T-shirts en standbeeld voor zendeling

De protestantse Torajakerk in het midden van het Indonesische eiland Celebes (Sulawesi in het Indonesisch), viert deze week groot feest. Het is dit jaar namelijk honderd jaar geleden dat het christelijk geloof naar de streek Tana Toraja werd gebracht. De predikanten Wim Poldervaart en Jan Ouwehand, werkzaam voor de Gereformeerde Zendingsbond (GZB) binnen de Protestantse Kerk, zijn beiden getuige van de festiviteiten. Hun organisatie speelde namelijk een belangrijke rol in het ontstaan van de Torajakerk; in 1913 vertrok de eerste zendeling van de GZB, ds. A.A. van de Loosdrecht vanuit Veenendaal naar Rantepao in Tana Toraja.

De Torajakerk is nu een groot kerkgenootschap met ongeveer 700 predikanten, 1030 gemeenten en 700.000 leden, van wie een deel buiten Tana Toraja woont en kerkt, aldus Poldervaart. De leden van de kerk zijn Van de Loosdrecht zeer dankbaar. Ze lopen hier in T-shirts met zijn naam erop en er is een standbeeld voor hem opgericht. Ze zeggen vier dingen aan hem te danken te hebben: christelijk onderwijs, medische zorg, de bevrijding van de Boeginezen en Makasaren (bevolkingsgroepen uit Zuid-Celebes) en de komst van het evangelie.

Voor sommige Nederlandse christenen gaat een standbeeld misschien wat ver, maar de GZB waardeert het gebaar. Zij uiten hun dankbaarheid via hun culturele vormen. Wij zijn dankbaar dat zij dankbaar zijn.

moord

Antonie Aris van de Loosdrecht vertrok op 30 juli 1913 naar Rantepao om daar het evangelie te brengen. In zijn brieven schreef hij dat er veel bijgeloof en voorouderverering was. Maar de zendelingen kregen gaandeweg meer invloed. In 1914 schreef Van de Loosdrecht vanuit het plaatsje Tentena: Wel zijn de bewoners voor t meerendeel nog heidenen, maar langzaam breidt zich tot hier het getal dergenen uit, die zich van de goden hunner vaderen afwenden en zich keeren tot den levenden God.De zendeling heeft echter niet veel jaren gekend op Indonesische grond. Vandaag precies 96 jaar geleden, op 26 juli 1917, werd hij vermoord. Zijn vriend en collega-zendeling Johannes Belksma schreef erover. Van de Loosdrecht was bij een goeroe (onderwijzer) in Bori om Bijbelse verhalen in de taal van de Torajas te corrigeren. Zij zullen echter nog geen tien zinnen hebben behandeld, of daar dook uit de duisternis bliksemsnel een man op, gewapend met een speer. Toen Van de Loosdrecht van zijn cahier opkeek, was de man reeds op de voorgalerij gesprongen, en had een ondeelbaar ogenblik later reeds den doodelijken stoot toegebracht. Het arme slachtoffer viel van zijn stoel op den grond, stond op en wankelde naar de achterkamer, doch stortte daar opnieuw neer. Het bleek dat de steek was toegebracht net onder het hart. Het bloedverlies was vreeselijk. Met veel moeite gelukte het den goeroe een voorloopig verband aan te leggen, doch het baatte niets, het bloeden hield niet op. Het was duidelijk dat alle hoop hier ijdel was.

Volgens de overlevering zouden zijn laatste woorden zijn geweest: Ik heb altijd het goede voor de Torajas gezocht en nu belonen ze me zo. Al biddend zou hij zijn gestorven.

Onderzoek naar de moord maakte duidelijk dat hij niet om zijn zendingswerk is vermoord, maar omdat Indonesiërs hem zagen als ambtenaar die samenwerkte met koloniale bestuurders. Met name de oude machthebbers in Indonesië voelden zich bedreigd door pogingen van koloniale bestuurders steeds meer gebieden onder Nederlands gezag te brengen.

cadeaus

Het standbeeld van de zendeling staat tegenover het huis in Rantepao waar hij in 1917 is vermoord. Anno 2013 is het gros van de bevolking christelijk. Ze vieren het eeuwfeest van het christendom in hun streek met optochten, dans en muziek. De afgelopen week is een film over het leven van Van de Loosdrecht getoond. Vijftien Indonesiërs komen volgende maand naar de zendingsdag van de GZB in Nederland.

De GZB geeft zelf ook een cadeau aan de Indonesische kerk, in de vorm van een bijdrage aan een kapel in het ziekenhuis van Rantepao.

Schrijfster Joke Verweerd schreef vanwege de honderdjarige band tussen de GZB en de Torajas de roman Retour Rantepao en het kinderboek De jongen met de vechthaan. Dat laatste boek is vertaald in het Indonesisch, vertelt Poldervaart. Dat exemplaar biedt de GZB vandaag aan de Torajakerk aan.