Luister naar

Dominee niet nodig bij nieuwe kerkvormen

Nieuws
Bij nieuwe vormen van kerk-zijn – bijvoorbeeld pioniersplekken – hoeft niet per se een dominee, ouderling of diaken betrokken te zijn. Theologische kwaliteit en diepgang staan voorop.
Gerald Bruins
woensdag 30 mei 2018 om 03:00
Zwaaien met glow in the dark-ringen – creatief moment tijdens een kliederkerk op de Kop van Zuid in Rotterdam.
Zwaaien met glow in the dark-ringen – creatief moment tijdens een kliederkerk op de Kop van Zuid in Rotterdam. David van Dam

Utrecht - Amersfoort

Dat komt naar voren uit een onderzoek van de Protestantse Kerk in Nederland naar situaties met bestaande kerkelijke gemeenten en nieuwe vormen van kerk-zijn. Kern vormden (groeps)gesprekken met vertegenwoordigers van beide in 23 plaatsen. Zij kregen vooraf vragen voorgelegd en konden achteraf reageren op stellingen. De resultaten van het onderzoek worden vandaag gepresenteerd op het seminar ‘Mozaïek van Kerkplekken’ in Amersfoort.

De Protestantse Kerk biedt de laatste tien jaar ruimte voor experimenten met nieuwe kerkvormen, waarin het evangelie op een andere manier wordt gebracht. Er zijn nu zo’n honderd pioniersplekken en een gelijk aantal zogeheten kliederkerken: laagdrempelige bijeenkomsten waarin mensen op een creatieve manier (sporten, knutselen, dansen, etc.) op het spoor van het evangelie worden gezet, met een korte viering en een maaltijd. Er zijn ook leefgemeenschappen gevormd en initiatieven die zijn ontleend aan het kloosterleven.

De nieuwe kerkvormen roepen onbegrip en wrijving op, aldus het onderzoeksrapport. Mag een kind bij een kliederkerk worden gedoopt? Is het nodig dat bij elke pioniersplek een ouderling, diaken of dominee aanwezig is? En moeten nieuwkomers per se lid worden van de kerk?

Een winstpunt van al het missionaire gepionier is dat méér mensen de waarde van het christelijk geloof en de kerk ontdekken. ‘Naar nieuwe kerkplekken komen mensen die nooit in een reguliere kerk zouden komen.’ In bestaande gemeenten raken mensen bovendien missionair geïnspireerd.

Een belangrijk knelpunt is dat het de bestaande kerken en pioniersplekken niet goed lukt om op elkaar betrokken te zijn. ‘De ideeën over kerk-zijn verschillen dusdanig, dat samen vieren lastig is’, citeert het rapport een deelnemer aan het onderzoek. Missionaire pioniers lopen tegen de huidige regels en structuur van de kerk op, en soms zijn er ‘gevoelens van concurrentie’. De nieuwe kerkplekken vormen qua relaties geen los zand: mensen trekken in netwerken met elkaar op. Maar lid worden van de kerk is vaak een stap te ver. De ­pioniersplekken gaan daar ‘fluïde, open en flexibel’ mee om, aldus het rapport.

Daarnaast leeft breed de gedachte, ook bij mensen uit gevestigde kerken, dat een dominee, ouderling of diaken niet noodzakelijk bij een nieuwe kerkvorm betrokken hoeft te zijn. Zij gaan voor een ‘geestelijke invulling’ van het ambt.

De meeste deelnemers hechten wel aan theologische kwaliteit en diepgang. ‘De teneur valt samen te vatten als: “Het ambt hoeft niet per se, zolang er maar kwaliteit wordt geleverd en men weet wat men doet.” Daarbij wordt scholing belangrijker gevonden dan ambtelijke inkadering.’

