Caroly Houmes, directeur van IJM: ‘Ik voel de duisternis en tegelijk geloof ik dat er een goede God is’

Ze is een tengere vrouw, die met zachte stem verhaalt over de donkerste systemen van de wereld: slavernij en gedwongen prostitutie. Mensen daaruit bevrijden is werk dat erin hakt. Maar onderschat de frêle ogende directeur van de internationale hulporganisatie International Justice Mission (IJM) vooral niet. Caroly Houmes (39) is een vrouw met een stevige missie, die ze met rustige vastberadenheid al twaalf jaar uitvoert. 

Als Noord-Brabants dorpskind zocht ze lang naar avontuur. ‘Al was het maar een verhuizing naar het huis op de hoek!’ Nu zit ze de meeste werkdagen gewoon tussen de systeemwandjes en bureaumappen van een Nederlandse kantoorplek. Enkele dagen per jaar loopt ze mee met lokale ‘bevrijdingsteams’ van IJM op de Filipijnen of in Ghana. Hoe komt een meisje uit Sleeuwijk in de rosse buurten van Manilla terecht? En hoe houdt ze dit werk zo lang vol? 

bang in het donker

Sleeuwijk dus, een klein dorpje in het noorden van Noord-Brabant. Daar groeide ze op. ‘Twee broers boven me; voor mij - als het kleine zusje - werd goed gezorgd. Een veilige setting. Desondanks was ik in mijn kindertijd snel bang: voor het donker, voor de beelden in het jeugdjournaal, voor de intro van Opsporing verzocht. In die zin is het niet logisch dat ik dit werk ben gaan doen, waar de verhalen natuurlijk ontzettend heftig zijn. Door het werk van IJM besef ik dat ik veiliger ben dan ik gevoelsmatig ooit was. En dat miljoenen anderen dat niet zijn.’

Misschien was het wel een beetje te veilig thuis, peinst Houmes pas later. ‘Ik doe het bewust anders. Ik reisde op mijn achttiende alleen naar Canada. Ik ging een aantal jaar werken in Australië. Waarom? Dat geeft me het gevoel dat ik leef! Ik wil dat onze kinderen leren wat avontuur is, en dat er een wijdere wereld is en een groter verhaal, waar je in kunt stappen.’ Wat ze wel enorm waardeert aan haar opvoeding: ‘Ik heb Jezus meegekregen. Hij was er altijd bewust bij in ons gezin. Bij alles.’ 

U ziet al twaalf jaar de meest bizarre beelden. Prachtige jonge meisjes in een bordeel. Een peuter in luier, door zijn vader voor de webcam gezet. Vraagt u zich nooit af: God, waar bent u?!

‘Als ik door straten loop waar meiden in gedwongen prostitutie zitten, en verhalen hoor over misbruik met mishandeling en dwang, is het donker. Dan voel ik de duisternis. Ik geloof zelf dat God een goede God is. Tegelijk weet ik dat veel mensen daar niets van zien, daar niet in kunnen geloven. Toch geloof ik dat Hij er is en wij uitgenodigd zijn om aan een groter verhaal deel te nemen, voorbij apathie en fatalisme. We hoeven niet stil te wachten maar zijn uitgenodigd om iets te doen in Gods koninkrijk, waarin licht sterker is dan duisternis. Een Bijbeltekst die ik daarbij heel tof vind, is Hebreeën 11 vers 1: “Geloof is de zekerheid dat alles waarop we hopen werkelijkheid wordt, het overtuigt ons van de waarheid van wat we niet zien”.’

Houmes studeerde rechten, bijna twintig jaar geleden. Milieurecht vond ze toen niet echt een optie; er zijn belangrijker dingen, dacht ze. Dat is ze heel anders gaan zien. ‘Het gaat erom dat we hier en nu God tonen. Ik geloof in het herstellen van de wereld en dat wij daaraan mogen bijdragen.

Het is soms makkelijker om een beschermend muurtje om jezelf heen te bouwen. Van achter je muurtje kun je iets heel erg vinden of ergens een mening over hebben, maar het raakt je niet echt. De kunst is om te zien dat er geen muurtje is en dat jij deel bent van een groter geheel. We staan in verbinding met elkaar, dus maakt het wél iets uit wat ik hier doe voor de buurman, het milieu of iemand verder weg.’

(tekst gaat verder onder foto)

"Als ik aan het einde van de dag niets heb om op te schrijven, niets om dankbaar voor te zijn, dan weet ik dat ik niet goed heb gekeken." - beeld Leonard Walpot

Het werk blijft niettemin heftig. Ligt u daar wel eens wakker van? 

