Unieke schuurkerk te koop
Zaandam
Het bisdom Haarlem van de Oud-Katholieke Kerk wil het gebouw om financiële redenen afstoten. De kerk, met een antiek orgel, was ooit de thuisbasis van de zeer kleine oudkatholieke gemeenschap van Zaandam. Diverse pogingen om een bestemming te vinden voor het gebouw zijn op niets uitgelopen.
‘Momenteel wonen er in Zaandam nog geen tien oudkatholieken, schat ik’, vertelt de oudkatholieke bisschop van Haarlem, Dick Schoon. ‘Op zo’n kleine actieve groep kun je helaas geen parochie bouwen. Het is, ondanks diverse pogingen, niet gelukt om de parochie nieuw leven in te blazen.’
De laatste poging vond plaats sinds 2011, toen het orgel uit 1714 was gerestaureerd. Maandelijkse diensten leidden echter niet tot de groei van een gemeenschap die zelfstandig levensvatbaar is. Een oecumenische gemeenschap uit Zaanstad en enkele andere groepen gebruikten het gebouw de laatste jaren voor bijeenkomsten.
schuilkerken
De schuurkerk in Zaandam is een uniek gebouw uit de zeventiende eeuw. Alle christenen die niet hoorden bij de Gereformeerde Kerk – in die tijd de enige erkende kerk in ons land – moesten hun geloof in het geheim in schuilkerken beleven. Dat gebeurde onder meer in gebouwen die er van buiten uitzagen als een schuur. Verspreid over Nederland staan nog diverse van deze schuurkerken.
De rooms-katholieken in Zaandam kwamen sinds 1663 samen in een woonhuis en bouwden in 1695 de schuurkerk aan het Papenpad. Enkele jaren later ontstond, door een intern katholiek conflict, de Oud-Katholieke Kerk, die het gebouw in bezit kreeg en tot op heden heeft gehouden.
‘Omdat deze gemeente relatief arm was, kon men zich zelden grote bouwkundige ingrepen veroorloven’, vertelt Schoon. ‘Daardoor is dit de enige schuurkerk in Nederland die vrijwel volledig in oorspronkelijke staat bewaard is.’
Eind negentiende eeuw mochten alle christenen weer vrij hun geloof praktiseren. De Oud-Katholieke Kerk hield ook toen vrijwel overal vast aan haar sobere behuizing. Daardoor hoeft deze kerk volgens Schoon, ondanks krimp en secularisatie, slechts zelden een kerkgebouw af te stoten. Dat dit in Zaandam toch moet gebeuren, stemt hem droevig.
Volgens Schoon gaan er in zijn bisdom niet nog meer kerken in de verkoop: ‘Ook in Aalsmeer hebben we een kerkgebouw in bezit dat we slechts een keer per maand gebruiken voor onze eigen diensten. Omdat er ook andere huurders zijn, kunnen we het houden.’
Het gebouw, het orgel en een deel van het interieur zijn rijksmonument. Dat betekent dat een nieuwe eigenaar niet zomaar mag overgaan tot sloop. Volgens Schoon is de makelaar positief over de mogelijkheden tot verkoop. <
