Jan Pool leefde met paniekaanvallen: ‘Natuurlijk heb ik vaak voor mij laten bidden, maar de angst verdween niet’
‘Ik was altijd bang voor de nacht. Die stond voor mij symbool voor angst en paniek. Jarenlang werd ik drie of vier keer per nacht wakker. Dan voelde ik mij licht in mijn hoofd, alsof ik zou wegvallen. Ik kreeg paniekgevoelens en was bang om te sterven – dat mijn hart zou stoppen of dat ik een hartinfarct zou krijgen. Mijn vrouw Marijke en de (klein)kinderen achterlaten vond ik een afgrijselijke gedachte. Mijn angst werd realiteit toen ik een hartfilmpje liet maken en de arts zei dat het niet goed was.
‘Doe maar niet, Jantje, dat is gevaarlijk’, zei mijn moeder vroeger vaak tegen mij. Ze kwam getraumatiseerd uit de Tweede Wereldoorlog. Mede door die waarschuwingen werd ik een heel onzeker jongetje. Op mijn elfde ben ik ook nog seksueel misbruikt; dat zorgde voor een trauma en nog meer angst. Daardoor was ik nooit de jongen die voorop liep. Dat veranderde enigszins in mijn puberteit: toen ben ik stoer gedrag gaan vertonen. Het was enkel compensatiegedrag aan de buitenkant: vanbinnen was ik dezelfde angstige jongen.
Op mijn negentiende werden mijn angsten heviger. Ik was steeds vaker bang om te sterven. Toen ik 25 jaar was, kwam ik radicaal tot geloof. Dat moment heeft de scherpte van de angst weggenomen. Die was nooit helemaal weg, maar ik leed er in die periode niet zo onder. Dat veranderde in 2006. Ik was 52 jaar en raakte onverwachts een jaar lang in een burn-out. Ik was destijds voorganger van twee evangelische kerken: Shelter in Haarlem en de Levend Evangelie Gemeente in Aalsmeer.
Het voelde alsof er continu een schaduw in mijn leven was.
Mijn vrouw en ik verloren in de jaren daarvoor allebei onze ouders, maar ik had geen tijd om dat te verwerken. Op een nacht werd ik zwetend wakker met druk op mijn borst. Ik zei tegen Marijke: je moet 112 bellen. Maar ze is verpleegkundige en heeft op de eerste hulp gewerkt. Ze dacht meteen: dit is geen hartinfarct, het is een paniekaanval.
Uiteindelijk kwamen de aanvallen ook overdag. Ik durfde de deur niet meer uit. Ik zat in een hoekje van de woonkamer; ik dorst niets meer. Ik heb nooit aan het bestaan van God getwijfeld, maar ik heb zo veel waarom-vragen aan Hem gesteld. Waarom neemt U deze angst niet weg? Waarom verhoort U mijn gebed niet? Ik schreeuwde naar Hem: waar bent U?
Geen antwoord. Ik wilde de angst van mij afhouden, dus liep ik ijsberend door de huiskamer te bidden. Dat bidden werd een kramp. Totdat Marijke zei: ‘Je moet stoppen met bidden. Je moet God loslaten, maar Hij zal jou niet loslaten.’ Dus ben ik gestopt met bidden.
Lees verder onder de foto.
k was moe van het vechten en kwam tot de conclusie dat ik blijkbaar hiermee moest leven. - beeld Peter Boer
Tegelijkertijd liep ik bij een psychiater. Een jaar lang slikte ik antidepressiva. De medicatie bracht mij weer tot een behoorlijke rust. Toch bleef ik tot 2020 knokken tegen angst. Ik lag vaak nachten wakker, was steeds vermoeid en controleerde altijd mijn hartslag aan mijn pols. We gingen vanwege mijn angst ook nooit meer op vakantie. Het voelde alsof er continu een schaduw in mijn leven was.
