Alles over het ad-liminabezoek: Radboud Universiteit toch katholiek • Paus wil kritiek binnenskamers • Eijk vraagt om genderencycliek

Harrie Smeets ging vorige week voor het eerst mee op een ad-liminabezoek aan de paus, Rome en het Vaticaan. Hij is pas sinds 2018 bisschop van Roermond. Smeets (62) ging ook voor het laatst, want de bisschop lijdt aan een hersentumor en heeft niet meer lang te leven. ‘Tenzij Johannes Paulus II nog een wondertje in petto heeft. Je weet het niet.’

Een week lang waren de Nederlandse bisschoppen op bezoek in het Vaticaan. Gerard de Korte, de bisschop van Den Bosch nam voor de derde keer aan dit ad-liminabezoek deel. Hij ziet een cultuuromslag in het Vaticaan en legt uit waarom de Radboud Universiteit toch katholiek kan blijven.

Nederland gold in het Vaticaan decennialang als liberaal zorgenkindje van de wereldwijde Rooms-Katholieke Kerk. Die rol is overgenomen door de buren in Duitsland en België. Rome heeft de Nederlandse bisschoppen in het gareel gekregen, maar de leegloop niet tot staan gebracht.

De Radboud Universiteit in Nijmegen mocht zich niet meer katholiek noemen van de Nederlandse bisschoppen. Maar Rome denkt daar anders over en ook de universiteit zelf wil katholiek blijven. 

Tijdens zijn gesprek met de Nederlandse bisschoppen aan het eind van hun bezoek aan het Vaticaan legde paus Franciscus de nadruk op de pastorale nabijheid van de kerk bij ‘tutti’, iedereen. Ook bij lhbti’ers.

Lees het allemaal in dit uitgebreide verslag.

De Nederlandse bisschoppen stuurden twee kaarten naar bisschop Jan Liesen (@bisdombreda) en hulpbisschop Jan van Burgsteden (@bisdha) die wegens ziekte en ouderdom thuis bleven. Paus Franciscus ondertekende niet bovenaan, waar plaats voor hem was vrijgehouden, maar onderaan. pic.twitter.com/EPURE78l0d

— Hendro Munsterman (@HendroM) November 11, 2022

De bisschoppen poseren na hun ontmoeting met paus Franciscus. Het gesprek duurde langer dan gepland. pic.twitter.com/ctIZKe8BmK

— Hendro Munsterman (@HendroM) November 11, 2022

De Nederlandse bisschoppen zijn zojuist bij het apostolisch paleis aangekomen voor hun gesprek met paus Franciscus. Die gaat daar vast uitgebreid de tijd voor nemen. pic.twitter.com/rI1sDXKJo3

— Hendro Munsterman (@HendroM) November 11, 2022

Het is een tijd waarin kerken moeten sluiten, maar ook een tijd waarin een kerk tot bloei kan komen. Dit is een verhaal van twee rooms-katholieke parochies, in de week waarin de bisschoppen in Rome zijn. Hoe is de ene parochie eraan toe, die te kampen heeft met vergrijzing en krimp? En hoe lukt het een andere parochie wel om in deze tijd vitaal te blijven? En: zijn er ook nog jongeren in de Katholieke Kerk?

De Santa Maria dell’Anima, de "Duitse kerk" in Rome waar de "Nederlandse paus" Adrianus VI begraven ligt en waar de Nederlandse bisschoppen vanavond de eucharistie vieren. #adlimina pic.twitter.com/5IQXRiAD8R

— Hendro Munsterman (@HendroM) November 10, 2022

Kardinaal Wim Eijk en zijn twee hulpbisschoppen Ted Hoogenboom en Herman Woorts poseren in de Santa Maria dell’Anima voor het graf van de "Utrechtse paus" Adrianus VI die precies 500 jaar geleden iets meer dan een jaar op de zetel van Petrus zat. #adlimina pic.twitter.com/bgouwawove

— Hendro Munsterman (@HendroM) November 10, 2022

Aartsbisschop Wim Eijk van Utrecht heeft tijdens ontmoetingen met Vaticaanse verantwoordelijken gevraagd om een pauselijke encycliek die waarschuwt voor ‘het genderdenken’. Tijdens het ad-liminabezoek aan het Vaticaan merken de Nederlandse bisschoppen verder dat er veel vrouwen in hoge Vaticaanse posities werkzaam zijn.

Tijdens zijn preek in de pauselijke Mariabasiliek in Rome reageerde bisschop Jan Hendriks op kritiek die de afgelopen weken klonk op het ad-liminarapport dat de Nederlandse bisschoppen naar Rome stuurden. ‘We mogen het onszelf verwijten als we lui en gezapig zijn geweest.’

In de Rooms Katholieke Kerk in Nederland gaat het vaak over ‘wat er nog is’, schrijft de theoloog Erik Borgman. Op verzoek van het Nederlands Dagblad en Katholiek Nieuwsblad schreef hij een reactie op het rapport van de Nederlandse bisschoppen en stelt zich de vraag wat er nodig is om de Katholieke Kerk in Nederland gezond te maken.

Op de tweede dag van het ad-liminabezoek vierden de Nederlandse bisschoppen de eucharistie in de belangrijkste kerk van Rome. Daar preekte de bisschop van het grootste bisdom van Nederland, Gerard de Korte, over de manier waarop bisschoppen ‘als knechten en vrienden van de Heer’ de kerkelijke leer moeten verkondigen. 

De Nederlandse bisschoppen zijn maandag begonnen aan hun ad-liminabezoek. Na een eucharistieviering bij het graf van de apostel Petrus in de vroege ochtend, spraken zij met drie Vaticaanse departementen. ‘Evangelisatie gaat niet alleen over informatie geven, maar ook over dialoog.’

