtverlies geeft. Daar zit Feddes niet mee: 'Er is verschil van mening over en dan kies ik de kant die ik het beste vind.')
verwaarloosd
Vocht is van belang, en nog belangrijker is te weten hoe je rug in elkaar zit en hoe je die wel en niet moet gebruiken. Bij rugpijn zijn vaak de tussenwervelschijven het probleem. Die zitten tussen de rugwervels in, maar echte 'schijven' zijn het niet; het is zacht materiaal, een sponsachtige massa met bindweefsel eromheen. Die 'sponzen' zuigen vocht op uit omliggend weefsel. Zo blijven de tussenwervelschijven in model.
Maar stel dat de rugwervels te zwaar op die tussenwervelschijven drukken, doordat je te weinig beweging krijgt. Of dat je lichaam als geheel een vochttekort heeft. Dan kunnen de tussenwervelschijven niet goed vocht opnemen en worden ze dun. Er komt dan speling tussen de rugwervels, waardoor die kanten op kunnen schieten die ze niet moeten.
Rugpatiënten krijgen vaak te horen dat hun tussenwervelschijven 'versleten' zijn. 'Maar ik spreek liever van uitgedroogde of misschien verwaarloosde tussenwervelschijven', zegt Feddes.
En dat betekent dat er wat aan te doen is: 'versleten' is het einde, maar 'uitdroging' of 'verwaarlozing' kun je herstellen. Het is een van de sleutelprincipes in zijn methode om rugpijn de baas te worden: 'We hebben een lichaam met een geweldig herstellend vermogen.' Voor Feddes is dat een geschenk van onze Schepper; hij is christen. 'Alleen moeten we ons lichaam wel de kans geven om tot herstel te komen!'
olielampje
Pijn is een signaal dat je iets niet goed doet, zegt Feddes. Zoals er in je auto een lampje gaat branden als het oliepeil te laag zakt. Je kunt pijnstillers gaan slikken, maar dat is alsof je het kabeltje naar dat lampje doorknipt. Het lampje gaat uit, de pijn zakt - maar de oorzaak is niet weg.
Waarvan krijgt een mens het aan z'n rug? In zijn geval was het een optelsom, denkt hij. Een oude, verwaarloosde sportblessure, te weinig beweging en een verkeerde houding bij het autorijden. 'Ik reed veertigduizend kilometer per jaar en zat heel veel onderuit. Dan steun je niet op de zitbotjes aan weerszijden in je achterwerk, maar op je stuitbeen. Dat geeft druk op je wervelkolom, waardoor de tussenwervelschijven in de knel komen.'
Rugpijn - tot helemaal boven in de wervelkolom, in de nek - kan zich ook door spanning opbouwen. 'Ik sprak iemand die aan een nekhernia was geopereerd. De pijn kwam daarna in volle hevigheid terug. Het bleek dat die persoon veel zittend werk deed én in haar privéleven werd neergedrukt door alles wat ze "op haar schouders had". Zo'n uitdrukking hebben we niet voor niets. Net als "het hoofd laten hangen", "de rug recht houden" of onder iets "gebukt gaan". Het is heel fysiek.'
Gespannen spieren zetten druk op de wervelkolom, waardoor er tussenwervelschijven worden 'geplet'. De slaap is normaal een tijd van herstel voor je rug, legt Feddes uit. De hele dag staat er verticaal druk op de wervelkolom; als je ligt, gaat die druk eraf en kunnen de tussenwervelschijven zich weer vol vocht zuigen.
Maar wat als je nooit écht ontspant? Je rug kan zich dan ook 's nachts niet herstellen. 'Dan moet je op zoek naar de oorzaak van de spanning en onkruid uit je leven wieden. Alleen een dwaas verwacht andere resultaten terwijl alles bij het oude blijft.'
triggerpoints
Heel fout is ook zoals wij in het Westen letterlijke zware lasten dragen: in de hand, en dus vaak aan één kant van het lichaam. Feddes zingt een lofzang op Afrikaanse vrouwen, die bagage op hun hoofd dragen. Dat kan niet anders dan met een rechte rug - heel gezond.
Door spanning ontstaan 'knoopjes' in de spieren: verdikkingen in het weefsel, die pijn doen en pijn doorgeven naar andere delen van het lichaam. Je kunt ze zelf voelen en masseren. Triggerpoints worden die knoopjes genoemd; zijn volgende e-book gaat erover.
Feddes heeft zijn bevindingen niet door medici laten checken. 'Het is andersom: ik heb vooraf zoveel mogelijk boeken en onderzoeksresultaten bestudeerd. Ik heb in Rotterdam bedrijfseconomie gestudeerd; daar heb ik geleerd een probleem op academisch niveau aan te pakken, oorzaken in kaart te brengen en oplossingen te vinden. Daarbij richt ik me op wat voor zo veel mogelijk mensen in zo veel mogelijk situaties werkt - en ik laat me niet hinderen door gangbare opinies. Zo komen doorbraken in de medische wereld tot stand: door mensen die hun vermogen om zelfstandig na te denken hebben gekoesterd en ontwikkeld.'
zegenen
'Moge de Almachtige u zegenen met een leven zonder rugpijn!', schrijft Robert Feddes op de laatste pagina van Rugpijn, weg ermee!
