Twee geestelijken vertellen hoe een ‘gewone’ werkdag in coronatijd eruitziet
John van de Laar, Sint Petrusparochie Uden
‘Onthand, zo voel ik me. We proberen nabij te zijn, maar het is nabijheid op afstand. Dat is een heel vreemde en lastige situatie. In de kerk is het stil. En je komt geen zorgcentrum of ziekenhuis binnen, tenzij gevraagd wordt om een ziekenzalving.
Onthand, dát is het woord. De agenda stond vol, maar alles is doorgehaald. En dat voor onbepaalde tijd. Onze vieringen zijn tot en met 12 april geannuleerd en ik denk dat we ook daarna nog veel geduld moeten hebben.
Ik word nu vaker gevraagd een ziekenzalving te doen, in het zorgcentrum of in het ziekenhuis Bernhoven hier in Uden. Daar word je keurig ingepakt, je krijgt handschoenen aan, een mondkapje voor. Men heeft mij gerustgesteld: je loopt eerder op straat het coronavirus op dan wanneer je in het ziekenhuis zo’n pak aanhebt. Voor het zalven met olie gebruik ik een wattenstaafje, dat ik in de olie doop. Er is geen aanraking met de handen. Het is zo gelukkig mogelijk om contact te hebben. Er is telkens maar één familielid bij, de rest van de naaste familie staat achter een raam te kijken. Dat is triest om te zien.
Vorige week heb ik vier uitvaarten begeleid, waarvan in één geval een coronapatiënt. Deze week staan er drie op de rol, waarvan één het gevolg van corona. Alle uitvaarten hebben in besloten kring plaats. Maandagmiddag had ik een crematiedienst, zo’n gebedsviering wordt opgenomen en later verspreid onder familie en vrienden. Soms komt er op een later tijdstip een herdenkingsviering.
Ik geloof in een liefhebbende en zorgende God. Het is als met het gedicht over de voetstappen: ‘toen ik het zo moeilijk had, hebt U mij gedragen’. Daar houd ik mij aan vast. Ik kan mij voorstellen dat mensen zich door God verlaten voelen. Er is nu veel isolatie en eenzaamheid onder het volk. Het is heel onwerkelijk: mensen missen elkaar, wij als parochie missen onze koren, catechese- en bijbelgroepen, het koffiedrinken, kaarten maken, noem maar op.
Zelf blijf ik er nuchter onder. Het leven gaat zoals het gaat. Mijn lijfspreuk luidt: ‘Verdriet kijkt achterom, zorgen kijken om zich heen, geloof kijkt naar boven.’ Die spreuk stond op een kaart die ik in een klooster kocht daags voordat ik een ernstig auto-ongeval kreeg.’
John Dautzenberg, deken van Maastricht
‘Voor een deel gaat ons werk gewoon door, we doen de vieringen maar dan zonder mensen. Dat vereist de nodige vindingrijkheid, om verbonden te zijn met de mensen die op afstand meevieren en -bidden. We doen er verstandig aan de kalmte te bewaren. Ik merk dat mensen zich daaraan optrekken: dat er rust vanuit gaat hoe er in de kerk gebeden wordt. Dat is mooi om te proeven.
De meeste verpleeghuizen zitten helemaal op slot, daar mag niemand naar binnen. Dat is over en weer gevaarlijk. Er zijn huizen waar de gemiddelde leeftijd 90 jaar is. Als het virus daar binnenkomt, heeft dat grote gevolgen. Hooguit de pastoraal werker die al aan zo’n huis verbonden is, kan iets doen. Mogelijk kan hij, wanneer hij bij een ernstig zieke wordt geroepen, een zegening doen. En dat wij in de kerk tegelijk via een live-verbinding meebidden. Zodat er verbondenheid is.
Ik heb net een uitvaart gehad van een bekend iemand op hoge leeftijd die nog midden in het leven stond. Er was maar een handjevol mensen in de kerk, en ook geen koffiedrinken na. De familie vond dat heel erg.
Komende week heb ik drie uitvaarten, daarbij zijn nog geen coronapatiënten. Maar dat kan zo veranderen. We proberen ons voor te bereiden op dat wat gaat komen. De uitvaartonderneming houdt een maximum aan, onze kerken zijn doorgaans groot genoeg om ver uit elkaar te zitten. Naderhand kan een herdenkingsdienst worden gehouden.
In zekere zin wordt ons geloof op de proef gesteld. Wat betekent deze crisis, hoe sta je tegenover de dood, daar heb ik het wel met collega’s over. Ga je voor je eigen bescherming of denk je aan de mensen die op je rekenen? In Italië zijn al ruim vijftig priesters overleden, dat is heel concreet. Iedereen moet die vraag persoonlijk beantwoorden. Ik houd er rekening mee dat het ieder moment kan gebeuren dat
je gevraagd wordt iemand die thuis ernstig ziek is te bedienen met het laatste sacrament. Wat doe je dan? Ik geloof dat God liefde is.
Hij begrijpt wat mensen in oprecht verlangen
naar voren brengen. Daar wordt door Hem
gehoor aan gegeven, daar is Hij niet doof voor. In noodgevallen hangt het niet van het ritueel af.’ <
in Italië meer dan vijftig priesters overleden
In Italië zijn inmiddels meer dan vijftig priesters aan het coronavirus gestorven. Deze cijfers van de Italiaanse katholieke krant Avvenire zijn voorlopig, waarschijnlijk ligt het dodental onder geestelijken hoger.
In het zwaarst getroffen bisdom Bergamo, één van de epicentra van de epidemie, waar lichamen inmiddels met militaire voertuigen worden afgevoerd, is het aantal overleden priesters inmiddels de vijftien gepasseerd.
De krant Corriere Della Sera vergelijkt hen met de ‘herders die naar de kudde ruiken’, een beschrijving die paus Franciscus gebruikt voor zijn ideaalpriester. Maar wie de lijsten met namen op de sites van de bisdommen bekijkt, ziet naast vijftigers en zestigers ook veel priesters van in de zeventig of tachtig, waarvan er velen in het herderlijke harnas stierven.
Ook wanneer geen uitvaarten van hun parochianen meer mogelijk zijn, zijn deze priesters bereid het stoffelijk overschot te zegenen. Meerderen van hen bezoeken zieken, geven hun de ziekenzalving of het laatste sacrament. Anderen zijn nog steeds op de barricades om armen en daklozen te helpen, schrijft de Corriere Della Sera. Inmiddels wel met handschoenen en mondmaskers.
De krant meldt zelfs verhalen over op de intensive care opgenomen priesters die in hun eigen terminale stadium steun geven aan de volledig moreel en fysiek uitgeputte artsen door hun uit de Bijbel voor te lezen.
De bisschop van Bergamo wil van angst en van wijken niet weten. ‘De gestorven zielzorgers sporen ons aan tot een nog grotere toewijding aan God en de mensen’, zei bisschop Francesco Beschi zaterdag. Hij sprak over een ‘diepe zelfgave’ van priesters die ‘het lijden van de zieken wilden delen’. De nood die gevoeld wordt, ‘opent ons hart voor het licht en de kracht van de Heilige Geest’, zei Beschi. Zeker drie van zijn collega-bisschoppen zijn besmet met het virus.
Niet alleen parochiepriesters overlijden. Ook kloosterlingen zijn het slachtoffer. Zo stierven in Parma vijf paters Xaverianen. In een vrouwenklooster bij Rome zijn inmiddels zestig religieuzen positief op het virus getest.
