Luister naar

Grenzen stellen aan de islam?

Nieuws
Moet een vrije, open samenleving grenzen stellen aan de islam? In de vraag zit een knoop. De westerse wereld zou niet meer vrij en open zijn, als je een godsdienst gaat beknotten. Grote kans ook dat je ermee uitlokt, wat je wilt bestrijden: een islam die de westerse samenleving vijandig gezind is. Aan de andere kant: in naam van de islam wordt de open en vrije samenleving al fel bestreden, met grof geweld, of in gewoonten en woorden. Hoe naïef is het de vraag naar begrenzing níét te stellen? Twee islamkenners verwoorden vijf redenen om (geen) grenzen aan de islam te stellen.
André Zwartbol André Zwartbol
zaterdag 31 december 2016 om 03:00
Ineke Roex
Ineke Roex Dick Vos, studio joris

5 redenen om géén grenzen aan de islam te stellen

Dr. Ineke Roex, antropoloog en gastdocent Universiteit van Amsterdam, schreef het boek ‘Leven als de profeet in Nederland: Over de salafi-beweging en democratie’.

1 De islam geniet grondwettelijk dezelfde rechten als elke andere levensbeschouwing.

Met het stellen van grenzen aan islamitische uitingen ondermijnen we juist wat we willen verdedigen. Uiteraard zijn vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting net als andere vrijheden niet absoluut. Je kunt niet alles zeggen en doen.

Een verbod op alle salafistische organisaties, zoals de PvdA heeft voorgesteld, is onwenselijk. Niet al deze fundamentalistische organisaties roepen op tot geweld. Integendeel. Er zijn er die het gewelddadig jihadisme actief bestrijden. Bovendien: deze beweging is een minderheid binnen de islam en binnen die beweging heb je dan weer een minderheid die jihadistisch is. Het is goed om alles in de juiste proporties te zien.

2 De islamitische infrastructuur moet uitgebouwd worden zodat de islamitische kennis diverser en uitgebreider wordt en jongeren minder snel hun heil zoeken in de jihadistische boodschap.

Het zou goed zijn als moslims zelf meer over de islam discussiëren in het publieke debat. Nu gebeurt dat vooral door niet-moslims, en dat ervaren moslims als heel bedreigend. Ik zie te veel aandacht voor anti-islamgeluiden en de moslimextremisten.

Waar is die grote middengroep? Als je een opbouwende discussie wilt over de theologie van de islam en allerlei gevoelige zaken, zou ik die groep heel graag zien. Al leveren ook de orthodoxere salafisten hieraan een bijdrage. Zo zetten zij video’s op Youtube waarin ze zeggen dat homoseksualiteit als zonde wordt gezien in de islam, maar dat het absoluut niet is toegestaan om homoseksuelen weg te pesten uit een buurt, uit te schelden of te slaan. Interessant is dat deze fundamentalisten in hun moskeeën zo het voortouw nemen en taboedoorbrekend zijn.

3 Bij onderdrukking van islamitische uitingen zullen gevoelens van achterstelling en discriminatie en het gevoel dat er een dubbele standaard wordt gehanteerd, groter worden. Deze sentimenten kunnen een voedingsbodem vormen voor radicalisering en zijn koren op de molen voor jihadisten.

Onderdrukken van de islam zal leiden tot wrok en bovenal isolement. Ik heb onderzoek gedaan naar acties van Sharia4Belgium. Bij hun dawa-acties in 2010-2012, waarbij een oproep werd gedaan om zich aan te sluiten bij de islam, heeft de politie hard opgetreden. Dat heeft die jongens verder geradicaliseerd. Ze zeiden: kijk eens, wij hebben niet de vrijheid van meningsuiting die anderen wel hebben. Daarop baseerden ze vervolgens hun hele retoriek. Op een gegeven moment zeiden ze: de tijd van de vreedzame oproep is voorbij, wij moeten weg uit dit land. En toen in die tijd de strijd in Syrië opkwam, hebben ze dat aangegrepen om ook daadwerkelijk weg te gaan. Achterstelling en discriminatie waren zo een belangrijke factor – overigens niet de enige – bij hun radicalisering.

4 De islam kan jongeren een positieve identiteit, burgerschap en moraliteit bieden en daarmee de aantrekkingskracht van criminaliteit verminderen.

