Nederlandse moslims onterecht op terreurlijsten. ‘Ik geef mijn kinderen mee: Nederland is niet wat het lijkt’
Amersfoort
Bilal uit Brabant ging met zijn vrouw op wereldreis. Op het vliegveld in Sri Lanka kwam er een Interpol-melding op tijdens het scannen van zijn paspoort. Die organisatie jaagt vooral op zware criminelen en terroristen. Bilal was echter geen van beide, vertelt hij. Hij was zich van geen kwaad bewust.
Hij is een van de drie moslims die hun verhaal vertellen in de documentaire ‘Onzichtbare muren’ die het onderzoeksprogramma Argos vorige week uitzond. In juni wijdde het programma al een radio-uitzending aan dit onderwerp. Niets wijst erop dat ze met terrorisme te maken hebben, ze zijn ook niet verdacht en hebben geen crimineel verleden. De AIVD en andere instanties kunnen over deze zaken niets zeggen. De verhalen zijn moeilijk te checken, maar er zijn geen aanwijzingen dat ze niet kloppen.
Toch staan ze als gevaarlijk geregistreerd. Een van de mensen die Argos sprak, las door de zwartgelakte tekst heen dat hij te boek stond als potentiële jihadist. Instanties vertellen echter meestal niet of iemand als gevaar geregistreerd staat en waarom. Mensen merken pas dat er iets mis is als ze bijvoorbeeld op vakantie gaan en in de problemen komen.
DENK-leider Farid Azarkan pleitte er dinsdag in de Tweede Kamer voor dat deze islamitische burgers hulp krijgen van de Nederlandse overheid om te zorgen dat ze in binnen- en buitenland niet meer als gevaar te boek staan. Minister Dilan Yeşilgöz (Justitie) stelde aanvankelijk dat zij dit zelf moeten regelen. Dinsdag zegde ze echter toe ‘met politie en Buitenlandse Zaken’ te willen kijken hoe de overheid deze mensen kan helpen.
Burgerrechtenbeweging Muslim Rights Watch Nederland (MRWN) roept sinds mei mensen op zich te melden als ze in Nederland of daarbuiten in de problemen zijn gekomen doordat ze als potentieel gevaar op een overheidslijst staan. De beweging wil met een advocaat namens deze mensen actie ondernemen. Volgens MRWN-woordvoerder Adil el Kanfoudi hebben er zich al tientallen mensen gemeld. Ze willen inzage in hun dossiers bij de politie en marechaussee, bij gemeenten, bij de AIVD en de NCTV.
Twee Nederlandse moslims, we noemen ze hier Walid en Khalid, vertellen in deze krant wat ze hebben meegemaakt en hoe groot de impact daarvan is. Ook zij spreken anoniem, omdat de associatie met terrorisme grote schade heeft toegebracht aan hun leven. Hun echte namen zijn bij de redactie bekend.
‘Ik had veel stress en angst’
Khalid is leraar en ondernemer. Vorig jaar kwam hij in de problemen toen hij met zijn vrouw en twee dochters op vakantie ging. Met de auto naar Turkije.
‘Bij de grens tussen Oostenrijk en Kroatië werden we aan de kant gezet. Twee uur moesten we wachten. Douaniers kwamen telkens om zaken te checken en vragen te stellen. Daarna ben ik meegenomen naar een klein bureautje. Daar ben ik een half uur ondervraagd. ‘Waar ben je geboren? Waar heb je op school gezeten? Wie is je vader?’ Op een gegeven moment wilde hij weten wat ik van ISIS vond. Ik zei toen letterlijk: ‘Ik vind het een groep criminelen die het jasje van de islam hebben aangetrokken om hun criminele activiteiten te kunnen voortzetten.’ Hij zei: ‘Als dat je mening is, waarom ben je in Syrië geweest?’ Ik zei: ‘Ik ben niet in Syrië geweest!’ Daarna werd het welles-nietes.
Ik had het volle vertrouwen dat het goed zou komen omdat mijn verhaal gewoon klopte. De man die me verhoorde kreeg op een gegeven moment door dat ik een open boek ben. Hij bood meerdere malen excuses aan en we mochten verder.
Daarna reden we nog door Bosnië, Montenegro, Albanië en Griekenland. Bij elke grens klopte mijn hart in mijn keel, maar ze deden nergens moeilijk. Dus ik dacht: dit was vast een incident. Opgelucht kwamen we aan in Turkije. Toen ze daar mijn paspoort controleerden, gingen ze direct bellen. Ik moest even ergens parkeren. De douanier nam me mee en zei: je mag het land niet in, je bent een ongewenst persoon. Hij wilde niet zeggen waarom, daarvoor moest ik maar naar de ambassade in Nederland gaan. Even later stond ik weer buiten en wezen ze me dat ik het land uit moest rijden.