‘Ja, oh ja! Onlangs stapte ik in Roemenië prostitutiekamertjes in en zag jonge meiden die avond aan avond werken. Velen onder dwang. Met zorg voor hun families, geld en schulden. Die meiden moeten wel een masker van nonchalance opzetten om dat te overleven. Ik zou zelf zo bang zijn. Maar zij … Ze kunnen niet anders. Het maakt me verdrietig, omdat ik weet dat er achter die onverschillige maskers mooie, jonge vrouwen zitten. Daar lig ik wakker van en de volgende dag moet ik het kwijt, erover praten met mijn man, met collega’s, erom huilen.

Wat ik ook niet kan bevatten: vorig jaar hadden we als IJM een kerstcampagne over Aaron van twee, die voor de webcam zit en seksueel misbruikt wordt. Zijn vader zet hem er achter. Dat geeft echt kortsluiting bij mij. Soms duik ik helemaal in zo’n verhaal, wil ik het allemaal weten, alle details. 

Tja, waarom… Om het echt bewust te blijven voelen.’ 

Stilte.

Denkt u door dit werk niet op den duur: alle mannen zijn rotzakken? 

‘Jazeker. In Australië waren we jaren terug intensief bezig met bevrijdingsacties, samen met ons kantoor op de Filipijnen. Ondertussen werd het Kerst en zag je overal ‘Santa Claus’ opduiken. In elk winkelcentrum zit dan een kerstman, waar kinderen gezellig naartoe gaan, en ik dacht opeens: oh nee, mijn kind gaat zeker niet op schoot bij zo’n kerstman. Ja, je bent je wel bewust van de lelijkheid van mensen.

Maar ik heb zelf een heel lieve man. En ik heb veel mannelijke collega’s die net zo hard kunnen huilen om wat er gebeurt, met net zoveel passie voor het werk. Dus nee, het beïnvloedt toch niet mijn hele beeld van mannen. Ik kan ook niet al die lelijkheid van de wereld op mijn eigen jongens laten afstralen. Zij snappen alle drie nog niet echt wat ik doe. Dat wil ik even zo houden. Het liefst zou ik hun willen vertellen dat de dingen op het jeugdjournaal niet echt waar zijn. Ik wil de schoonheid van het leven behouden. Maar als ze oud genoeg zijn, hoop ik dat mijn kinderen hun ogen open houden voor alles om hen heen.’ 

Hoe houdt u zelf oog voor schoonheid? 

‘Door rust te nemen. Het helpt me ook om gek te doen met mijn eigen jongens. Mijn kinderen brengen me terug in een heel andere realiteit. En hier op kantoor blazen we uit met tafelvoetbal, maken we grappen en bidden we dagelijks samen. Daarbij nemen we elke dag om half negen verplicht een halfuur stille tijd. Tegenwoordig zie ik dat meer als cadeautje dan vroeger. 

Er zit wel een zekere eenzaamheid in directeur-zijn, maar ik ontdekte ook dat ik hulp kan vragen

Ik besef dat dit stille halfuur echt belangrijker is dan nog tien mailtjes versturen en mijn to-do-lijstje afvinken. Dit jaar doe ik voor het eerst helemaal niets in die tijd. Eerder las ik een goed boek of luisterde een podcast, dan moest er weer wat. Nu ga ik alleen maar zitten in kleermakerszit. Dat ontspant al. Alsof mijn lichaam weet: aah, we hoeven even helemaal niets. Dan kom ik helemaal tot rust en land ik bij God, want ik geloof dat Hij daar is. Dan hoef ik ook niet zo hard te werken, ik hoef er alleen maar te zijn. Dat is oprecht een fijne start van de dag.’

nooit af

‘Ik heb wel momenten gehad dat ik het werk te veel vond. Dat ik dacht: het is klaar, genoeg! Ik was er moe van. Maar het draait niet om mij. Ja, ik draag wel verantwoordelijkheid als directeur hier in Nederland. Ik heb de zorg voor mijn medewerkers en voor onze bijdrage aan het veld. Daarin zie ik tegelijk: ik ben niet de enige die dit hoeft te dragen. 

Er zit wel een zekere eenzaamheid in directeur-zijn, maar ik ontdekte ook dat ik hulp kan vragen.’ Lachend: ‘Dat niemand van zijn stoel valt als de directeur om hulp vraagt. Jezelf niet al te belangrijk vinden helpt ook. En kinderen krijgen - daardoor moet je scherper prioriteiten stellen. Je kunt geen zestig uur per week meer geven. Dan denk ik weleens: is meer uren draaien niet beter voor IJM? Nou, dat is een valstrik. Hoeveel tijd je ook hebt, het is nooit af en nooit genoeg. Wat ik nu te brengen heb, is goed genoeg.’

Wanneer is het goed genoeg? 

‘Het werk moet duurzaam zijn. Tien jaar geleden liep ik door een grote stad in Zuid-Azië en wist dat er duizenden vrouwen en meisjes gedwongen in de prostitutie werkten. En er was praktisch geen dader die naar de gevangenis ging. Er werd niets aan handhaving gedaan; de overheid ontkende het probleem gewoon. Er was geen enkel afschrikwekkend middel om het te stoppen. Het leek uitzichtloos. 