Na de aanslagen op de Twin Towers in 2001 zijn jongeren sterk geconfronteerd met hun moslimidentiteit. Ze zijn op zoek gegaan naar antwoorden, en de salafisten domineerden op dat moment de informatievoorziening. Als ook de hoofdstroom van moslims zich daarin meer zou mengen, valt er nog veel winst te behalen. Al komen er al wel jongeren uit de tweede- en derdegeneratiemoslims met initiatieven die niet-fundamentalistisch zijn en gericht zijn op meedoen in de maatschappij. Maar die groep mag nog wel wat zichtbaarder worden. En je moet hen vooral niet begrenzen en bij elk initiatief dat ze ontplooien denken: oeps, kan dit wel? Laat hier de islam een middel tot integratie zijn, anders is het tot mislukken gedoemd.

5 Politieke deelname van moslims is gewenst omdat het moslims democratiseert.

Daardoor kan een dialoog gevoerd worden over precaire zaken zoals homoseksualiteit, antisemitisme en gelijke rechten voor man en vrouw. Meedoen in de politiek moet dus niet bij voorbaat gecriminaliseerd worden.

Zeg niet bij ieder islamitisch initiatief: ze willen uiteindelijk toch de sharia invoeren, het zijn wolven in schaapskleren en ze hebben een dubbele loyaliteit. Al dat soort opmerkingen zetten hun politieke betrokkenheid meteen in een kwaad daglicht. Zodra mensen in de politiek meedoen, gaan ze ook politiek integreren. Ze nemen onze politieke manieren over.

5 redenen om wél grenzen aan de islam te stellen

Drs. Machteld Allan, historicus, arabist en docent rechtsfilosofie aan de Universiteit van Leiden. Binnenkort verschijnt haar becommentarieerde vertaling uit het Arabisch van een tractaat van de middeleeuwse Damascener jurist Ibn Taymiyya, inspirator van de moderne salafistische islam.

1 We moeten eerst beter naar de theologische kant van de islam kijken. Daar is nu te weinig oog voor.

De islam beschouwt zichzelf als de religie die gekomen is om de aanhangers van alle andere religies, met name die van het jodendom en het christendom, eraan te herinneren dat zij gevallen moslims zijn die de tekenen van God in de wind hebben geslagen. De Koran staat vol met berispingen en vervloekingen aan hun adres, en met oproepen om tegen hen ten strijde te trekken. De islam is daarom uit de aard der zaak een onverdraagzame religie. Lees die Koran. Neem kennis van de Hadith, waarin de gewelddadige levenswandel van de profeet staat beschreven. Dat is de islam. Een moslim zou ik willen definiëren als iemand die zich met de inhoud van die twee geschriften kan vereenzelvigen.

2 Problemen met moslims worden nu te vaak toegeschreven aan sociaal-economische of zelfs psychiatrische oorzaken. Maar de oorzaak ligt ergens anders.

De jongens en meisjes die op jihad (heilige oorlog) naar Syrië gaan, zouden onvolgroeide puberhersenen hebben, bijvoorbeeld. Of het gaat om kinderen die aandacht tekortkomen. Of men zegt dat het gaat om een obscuur sectarisme, niet om de hoofdstroom van de islam. Zulke analyses vind ik volstrekt onvoldoende. Vooral als ze komen van instanties die verantwoordelijk zijn voor onze veiligheid. Er bestaan eeuwenoude, eerbiedwaardige islamitische verhandelingen over de jihad. Daarin staat dat deelname aan de jihad het hoogste is wat je kunt bereiken als moslim. Dat is de meest voor de hand liggende verklaring voor het geweld. Kijk eens naar het Midden-Oosten, hoeveel mensen betrokken zijn bij de jihad – als slachtoffer of als dader. Christenen en joden worden vermoord, vrouwen en kinderen van ‘ongelovigen’ als slaven verkocht. Dat is de praktische consequentie van wat de islam leert. Het is bijna misdadig om het er níét over te hebben.

3 Als je geen kritiek mag hebben op de islam, dan is er feitelijk geen godsdienstvrijheid.

Wij behandelen moslimschap alsof het iets aangeborens is, zoals huidskleur of geslacht. Daardoor kan iemand die kritiek heeft op de islam, racisme of groepsbelediging ­worden aangewreven. Maar moslimschap is een persoonlijke overtuiging, geen aangeboren identiteit. Het zou als een keuze moeten ­worden behandeld. Moslims zouden als volwassenen op die keuze moeten worden ­aangesproken. Wat trekt u nou zo in die islam? Proef hun nieren maar. We doen dat toch ook bij het christendom? Als inhoudelijke ­kritiek op één godsdienst onmogelijk is, omdat men bang is voor racist te worden uitgemaakt, dan is er feitelijk geen sprake meer van godsdienstvrijheid.