Hij wil niet beweren dat iederéén via zijn aanpak van rugpijn af kan komen. 'Ik geef een niet-goed-geld-teruggarantie als mensen mijn e-books kopen. Daarvan wordt een enkele keer gebruik gemaakt. Als er echt sprake is van slijtage, gaat herstel niet meer. Maar volgens mij kan dat eigenlijk niet bij normaal gebruik van je rug. Wel door een ongeluk of een ander trauma.'
Tegenover die enkeling zegt hij dat hij honderden e-mails van dankbare lezers kan laten zien. Ook uit tientallen andere landen, want zijn boeken zijn inmiddels in het Engels en Duits vertaald. 'Dat maakt me blij en dankbaar, want elk verhaal dat ik terughoor, is weer een mens die pijn had en daar vanaf is gekomen. Dat kan ik alleen maar zo veel mogelijk mensen toewensen.'
Meer info:
'Je kunt het niet beloven'
'De aanpak van Rugpijnweg.nl sluit aan bij onze filosofie, zegt Monique Steegers, anesthesioloog van het Pijnbehandelcentrum aan de Nijmeegse Radboud Universiteit: 'Neem zelf verantwoordelijkheid voor je probleem. Zorg voor voldoende beweging, zit niet altijd onderuitgezakt, let op je gewicht. Pijn is niet altijd onomkeerbaar. Wel moeten behandelingen onderzocht zijn op effectiviteit: geneeskunde op basis van bewijs. De zorgverzekeraars gaan steeds meer alleen die behandelingen nog vergoeden.'
Voor rugpatiënten dreigt een vicieuze cirkel: je hebt pijn als gevolg van te weinig beweging, daardoor ga je nog minder bewegen, je rug wordt stijf, je durft niet meer te bewegen. 'De sociale gevolgen kunnen enorm zijn: mensen raken hun werk kwijt, kunnen niet meer zitten, niet meer autorijden.'
Het is al lang geleden dat bij een hernia automatisch werd geopereerd. Dat gebeurt pas als de pijn lang aanhoudt of als er flinke uitvalsverschijnselen optreden (verlamming van beenspieren, klapvoet, niet meer kunnen plassen). 'Een operatie heeft altijd risico's. Aan de andere kant: je moet ook niet te lang wachten. Een klapvoet is na zes weken vaak niet meer te herstellen; de zenuw heeft dan té lang in de verdrukking gezeten. En dan ben je wel voor je leven gehandicapt.'
Wie zich oriënteert op behandeling voor rugklachten, ontdekt dat er de laatste tien, twintig jaar overal klinieken uit de grond zijn geschoten, allemaal met zo hun eigen 'minimaal invasieve' operatiemethoden. Steegers is er (net als Robert Feddes) niet positief over. 'Die klinieken zijn gericht op opereren; dat geeft altijd risico's en ik weet niet of de patiënt die wel goed te horen krijgt. Wij krijgen hier de mensen bij wie het niet geholpen heeft of bij wie iets mis gegaan is. Ook is van veel ingrepen het effect niet bewezen.' Binnenkort begint in Nederland een groot onderzoek naar de effectiviteit van diverse behandelingen van lage rugklachten.
Maar Feddes is te optimistisch, vindt Steegers. Rugpijn, weg ermee - dat kun je niet aan iedereen beloven. Wat voor de ene patiënt werkt, hoeft voor de ander nog niet te werken. Er kan echt sprake zijn van slijtage, en niet alleen door ouderdom of een ongeluk. 'Ik heb mensen gezien die al heel jong facet-artrose hadden, slijtage van de gewrichtjes die de rugwervels met elkaar verbinden. Misschien door te zwaar sporten, of een verkeerde zithouding, maar het kan ook met de kwaliteit van je botten te maken hebben. En er is veel pijn waarvan we de oorzaak niet weten. Je kunt een ontsteking hebben waartegen je met antibiotica niets begint. Op een röntgenfoto zie je soms slijtageplekken of zelfs hernia's die niet overeenkomen met de klachten van de patiënt. We weten nog heel veel niet.'
Je vraagt ook nogal wat van mensen, als ze zelf de regie over hun pijn moeten nemen. 'Overgewicht is een belasting voor de rug. Maar ik zie patiënten van 1,60 meter die 110 kilo wegen; afvallen en meer bewegen is voor hen vaak heel lastig.'
Een techniek die de laatste tijd veel in ontwikkeling is, is neuromodulatie. De patiënt krijgt dan elektroden ingeplant bij het ruggenmerg en een kastje dat stroomprikkels afgeeft; die stroom voelen ze als een aangename prikkel die de pijn overheerst. Er zijn mensen die daar baat bij hebben. Maar het is duur en het is een enorme ingreep in het lichaam. Detectiepoortjes op Schiphol en in winkels gaan ervan af. Dat doen we echt alleen als verder niks meer helpt.'
