Warm bad en een hete lunch in de multiculturele kerk Cross Culture
Bijzonder is het kerkgebouw De Voorhof niet, zegt Theo Vreugdenhil, pastor van de multiculturele kerk Cross Culture Nieuwegein. Het is de bloeiende gemeenschap die het zaaltje tot leven brengt. Kerkgangers uit 32 landen komen daar op zondagmiddag rond één uur bijeen voor een maaltijd, waarvoor iedereen van thuis iets meeneemt. Daarna is er een viering; vervolgens wordt er nog lang nagebabbeld. Het is een kleurrijk geheel, waarbij niet iedereen stipt op tijd binnenkomt en met tussendoor nogal wat heen en weer geloop, bijvoorbeeld naar de kraan, om de mond te blussen van een heet gerecht.
Althans, zo ging het voor coronatijd. Nu blijft De Voorhof op zondagmiddag dicht en ontmoeten de kerkleden elkaar via Zoom. Vreugdenhil: ‘We zitten allemaal thuis achter de computer. Wie heeft een kaars? Steek jij die aan en wil je er nog iets bij zeggen? Iemand leest een tekst voor, een ander heeft een getuigenis te vertellen. Het gaat prima. Wel is het voor een vreemde lastig om zomaar mee te doen. Voorheen zou zo iemand door een buurvrouw meegenomen worden. Want zo gaat dat bij Cross Culture. Ik kom her en der mensen tegen die ik uitnodig - op straat, op het voetbalveld, bij de peuterspeelzaal, in het azc. Onze Congolese postbode bijvoorbeeld. Die durfde in Nederland nooit een kerk binnen te lopen; hij zou te veel opvallen en alles gaat er anders aan toe dan in Congo.’
Een doopdienst in de multiculturele kerk Cross Culture in Nieuwegein; rechts voorganger Theo Vreugdenhil. - beeld Margot Berends
Als je naar Cross Culture gaat, haal je wat en breng je wat, zo stelt Vreugdenhil. Een eenzame moslima werd warm ontvangen en draagt haar steentje bij door in de band te spelen. ‘Wat heb je nodig en wat kun je geven? Je komt hier sowieso niet alleen om te consumeren. Je moet best wat inleveren; je gaat niet naar je ideale dienst toe. Iemand kan bijvoorbeeld bidden op een manier waarop je dat zelf nooit zou doen. Een Afrikaan bidt luidkeels, met veel herhaling en passie. Dat kun je waarderen of lastig vinden. Er zijn veel verschillen. We hebben eens een koffieceremonie gedaan; dan zie je sommigen kijken: wat is dit, gaan we nog zingen, wanneer begint de viering? Je eigen gewoonten moet je inleveren - lastig, maar ook gezond.’
‘Je gaat hier niet naar je ideale kerk.’
bloed prikken
De Voorhof zit op slot, maar De Rank, het gebouw van de PKN-gemeente Nieuwegein-Zuid, is vandaag wel toegankelijk. Niet voor kerkelijke activiteiten, maar op vrijdagochtend opent het vogelvormige kerkje zijn deuren om bloed te laten prikken. De kerkzaal is nu leeg en kaal; camera’s op statieven staan gericht op het liturgisch centrum. De raampjes zijn tevens muzieknoten, die met elkaar de melodie vormen van het lied ‘Ik ben de wijnstok’. Na de zondagse PKN-viering kerkt de Nederlands Gereformeerde en Christelijke Gereformeerde Samenwerkingsgemeente Het Anker hier.
Ook het monumentale kerkje van de Hervormde Gemeente Vreeswijk is open. Het staat in het oude gedeelte van Nieuwegein-Zuid. Nieuwegein ontstond in 1971 door samenvoeging van de dorpen Jutphaas en Vreeswijk. Uitgestrekte nieuwbouwwijken hebben de voormalige gemeenten aan elkaar geklonken. Vreeswijk was een schippersdorp; het ligt op een knooppunt van waterwegen en al in 1373 is er een sluis aangelegd. Om de hoek van de Oude Sluis staat de Dorpskerk. Die is dagelijks tussen de middag open, ook in coronatijd, voor spontane bezoekers. Gastheer vandaag is dominee Gertjan Glismeijer. Hij legt uit hoe Cross Culture is ontstaan. ‘Onze gemeente had altijd al evangelisten die missionair werk deden. Dirk de Bree, de vorige predikant, kwam op het idee ons te richten op nieuwe Nederlanders. Daar vloeide Cross Culture uit voort. Naderhand ging ook Het Anker participeren, met geld en praktische ondersteuning. Hervormd Vreeswijk is nog steeds de moedergemeente.’
