‘Je kunt als kerk niet stilstaan tot 2021. Verleg je focus naar kleine groepen in de wijk’

Driebergen-Rijsenburg

Nu kerkdiensten niet door kunnen gaan, is het tijd dat kerken hun focus verleggen van de eredienst naar bijeenkomsten in kleine groepen in de wijk. Dat pleidooi houdt Jan Wolsheimer, directeur van MissieNederland. Deze week praat hij daarover door met vakgenoten.

Waarom kunnen we niet doorgaan met online-diensten waar vanaf juli weer honderd mensen fysiek bij mogen zijn?

‘Dan verlies je de essentie van kerk-zijn. Dat is: met elkaar een gemeenschap zijn rondom Christus. Het is heel mooi als dat kan plaatsvinden in een georganiseerde dienst op een vaststaande locatie, maar dat is nu niet mogelijk. Als je een gemeente hebt met zo’n zeshonderd leden, betekenen de huidige maatregelen dat je vijf weken van achter een scherm meekijkt en de zesde week naar de dienst mag. Ik zou daar niet genoeg aan hebben. Je bouwt geen gemeenschap door naar een Youtubefilmpje te kijken. Bij mij in de kerk doen ze hun best, maar ik ervaar geen enkele gemeenschap. Samenzijn hoort erbij. De verwachting is dat we een tweede of zelfs derde coronagolf kunnen krijgen. Grote evenementen - waar kerkdiensten officiëel niet onder vallen, maar je hebt wel met veel mensen te maken - kunnen zoals het er nu uitziet tot 2021 niet doorgaan. We kunnen daar onmogelijk op wachten.’

Kerken focussen nu nog wel op de erediensten, hoe komt dat?

‘Dat is begrijpelijk; het is wat we altijd deden. De samenkomst vroeg altijd de meeste aandacht, daar ging onze tijd, ons geld en de inzet van vrijwilligers in zitten. Nu staat dat stil en daarmee de kerk ook. De vraag is dan snel: wanneer kan het weer?’

In de discussies over doop en avondmaal komt vaak de vraag terug wat er kan zonder dominee.

‘Het is een mooie test voor je ecclesiologie: hoe zit de kerk in elkaar en wat zijn daarvan de grenzen? In de evangelische hoek zul je minder snel tegen grenzen aanlopen dan in de reformatorische wereld, waar de ambtsdrager bepalender is. Daar mag best een keer over gediscussieerd worden. Het is bijna rooms-katholiek om de dominee zo belangrijk te maken. Volgens mij is het geen probleem om dat los te laten.’

Dit is de ultieme tijd om je kerk op te delen in kleinere (missionaire/zorg) eenheden die leren wat kerk in de wijk is zonder de (vaak mooie) franje van een opgetuigde dienst.

— Jan Wolsheimer (@JanWolsheimer) May 9, 2020

Hoe kunnen die samenkomsten met dertig mensen eruit zien?

‘Je kunt met mensen uit de wijk een zaaltje huren in het buurtcentrum, of in het park samenkomen. Eventueel nodig je daarbij wat buren uit, wijkbewoners die behoefte hebben aan contact. Ik zou liever voor een uitgebreid kringgesprek gaan dan er een soort mini-kerkdienst van te maken met een band en een voorganger. Je kunt een filmpje op YouTube kiezen dat iedereen vooraf bekijkt om tijdens de dienst over na te denken. Denk vooral na over waar mensen behoefte aan hebben. Ik wil de schoonheid van een kerkdienst niet afbreken, of dit daartegenover plaatsen. Maar de werkelijkheid is dat we nu geen diensten kunnen houden. Mensen als missionair pionier Alan Hirsch, en kerkplanter Neil Cole zeiden al eerder: de kerk moet lokaler, kleiner. Wat betekenen woorden over het koninkrijk als ‘zuurdesem’ nu? Hoe kan ik dat nieuwe koninkrijk vormgeven samen met de mensen in mijn buurt?’

In een kleine groep wordt er vaak meer gevraagd van de deelnemers. Kan dat de drempel verhogen?

‘Dat hangt af van wat je allemaal wilt organiseren. Als je wilt blijven doen wat je gewend was moet iedereen aan de bak. Ik heb die ervaring met missie-groepen waarbij ik betrokken was. Een van die groepen had binnen drie maanden een beamteam, een koster en een preekrooster opgetuigd. Dat leverde bij hen vooral vermoeidheid op en de groep hield ermee op. Een andere groep focuste meer op de relatie en bestaat nog steeds. Ik heb daar eens een avondmaalsdienst bijgewoond. De licht-autistische kinderen voor wie het kinderwerk altijd lastig was, gingen daar rond met de avondmaalsschalen. Dat raakte me diep: ze werden gezien en geaccepteerd zoals ze zijn. Wat ik wil zeggen: het model dat we kennen is niet voor iedereen ideaal, daarin vallen er mensen buiten de boot. Zij kunnen opbloeien in een kleinere groep.’

Waarom benadrukt u dat u kleine groepen niet tegenover de eredienst plaatst?

‘Als je pleit voor iets nieuws wordt dat vaak opgevat alsof je daarmee bedoelt dat het oude niet goed is. Ik diskwalificeer de eredienst niet. Ik vind wel dat dingen anders kunnen. Zeker als het oude niet kan doorgaan vanwege de crisis, dan is het goed te kijken naar andere vormen die in deze tijd interessant kunnen zijn. Als je in 2021 weer op oude voet verder wil is dat prima, maar je kunt niet tot die tijd stilstaan. Laten we daarom een tussenjaar inbouwen en daarin dingen doen die bij onze wortels passen.' <