Voldoende theologische kennis is een waarborg tegen wildgroei. Het rapport roept vragen op over de ambten binnen de kerk die, zoals altijd is gezegd, Christus representeren, erkent dominee René de Reuver, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland. Hij schrikt niet van de uitkomst en ziet er een beweging in van de Geest, die ruimte creëert voor het evangelie. ‘Het punt is dat veel mensen de nieuwe kerkplek ervaren als dé kerk waar ze naartoe gaan. Daar willen ze worden gedoopt en het avondmaal vieren. Het is geen opstapje naar een bestaande gemeente.’

theologische doordenking

De nieuwe plekken zijn legitieme vormen van kerk-zijn, maar vragen ook om verdere theologische doordenking van de ambtsstructuur binnen de kerk, aldus De Reuver. Het rapport geeft geen antwoorden, maar inventariseert de vragen: een bouwsteen voor een verdere bezinning, die op de synodevergadering van november aan de orde komt. ‘Gewone, niet bij het pionierswerk betrokken gemeenteleden zullen zich afvragen: wat krijgen we nu allemaal? Ook hun stem moet worden gehoord.’ <

orde voor nieuwe kerkplekken

Voor de nieuwe kerkplekken moet een aparte ‘orde’ komen, naast de bestaande gemeenten, beveelt het rapport aan. Zoals binnen de Rooms-Katholieke Kerk, waarin naast officiële parochies kloosterordes bestaan met bijzondere bevoegdheden.

De orde zou een ‘regelarme zone’ kunnen vormen en afgevaardigden kunnen sturen naar de synode – een wens van veel deelnemers aan het onderzoek.

Andere aanbevelingen:

- Ontwikkel een theologische visie op de vraag hoe kerk te zijn met diverse verschijningsvormen.

- Schenk meer aandacht aan training en supervisie voor niet-theologisch geschoolde voorgangers van nieuwe kerkplekken.

- Werk aan een beter samenwerkingsklimaat.

- Zie de huidige spanning niet als negatief, maar waardeer deze als ‘bron van leren en vernieuwing’.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Afbeelding

Drie kerkvorsten op een kluitje. Hoe de orthodoxie in Montenegro politiek versplintert

Liturgisch zijn de verschillen nihil. Toch maken twee metropolieten en één 'vladika' ruzie in Montenegro, een piepklein land op de Balkan. Ze voorspellen per fresco elkaars hellevaart. Portret van een bizar conflict.

Afbeelding

Een reformatorische fair of een kloosterfestival: dit zijn de christelijke evenementen van deze zomer

Met Opwekking en de EO-Jongerendag zijn twee grote christelijke evenementen achter de rug. Maar er zijn deze zomer tal van andere christelijke festivals en conferenties. Het Nederlands Dagblad licht er een aantal uit.

Afbeelding

Podcast | Hoe ziet de hel eruit? 'Als Jezus daarover spreekt is het altijd een zeer ernstige waarschuwing'

Hoe ziet de hel er precies uit, waar is die en wie gaan ernaartoe? Het is een thema waar veel gereformeerde dominees alleen over preken als het een Catechismus-dienst is en vraag en antwoord 52 op het programma staat.

Afbeelding

Predikant Jan Willem was geen beste eter. Nu kookt en barbecuet hij graag

Jan Willem van de Kamp (42), geestelijk verzorger en predikant met een bijzondere opdracht, houdt van koken en barbecueën. ‘Je eet met elkaar, je spreekt elkaar, je hebt het goed met elkaar.’

Afbeelding

Deze deskundige begeleidt slachtoffers van de reinheidscultuur. 'Je kunt niet ineens je seksualiteit aanzetten'

De evangelische reinheidscultuur die binnen Heart Cry heerst, is met name voor vrouwen schadelijk, weet de Amerikaanse ervaringsdeskundige Linda Kay Klein. Al twintig jaar begeleidt zij vrouwen bij hun herstel.

Afbeelding

René Cuperus: 'Al het traditionele is verdacht, zelfs de geslachten. Hoe extreem wil je het hebben?'

Wat is uw houvast in leven en sterven? René Cuperus (63), mede-auteur van de Atlas van Afgehaakt Nederland: ‘Ik vind het mooi als de kerk zich inzet voor warme en hechte verbindingen tussen mensen.’