Dominee Gertjan Glismeijer - beeld Margot Berends
Gemeentelid Hennie Monrooij stapt de kerk binnen. Haar jeugd bracht ze door in het Prins Hendrik Internaat voor schipperskinderen, vertelt ze: ‘Het Schippersinternaat is in 1916 opgericht door de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente van het dorp. Als we op zondag op het internaat bleven, gingen we afwisselend naar een van beide kerken.’ Ze weet nog dat De Voorhof gebouwd werd. ‘Toen de wijk Fokkesteeg begin jaren tachtig werd aangelegd, vond de Hervormde Gemeente dat er een kerkgebouw moest komen. Lange tijd waren er voldoende leden om beide gebouwen te vullen. Met de secularisatie werd dat minder. Nu kan Cross Culture daar mooi terecht.’
Bij De Voorhof, in de open lucht, vertellen twee gemeenteleden hoe ze bij Cross Culture terecht zijn gekomen. Tamsen Parsi, een Amerikaanse, ontdekte de kerk via de school van haar kinderen. Eerder bezocht ze de Rooms-Katholieke Kerk en de PKN-gemeente van De Rank, maar ze wilde iets persoonlijkers. ‘Hier vond ik mensen die net als ik buitenlander zijn. Sommigen zijn vluchteling, anderen zijn getrouwd met een Nederlander. Het voelt als familie, die je hier in Nederland niet hebt. Heb je iets nodig, dan is er altijd iemand voor je. We missen nu wel de maaltijden, waar je letterlijk van elkaars land kunt proeven. Maar gelukkig kunnen we zoomen. Net als anders praten we in groepjes na over de preek, nu online. Het voordeel is dat mijn kinderen nu ook durven meedoen. Met Kerst hielden we een drive-thru; je kon hier buiten bij De Voorhof gezegend worden. Fantastisch! Volgend jaar wil ik dat weer, buiten, ook als dat niet meer hoeft vanwege corona.’
De raampjes van de protestantse kerk De Rank zijn ook muzieknoten, die de melodie vormen van het lied ‘Ik ben de wijnstok’ van Huub Oosterhuis. - beeld Margot Berends
Marlyn Jane Weerden groeide op in Suriname. Vanuit Haarlem verhuisde ze voor haar werk naar Nieuwegein, waar ze niemand kende. ‘Iemand kwam langs om tuinlampen te plaatsen. Hij vertelde over Cross Culture en nodigde me uit. Ik ben rooms-katholiek opgevoed, maar in Nederland kon ik in die kerk mijn draai niet vinden. Het voelde afstandelijk en kil. Cross Culture ervaar ik vanaf dag één als een warm bad: iedereen is gelijk, iedereen wordt met respect behandeld. De benadering is op maat, omdat er veel problematiek is. De Zoomdiensten geven een soort huiskamergevoel. De gemeenschap is de kerk, of we nu in een bunker bij elkaar moeten komen, of in een duikboot – het gaat erom dat de mensen elkaar ontmoeten. Dat kan ook via Zoom en bijvoorbeeld zo’n Kerst-drive-thru. Ik ben blij dat ik hierbij hoor. Via het tuinlicht belandde ik bij deze unieke gemeenschap rondom het Licht van de wereld!’
een hap uit de kanselbijbel
De hervormde dorpskerk van Vreeswijk dateert uit 1682. Het gebouw dat daaraan voorafging, werd in 1672 verwoest door de Fransen; Vreeswijk vormde voor hen de poort naar Utrecht. Men vertelt dat een Franse soldaat met zijn zwaard een hap uit de kanselbijbel heeft geslagen. Maar, zegt dominee Glismeijer, ‘ik weet niet of dat een broodje-aapverhaal is. In elk geval zit er een grote snee in. Ik neem zonder bewijs van het tegendeel aan dat het verhaal klopt.’
De gemeente is hervormd-gereformeerd (PKN) met een evangelische inslag. Glismeijer: ‘We zijn een bonte verzameling van gelovigen, die samen leven van het volbrachte werk van Christus. Gehoorzaam aan het Woord van God en trouw aan het klassieke belijden van de kerk. Ik hoorde dat Nieuwegeiners dit het ‘zwartekousenkerkje’ noemen, maar daar heb ik toch een ander beeld bij.’ Gemeentelid Hennie Monrooij vertelt dat de kerk in haar jeugd een klassieke Gereformeerde Bondsgemeente was.
Aan de andere kant van het oude dorp staat de grote, rooms-katholieke Sint-Barbarakerk. In een nieuwbouwwijk is in 2007 De Rank neergezet. De Gereformeerde Kerk vrijgemaakt kerkt in De Voorhof. Tussen de morgen- en middagdiensten in kan Cross Culture terecht in het gebouwtje aan de Wiersdijk, een oud weggetje midden tussen de nieuwbouwwijken.
Verder zijn er in Nieuwegein twee evangeliegemeenten en het Leger des Heils. In Nieuwegein-Noord staan een PKN-kerk en een rooms-katholieke kerk. Binnenvaartschippers die aanleggen in Nieuwegein, kunnen een kerk vinden op een speciaal voor hen bedoelde website: kerkeninnieuwegein.nl.