1/ Vandaag beginnen de Nederlandse bisschoppen hun ad-liminabezoek. Op dit moment vieren zij de eucharistie bij het graf van Petrus onder de Sint-Pieter.
Ik wilde daar voor @ndnl en @KNieuwsblad verslag van doen, maar ben samen met een Poolse collega de toegang geweigerd. >>> pic.twitter.com/16ofvt3brR

— Hendro Munsterman (@HendroM) November 7, 2022

De bisschoppen zijn deze week in Rome. Hun bezoek aan de paus begint op een bijzondere datum: de sterfdag van Willibrord. Wat weten we eigenlijk van deze missionaris van de Lage Landen? Het antwoord is: bijna niets.

De hulpbisschop van Den Bosch, Rob Mutsaerts, uit stevige kritiek op de synode over inspraak en medewerking van gelovigen in de Rooms-Katholieke Kerk. Die heeft paus Franciscus georganiseerd. Mutsaerts doet dat aan de vooravond van zijn vertrek naar Rome voor het ad-liminabezoek van de Nederlandse bisschoppen. 

Ondanks de weinig rooskleurige cijfers van hun eigen ad-liminarapport gaan de Nederlandse bisschoppen ‘niet somber’ naar Rome. De Rotterdamse bisschop Hans van den Hende en zijn Bossche collega Gerard de Korte blikken aan de vooravond van hun ‘functioneringsgesprek’ vooruit op de reis.

De Konferentie Nederlandse Religieuzen heeft voor het aanstaande ad-liminabezoek het religieuze leven in Nederland in kaart gebracht. Zij beschrijft hoe zij omgaat met de voortschrijdende krimp van het religieuze leven en zet vraagtekens bij de bestendigheid van de buitenlandse aanwas.

De Duitse en Belgische bisschoppenconferenties, die respectievelijk op 14 en 21 november aan hun ad-liminabezoeken beginnen, krijgen een extra ontmoeting in hun programma. 

+ + + Bishops’ Conferences of Germany and Belgium will have an additional meeting with both the Pope and heads of Vatican dicasteries during their upcoming Ad Limina visits (Nov. 14 and 21). The more conservative Dutch bishops (Ad Limina next week) will not have such a meeting.

— Hendro Munsterman (@HendroM) November 3, 2022

Naast de gebruikelijke ontmoeting met de paus en met de afzonderlijke Vaticaanse afdelingen - dicasteries genaamd - krijgen zij ook een speciale ontmoeting met de paus en verschillende dicasteriehoofden samen. Maar de Nederlandse bisschoppen krijgen dat niet. Dat blijkt uit informatie van het Nederlands Dagblad. 

>>> Mijn interpretatie is niet zozeer dat het een straf is voor de Duitsers en Belgen. Het is wellicht vooral een strategie van Franciscus om de Vaticaanse hoofden en de bisschoppen uit seculariserende landen te dwingen met elkaar in gesprek te gaan. Met Franciscus als waarborg.

— Hendro Munsterman (@HendroM) November 3, 2022

Maandag begint het ad-liminabezoek van de Nederlandse bisschoppen in Rome. Het is de negende keer dat ze bij de paus op gesprek gaan, sinds de jaren zestig van de vorige eeuw. Wat is er in die halve eeuw veranderd? Wat waren de opvallendste punten uit de voorgaande acht - vaak pittige - ontmoetingen met drie verschillende pausen? Voor een terugblik op de vorige ontmoetingen ging ND-redacteur Remco van Mulligen te rade bij drie kranten: de Volkskrant (die tot 1965 de ondertitel ‘katholiek dagblad voor Nederland’ voerde), het (vanouds protestantse) Nederlands Dagblad en het Katholiek Nieuwsblad (door behoudende katholieken opgericht in 1983).

De Nederlandse bisschoppen maken zich op voor hun gezamenlijke bezoek aan Rome en paus Franciscus. Een belangrijk moment voor de Nederlandse katholieke kerk, maar wat gaan ze daar eigenlijk doen en welke bisschoppen gaan er mee?

Van 7 tot en met 12 november zijn de Nederlandse bisschoppen op Ad Limina-bezoek in Rome. Daar geven ze de paus en de Romeinse curie een update van de staat van de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland. Het rapport dat zij alvast naar Rome stuurden, is verre van rooskleurig. Maar in die twintig pagina’s laten de bisschoppen vooral ook hun eigen onmacht zien.

De kennis van het christelijk geloof is in Nederland zeer gering of zelfs afwezig. Veel katholieken spreken liever over geloof in normen en waarden dan over hun geloof in God. Die boodschap nemen de Nederlandse bisschoppen mee naar paus Franciscus tijdens hun bezoek aan Rome in november.

Bisschop Gerard de Korte in zijn column in het Nederlands Dagblad van 18 oktober: ‘Het bezoek aan de Eeuwige Stad nodigt uit om pas op de plaats te maken. Indringende dringen zich op: wat is de actuele kerkelijke stand van zaken? Wat is de toekomst van het kerkelijk leven in ons land? Heel belangrijk is ook de vraag welk leiderschap de kerk nodig heeft. Ik denk dan ook heel bijzonder aan de invulling van mijn eigen ambt van bisschop.’

Hoe staat de Rooms-Katholieke Kerk er in ons land voor? Bekijk hier alle cijfers over kerkbezoek, doopsels, huwelijken etc.

Na twee keer uitstel door corona gaan de Nederlandse bisschoppen van 7 tot 12 november op ‘functioneringsgesprek’ bij de paus en zijn bestuursapparaat.