4 De islam is een hinderpaal voor integratie van moslims in een niet-moslimse samenleving.

Na de aanslagen in Brussel (22 maart 2016) deed ISIS de dringende oproep niet te bidden bij de graven van ongelovigen. De profeet Mohammed heeft dat in een van zijn uitspraken verboden. Dat vond ik veelbetekenend. Misschien hadden sommige moslims wel niet-moslimse vrienden verloren bij die aanslagen. Maar openlijk rouwen om hen is uit den boze. Dat is immers hét teken dat men zich beschouwt als onderdeel van de gemeenschap van niet-moslims. Integratie van individuele moslims in die gemeenschap betekent een afbrokkeling van de islam, en dat weet ISIS ook. Deze beweging herinnerde de moslims eraan dat lichamelijke en geestelijke afzondering de enige juiste positie is voor de moslims in een nog niet geïslamiseerde omgeving. Eerst moet de sharia worden ingevoerd, dan pas mag men volledig deelnemen aan de samenleving. De islam sluit Nederlandse moslims dus op in een soort wachtkamer.

5 Een gematigde islam bestaat niet.

Natuurlijk weet ik dat de soep van het leven van een moslim niet zo heet wordt opgediend als de islamitische leer het opdient. De meeste moslims in het Westen zijn gelukkig helemaal niet bezig met de vraag hoe ze een goede moslim moeten zijn. Ze nemen gewoon deel aan onze samenleving. Vaak doen ze helemaal niets aan de islam, of alleen heel oppervlakkig: gebed, vasten met ramadan en op bedevaart naar Mekka. Maar openlijk afvallig van de islam worden ze meestal niet. Ze weten dat er in de Koran staat dat ze dan gedood mogen worden door andere moslims. Zulke moslims noemen wij dan gematigde moslims. Maar een gematigde islam, als geloofsovertuiging, bestaat niet.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Patrick van der Linden (48), Niels Stouten (30) en Lia Verhaar (46)

De muziek van Bach verwondert deze mensen: 'De Johannes-Passion laat Jezus al 300 jaar als Heer zien'

De Johannes-Passion van Bach bestaat 300 jaar. Daarom wordt het stuk dit jaar extra vaak uitgevoerd tijdens de passietijd. Drie liefhebbers over hun ervaringen: 'Al ken ik het stuk goed, elke uitvoering is weer anders.'

De helft van de Duitse bevolking vindt dat het dansverbod op Goede Vrijdag wel wat versoepeld mag worden.

Waarom dansen op Goede Vrijdag is verboden in Duitsland en dat voorlopig zo blijft

Dansen in discotheken is op Goede Vrijdag verboden in Duitsland. Lang niet iedereen is het eens met het ‘dansverbod’. Toch blijft het van kracht. ‘Juist in onze tijd is het goed om even stil te staan.’

Petraeus werd uitverkoren om de serie te schieten, onder andere in de Armeens Apostolische Kerk Surp Hoki.

Voor zijn bekroonde fotoserie bezocht Bram 36 migrantenkerken. 'Soms is het prachtig, soms totale herrie'

Zesendertig zondagen ging fotograaf Bram Petraeus naar een migrantenkerk. Voor zijn fotoserie krijgt hij de Zilveren Camera 2023, een journalistieke prijs. 'Na een paar zondagen heb ik toch maar oordopjes meegenomen.'

Job Aantjens en Gerrita van de Haar komen uit dezelfde reformatorisch traditie, maar gaan verschillend om met hun homoseksualiteit.

Allebei christen en homo: Job leeft celibatair, Gerrita heeft een relatie. 'God geeft mij hier rust over'

Wat doe je als je als jonge christen ontdekt dat je homo bent? Job Aantjes (20) en Gerrita van de Haar (32) in gesprek over hun ervaringen. ‘Niet al mijn familieleden komen nog op de koffie, nu ik samenwoon met een vrouw.’

Afbeelding

Kleurrijk nieuw jaar voor hindoes

Ieder jaar in februari of maart breken grote delen van India uit in een kleurrijke feestvreugde. Tijdens het Holi-feest vieren hindoes zowel nieuwjaar als de overwinning van het goede op het kwade, van de lente op de winter.

Blindentolk Hilbert Geerling tolkt live bij The Passion in Zeist op 28 maart

Dankzij Hilbert kunnen ook blinden The Passion 'zien'. 'Het werkt als een tierelier'

Kippenvel krijgen van The Passion terwijl je het niet kunt zien. Blindentolk Hilbert Geerling maakt dat mogelijk op Witte Donderdag. ‘Als iedereen begint te lachen, moet ik zorgen dat een blinde op hetzelfde moment lacht.’