Nu, tien jaar later, wordt 50 procent van de daders wél veroordeeld. Het aandeel minderjarige prostituees in die Zuid-Aziatische stad is nu nihil. Ons werk heeft al nut als we één persoon uit de gedwongen prostitutie kunnen helpen bevrijden. En tegelijk werken we eraan om een heel systeem te veranderen. Als dat lijkt te lukken, zoals in die Zuid-Aziatische stad, geef dat veel voldoening.

Mensen zeggen ook wel: “Ach, corruptie, uitbuiting en mensenhandel zullen altijd blijven bestaan”. Maar iets in mij gelooft dat dat niet waar is. Dat we echt op weg zijn naar Gods koninkrijk op aarde en onze daden hier wel een verschil maken. Zeker als je samen zo’n systeem aan het licht brengt en opruimt. Van duister naar licht. Dat heeft zin.’

U hoopt wel een beetje tegen de klippen op? 

‘Ja, jazeker! Maar niet in mijn eentje. We zijn samen op weg naar een mooiere en betere wereld. Herstel is reëel. Met fatalisme kan ik niet leven. Lukt het niet nu, dan later. 

We hadden onlangs een reddingsoperatie opgezet in Ghana met een groep van 22 kinderen uit de visindustrie. Jongens - zo oud als mijn jongens - die niet kunnen zwemmen en toch op vissersboten ontzettend lange uren maken. In slavernij. Ze zien hun vriendjes sterven. Het is een heel harde realiteit. De Ghanese politie wilde de jongens bevrijden van de boten, maar de operatie moest worden uitgesteld. De jongens zijn die dag niet gered en nu nog niet. Zo frustrerend. Wij kunnen als IJM niet zelf kinderen bevrijden, we kunnen dit alleen samen met de politie en officieren van justitie. 

Dankbaarheid helpt mij in het moment te leven en het goddelijke om ons heen te zien

Dat is één kant, aan de andere kant zien we ook heel veel reddingsoperaties wel slagen. Dus hebben we ook veel te vieren. We komen jaarlijks bijeen voor een wereldwijde gebedsbijeenkomst van IJM. Dan bidden we voor iets en het jaar daarop zie je dat er wat gebeurd is. Tien jaar geleden baden we voor de uitzichtloze straten van die stad waarover ik net vertelde. Ik weet niet hoevelen van ons geloofden dat er iets veranderd kon worden. Maar het gebeurde. Dat moeten we dus vieren.’ 

Uw man schreef op LinkedIn: ‘Mijn vrouw wijst me op allerlei zaken waar ik dankbaar voor mag zijn’. Is dat belangrijk voor u? 

‘Ah, schrijft hij dat? Ja, dankbaarheid plaatst je in iets wat groter is dan jezelf. Ik schrijf iedere avond kort op waar ik dankbaar voor ben. Het helpt me om in het hier nu en te zijn - ik ben al zoveel met de toekomst bezig. Als ik aan het einde van de dag niets heb om op te schrijven, niets om dankbaar voor te zijn, dan weet ik dat ik niet goed heb gekeken. Dan is er geen moment geweest waarop ik mijn jongens even goed in de ogen heb gekeken. Of goed beseft heb dat het werk van collega’s tof was. Zeker met dit werk is het gevaarlijk om door te gaan op de automatische piloot. Of om maar druk te zijn in mijn rol als directeur. Dankbaarheid helpt mij in het moment te leven en het goddelijke om ons heen te zien.’ 

Wie is Caroly Houmes?

Caroly Houmes werd 39 jaar geleden geboren in Sleeuwijk. Ze is getrouwd met Erik Jan. Samen hebben ze drie jongens: een tweeling van zeven en een tienjarige. Ze studeerde internationaal en Europees recht in Tilburg. De huidige Nationale Rapporteur Mensenhandel, Conny Rijken, was haar scriptiebegeleider. Daarna werkte Houmes een paar jaar als jurist. Na een jaar vrijwilligerswerk voor International Justice Mission (IJM), werd de toen 27-jarige Houmes directeur van deze wereldwijde hulporganisatie. Ze heeft voor IJM in Nederland en Australië gewerkt.

IJM meldt dat er sinds de oprichting van de organisatie in 1997 zo’n 76.000 mensen uit slavernij zijn gehaald, onder wie een groot aantal uit de gedwongen prostitutie. IJM bestaat voor een flink deel uit juristen. De Amerikaanse advocaat Gary Haugen richtte deze organisatie op, nadat hij getroffen was door het besef hoeveel mensen er door armoede nog altijd in slavernij leven. IJM ondersteunt lokale rechtssystemen in de aanpak van slavernij en mensenhandel. Samen met Meta, het moederbedrijf van Facebook, pakt IJM ook online misbruik aan.