Mijn vrouw was heel erg geschrokken: ze had hoofdpijn, misselijkheid. We hebben onze vakantie maar afgemaakt in Albanië. Ik voelde zelf ook stress en angst. Wat staat er over mij vermeld? Welke landen mag ik nog meer niet in? Ik hoorde via MRWN dat andere mensen tijdens ondervragingen fysiek aangevallen zijn. En dat sommigen op het vliegtuig zijn gezet met de boodschap: jij gaat naar Guantanamo Bay. Ze vlogen echter gewoon terug naar Nederland.
Mijn vertrouwen in de rechtsstaat is verdwenen. Ik durf mijn verhaal niet zomaar te vertellen. Als mijn naam openlijk aan terrorisme verbonden wordt, kan ik mijn onderneming wel vergeten. De directeur van de basisschool waar ik werk reageerde geschrokken toen hij hoorde hoe mijn vakantie in Turkije was geweest. Ik werkte daar toen drie jaar en werk er gelukkig nog steeds.
De islamitische gemeenschap is heel voorzichtig. Dit soort verhalen is als een olievlek: als je verdacht bent, krijgt ook je omgeving daarmee te maken. Ook al vertrouwen de mensen om je heen je, ze willen je toch liever niet in hun buurt hebben.’
‘Je moet echt oppassen met wat je zegt’
Bij de politie werken, dat was de droom van Walid. Maar toen hij bij de koninklijke marechaussee solliciteerde, weigerden ze hem om onbekende redenen.
‘Ik ben geboren en getogen Amsterdammer. Ik ben kritisch, spreek altijd mijn mening uit. En ik kan niet tegen onrecht. Ik nam het via sociale media op voor Oeigoeren, Rohingya en Syriërs en ik was kritisch over Erdogan en de Nederlandse overheid. Als tiener ben ik mijn islamitisch geloof gaan praktiseren.
Ik werkte als gediplomeerd beveiliger en zocht een nette baan. Schiphol leek me leuk. Mensen zeiden: je moet daar zó hard werken, aan pauze kom je niet toe. Dat sprak me aan. Ik solliciteerde en ze waren heel enthousiast over me. Ik moest alleen nog gescreend worden door de AIVD en de koninklijke marechaussee. Ik dacht: ik heb geen strafblad, heb nooit iets verkeerd gedaan, dus dat komt goed. Ze zeiden echter: nee, je mag hier niet komen werken. Ik tekende bezwaar aan bij de rechter. Mijn advocaat haalde al hun argumenten onderuit, maar toch gaf de rechter mij geen gelijk. Ik heb nooit gehoord waarom.
Bij een andere sollicitatie als beveiliger ging het precies zo. Toen dacht ik: de AIVD geeft vast aan iedereen door dat ze mij niet moeten aannemen.
De ellende begon acht jaar geleden, rond mijn twintigste. Altijd werd ik eruit gepikt op het vliegveld als ik naar Marokko op vakantie ging. Ik kreeg dan een waslijst aan vragen.
Later leerde ik mijn Nederlandse vrouw kennen en we gingen voor het eerst samen op vakantie naar Turkije. We kwamen aan, ik lachte met de douanier. Niks aan de hand. Hij stempelde mijn paspoort, keek in de computer en zei: je moet even meekomen. Ik vroeg hem: ‘Broer, wat is er aan de hand?’ Ik mocht het land niet in. Mijn vrouw was zwanger en raakte helemaal in paniek.
De man die me verhoorde vroeg: ben je weleens in het Midden-Oosten geweest? Via Google Translate antwoordde ik: nee, never nooit, nergens. Hij schrijft dat op en ik denk: het komt vast goed. Maar hij nam me mee naar een celletje. Na drie dagen zette de politie me in het vliegtuig terug, samen met mijn vrouw. Ik weet nog steeds niet waarvan ze me verdenken, in Nederland zei de marechaussee dat ze niets konden zien.
Mentaal ga ik eraan onderdoor. Ik heb er angsten aan overgehouden. Wat als ik andere landen ook niet in kom? Daar sta ik dan met mijn gezin. Heel mijn leven ben ik opgevoed met de boodschap dat Nederland een geweldig land is. Maar niet voor mensen zoals ik. En dat zal ik mijn kinderen ook meegeven: Nederland is niet wat het lijkt, je moet echt oppassen wat je zegt. Mijn meesters en juffen hebben me geleerd om kritisch en eerlijk te zijn. Ze hebben nooit de disclaimer gegeven: tenzij je moslim bent.
Ik zie niet gebeuren dat ik ooit uit het systeem word gehaald en als beveiliger kan werken of mijn droombaan als politieagent kan krijgen. Sterker nog: ik wil niet meer bij de politie werken, een instantie die mij niet eens wil hebben.’
