‘God roept mannen en vrouwen’

Zwolle

Na twee jaar studeren komt de kerkelijke commissie Deputaten M/V en ambt binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt vandaag met de conclusie dat vrouwen ook ambtsdrager mogen worden. Het 75 pagina’s dikke adviesrapport is gericht aan de landelijke vergadering van die kerken, de generale synode die vanaf januari bij elkaar komt.

Commissievoorzitter Avelien Haan, onderzoeker en docent bestuurskunde aan de Thorbecke Academie (NHL Hogeschool) en secretaris Jurn de Vries, oud-senator namens GPV (later ChristenUnie) en oud-hoofdredacteur van het Nederlands Dagblad, benadrukken dat ze tot dit advies zijn gekomen na een grondige studie naar wat de Bijbel zegt over vrouwen, en naar de manier waarop de inrichting van de ambten is ontstaan. ‘Dit advies geven we niet omdat de kerk anders niet zou meegaan met de huidige cultuur’, zegt De Vries. Haan: ‘We hebben gezocht naar Gods wil. Die is ruimhartiger dan we dachten.’

Het is aan de komende synode om een knoop door te hakken over het onderwerp, waarover al sinds 2005 wordt gesproken in de vrijgemaakte kerken en dat al sinds 2008 op de agenda van de synode staat. Haan: ‘Als er nu geen keuze wordt gemaakt, loopt de spanning in de kerken hoog op. Je kunt voorstellen dat er gemeenten zijn die aan dit besluit consequenties willen verbinden.’ Bovendien voelt niemand zich prettig bij de huidige situatie, waarin vrouwen wel veel taken uitvoeren die passen bij het ambt, maar niet worden bevestigd en ingezegend. De Vries: ‘Het is onterecht en oneerlijk als vrouwen pastoraal werk doen, maar niet de titel en bevestiging krijgen die horen bij het ambt.’

teksten

De commissie heeft twee jaar geleden van de synode de opdracht gekregen onderzoek te doen naar wat de Bijbel zegt over vrouwen en over het ambt. Haan: ‘Wat mij heeft verbaasd is hoe vaak je vrouwen aan het werk ziet in de Bijbel. Die teksten krijgen alleen zo weinig aandacht.’ De Vries: ‘Wat mij het meest is opgevallen is dat er in 1 Timoteüs 2 staat dat vrouwen zich moeten laten onderwijzen. In de Talmoed (Joodse mondelinge overleveringen) staat dat je meisjes beter maar niet kon onderwijzen, omdat dat toch geen zin zou hebben. Voor die tijd was het dus een heel progressieve opmerking van Paulus, dat vrouwen zich moesten laten onderwijzen.’ De commissie concludeert dat God mannen en vrouwen allebei gaven geeft om in te kunnen zetten in de gemeente. Haan: ‘Die bekende “zwijgteksten” gaan erom dat iemand die wil overheersen wordt terechtgewezen.

Dat geldt ook voor mannen, maar bij vrouwen hebben we er een soort leerstuk van gemaakt over wat ze wel of niet mogen in de kerk.’ De Vries: ‘De Bijbel zegt zó veel positiefs over vrouwen in de kerk, dat het onmogelijk is om over die zwijgteksten te zeggen dat ze altijd en voor iedereen gelden.’

De commissieleden geven toe dat de Bijbel wel degelijk een onderscheid maakt tussen mannen en vrouwen. ‘We zijn verschillend geschapen, en dat is niet voor niets’, zegt Haan. In het rapport staat dat God mannen een ‘koppositie’ geeft en dat vrouwen dat moeten accepteren. De commissie doet geen uitspraak over hoe dat onderscheid een plek moet krijgen in de manier waarop vrouwen diaken, ouderling of predikant zijn. Haan: ‘Over die ‘eigenheid’ van de seksen hebben we heel voorzichtig geschreven. De Bijbel zegt namelijk niet wat dat precies inhoudt. Het is heel belangrijk dat we ons realiseren dat de keuzes die er zijn gemaakt bij het invullen van de ambten menselijk zijn, en dat de cultuur dat heeft beïnvloed.’

ambtsleer

Daarmee komt de voorzitter op de tweede taak die de commissie kreeg, namelijk het onderzoeken van de zogenoemde ambtsleer. Waar komt het eigenlijk vandaan dat er ouderlingen, diakenen en predikanten zijn en waarom zijn de taken op die manier verdeeld? De Vries: ‘Er staat in de Bijbel van alles over herders, leraren, oudsten, diakenen, enzovoort. Maar het is niet glashelder wat ze precies deden.’

Hoe die ambten nu zijn ingericht, komt niet rechtstreeks uit de Bijbel. De kerkleiders hebben eenvoudigweg gekeken naar hoe het in de samenleving ging. De Vries: ‘In de Rooms-Katholieke Kerk was het sterk hiërarchisch geregeld. De paus stond bovenaan en de macht werd via hem naar beneden toe verdeeld. Zo ging het in het Romeins rijk ook. Calvijn heeft bij de Reformatie afstand gedaan van die structuur en de ouderling in het leven geroepen, die op gelijke voet staat met de predikant. Hij heeft op zijn beurt gekeken naar het stadsbestuur van Genève. Dat is dus niet uit de Bijbel afgeleid.’

Haan: ‘Ik had verwacht dat we de kerkorde moesten aanpassen, zodat vrouwen ook ambtsdrager konden worden. Maar in de kerkorde en de Nederlandse Geloofsbelijdenis staat nergens expliciet dat het ambt alleen aan mannen toebehoort. Het was namelijk vanzelfsprekend dat vrouwen geen leiding gaven. Dat laat zien hoe groot de invloed is van de cultuur.’

De belangrijkste conclusie die de commissie trekt over de ambten, is dat God aan zowel mannen als vrouwen gaven geeft die nodig zijn om de gemeente te leiden. Als iemand zich geroepen voelt tot het ambt, moet die roeping ook vanuit de kerk bevestigd worden met een inzegening. Haan: ‘Als er iets duidelijk is geworden over de ambten, is het wel dat je je ervan bewust moet zijn dat het een extra verantwoordelijkheid is die je draagt. Als ambtsdrager spreek je namens Jezus tot de gemeente.’

Over een veelgehoorde zorg heeft de commissie zich niet uitgesproken. Namelijk dat als vrouwen toegelaten worden tot het ambt, de mannen zich zouden terugtrekken. Haan: ‘Wij zeggen: een ambt is een roeping. God geeft jou aan de gemeente. Als dat zo is, mag je erop vertrouwen dat er ook mannen geroepen worden.’ De Vries: ‘Het is dan wel aan de mannen om die roeping te verstaan. We adviseren kerkenraden dan ook om daar op toe te zien.’

De Deputaten M/V en Ambt beleggen zes regioavonden waarin ze uitleg geven over hun adviesrapport.

De eerste avond is op 16 november in Amersfoort. Aanmelden kan via de site van Deputaten M/V in de kerk of op www.gkv.nl. Als er meer aanmeldingen zijn dan verwacht, worden er extra avonden belegd. <