Ruiling predikanten als stimulans tussen twee kerken
HILVERSUM-KRIMPEN AAN DEN IJSSEL - De christelijk-gereformeerde predikant Willem van t Spijker en zijn protestantse collega Arjen Mensink gaan eind maart voor in elkaars gemeenten. Waarom? En hoe goed kennen ze de andere kerk?

Een christelijk-gereformeerde dominee op een protestantse preekstoel en andersom? De christelijk-gereformeerde synode schiep in oktober de mogelijkheid van kanselruil met gereformeerde predikanten binnen de Protestantse Kerk, in de praktijk vooral gereformeerdebonders.
Het is een nieuwe manier om als kerken aan elkaar te snuffelen: eerst maar eens naar elkaars preken luisteren en een band opbouwen.
Op zondag 30 maart staat de christelijk-gereformeerde predikant Willem van t Spijker, voorzitter van het deputaatschap eenheid met andere kerken, op de preekstoel van de hervormde Sionskerk in Krimpen aan de IJssel. De hervormde predikant Arjen Mensink uit die plaats, voorzitter van de Gereformeerde Bond, gaat voor in de Pniëlkerk in Hilversum.
Ds. Willem van 't Spijker: 'Signaal geven':
Is het de eerste keer dat u op een protestantse preekstoel staat?
Nee, toen ik nog in Stadskanaal stond, in de jaren negentig, belegde ik met mijn hervormde collega Dinant Poortman gezamenlijke diensten. Toen werd dat nog niet zo hoog opgevat. We deden het gewoon.
Waarom deze preekstoelruil met ds. Mensink?
We willen een signaal geven aan de beide kerken dat het mogelijk is elkaars predikanten uit te nodigen. In een interview in De Wekker en De Waarheidsvriend zeiden we: als de regeling van kanselruil door de synode wordt aangenomen, gaan wij bij elkaar voor.
Als gemeenten staan te trappelen, is het toch niet nodig zon signaal af te geven?
De mogelijkheid tot samenwerken met hervormde gemeenten bestond al, maar werd in de praktijk niet opgepakt. Uit een enquête bleek dat kerken er best voor open staan, maar ze willen een stimulans. De regeling om elkaars predikanten te laten voorgaan, kun je zo zien. In dat kader geven wij nu aan: gemeenten, grijp uw kans.
Hoe komt het dat het proces zo stroperig gaat?
Anders dan 25 jaar geleden zijn kerkenraadsleden ook druk in het maatschappelijk leven. En de tijd dat de vrouw thuis alles verzorgde, is voorbij. Dat raakt ook het kerkenwerk. Daarnaast zijn er nog gesprekken met andere kerken. We kunnen niet alles tegelijk. Misschien speelt, vooral voor de oudere generatie, ook de gevoelsmatige afstand tussen afgescheiden en de oude hervormde kerk nog een rol.
Welk beeld hebt u van Gereformeerde Bondsgemeenten?
Het zijn gemeenten waar nadrukkelijk de Schrift centraal staat. Net als binnen mijn kerken wordt de liturgie in grote delen bepaald door de oude psalmen. Maar dat is aan het veranderen, er wordt in sommige gemeenten ook gezongen uit de bundel Op Toonhoogte, er klinken ook gezangen. Het lijkt wel een beetje christelijk-gereformeerd. In mijn kerk heb je die verschillen ook.
Waar gaat deze preekstoelruil toe leiden?
'Diep in mijn hart hoop ik, en daar bid ik ook om, dat er een brede gereformeerde kerk ontstaat. Maar ik ben ook realist: er zal nog heel wat water door de Rijn stromen, voor er sprake is van samengaan met de Protestantse Kerk, waar ruimte is voor allerlei van Schrift en belijdenis afwijkende ideeën.'
Ds. Arjen Mensink: 'Geen sloot laten bestaan'
Zijn ds. Van 't Spijker en u de eersten die preekstoelruilen?
Sinds het christelijk-gereformeerde synodebesluit heb ik er niets meer over gehoord. De meeste ruilingen zullen plaatsvinden op plaatselijk niveau. Onze gemeenten liggen zo ver uit elkaar, dat we nooit bij elkaar zouden voorgaan, als deze regeling niet bestond.
Waarom ruilt u met ds. Van t Spijker?
We hebben al jaren contact met de christelijk-gereformeerden, wat geleid heeft tot de mogelijkheid tot kanselruil. Dan is het logisch dat ik als voorzitter van de Gereformeerde Bond daar achter ga staan. Maar ook van binnenuit: waar we elkaar als kerken kunnen vinden en vasthouden, moeten we tot het uiterste gaan.
Waarom verloopt het proces van samenwerking zo stroef?
'Dat hangt sterk af van de plaatselijke situatie. De christelijk-gereformeerde kerk zingt uit de nieuwe berijming, de hervormde gemeente uit de oude berijming. Het wordt al gauw: daar doen ze makkelijk, daar moeilijk. Karikaturen waardoor gemeenten elkaar niet opzoeken. Dat christelijk-gereformeerde kerken uit de vaderlandse kerk stapten, ligt soms nog gevoelig. Mijn kerkenraad nam deze hobbel vanuit het besef van urgentie: in deze tijd kunnen we het ons niet permitteren om een sloot tussen beide kerken te laten bestaan.'
Wat is uw beeld van de Christelijke Gereformeerde Kerken?
Ik ervaar veel geestelijke affiniteit. Vroeger dacht ik dat de grenzen van de Christelijke Gereformeerde Kerken samenvielen met die van de Gereformeerde Bond. Ik heb gemerkt dat de christelijk-gereformeerden veel breder zijn. Er is aan de ene kant eerder herkenning met hersteld-hervormden dan met gereformeerdebonders, op de andere vleugel met vrijgemaakten en Nederlands-gereformeerden.
Waar loopt de preekstoelruil op uit?
'We weten niet langs welke weg de Heilige Geest ons gaat leiden. Als Gereformeerde Bond blijven we verlangen naar een geestelijke opwekking binnen de Protestantse Kerk. Daarom juichten we toe dat de christelijk-gereformeerden gingen praten met het bestuur van onze kerk.'