Wel merkte ik dat God mij telkens opnieuw de kracht gaf om mijn werk te doen en om te spreken. Tijdens de Vrij Zijn-zomerweken bijvoorbeeld in Stadskanaal, waar ik gastheer was. Weg van huis waren altijd moeilijke en onveilige momenten. Dat betekende slechte nachten, maar God gaf mij steeds genade om te doen wat ik moest doen.
Natuurlijk heb ik vaak voor mij laten bidden, maar de angst verdween niet. Ik voelde me een beetje zoals Paulus in de tweede brief aan de Korinthiërs: ik werd gekweld door een doorn in het vlees. Paulus had een heftige strijd, net als ik. God zei drie keer tegen Paulus: ‘‘Mijn genade is jou genoeg.’’ Dat geloofde ik ook voor mij, maar het leven was zwaar. Ik was moe van het vechten en kwam tot de conclusie dat ik blijkbaar hiermee moest leven.
Bij een sportarts liet ik in 2020 een hartfilmpje maken. Ik ben altijd een sporter geweest en wilde weten hoe ik er fysiek voor stond. Dus deed ik een inspanningstest. ‘Het is niet goed; ik verwijs je door naar een cardioloog’, zei de arts na afloop. Ik schrok gigantisch. Ik bleek een ernstige vernauwing te hebben aan een van de kransslagaders. Wat ik altijd vreesde, werd werkelijkheid: ik had nu écht een hartprobleem. Twee weken later werd ik gedotterd en is er een stent geplaatst.
Ik was zo ontzettend bang voor die ingreep. Ik sliep die weken ervoor nauwelijks en wilde de operatie niet. Stop me maar vol met medicijnen, we zien wel hoe oud ik word, dacht ik. De avond voor de operatie keek ik naar een oude preek van Graham Cooke, een Britse profetische spreker.
Lees verder onder de foto.
Het was alsof er een hand in mijn hart greep. Ik voelde de angst weggetrokken worden uit mijn lichaam en mijn leven. - beeld Peter Boer
Hij vertelde over vrede in moeilijke situaties. Tijdens de preek stopte hij plotseling en zei: ‘‘God laat me zien dat ik moet bidden voor mensen die al op jonge leeftijd angsten hebben gekregen.’’ Hij begon de angst weg te sturen in de naam van Jezus. Het was alsof er een hand in mijn hart greep. Ik voelde de angst weggetrokken worden uit mijn lichaam en mijn leven. Ik voelde bevrijding!
Cooke bad vervolgens om vreugde en ik ervoer een explosie van blijdschap in mijn hart. Marijke zat op de bank naast mij, met oortjes in een documentaire te kijken. Aan mijn lichaam merkte ze dat er iets gebeurde. God genas mij op dat moment van de angststoornis. Ik sliep die nacht als een roos, was niet meer bang voor de ingreep en tweeënhalf jaar later is de angst geen deel meer van mijn leven. Natuurlijk zijn er nog momenten dat ik wat onrustig word, maar dat is eenvoudig te hanteren. Ik ben nu niet meer bang voor de nacht en voor de dood.
Kon U dat niet eerder doen, vroeg ik aan God. Het bleef stil; ik kreeg geen antwoord. Maar dat is niet erg, want het Bijbelse oerprincipe geldt nu nog steeds: ik wil niet eten van de boom van kennis van goed en kwaad, ik wil eten van de boom des levens.
Dat betekent God vertrouwen en tegelijkertijd niet alles begrijpen. Als ik God in alles zou begrijpen, zou Hij geen God meer zijn, want dan is Hij menselijk. Het feit dat God God is, maakt Hem onbegrijpelijk. Dat zullen we moeten omarmen. We kunnen God niet altijd begrijpen, dat moeten we ook niet willen. God moet een mysterie blijven.’
de hartslag van God
Jan Pool (1953) was fysiotherapeut voordat hij in 1989 voorganger werd. Hij is getrouwd met Marijke; samen hebben ze vier kinderen en vijf kleinkinderen. Hij is spreker en schrijver en coacht vooral voorgangers in evangelische kring. Daarvoor richtte hij in 2013 de stichting Hrtlink op, met als motto ‘Laat jouw hart met Gods hart synchroniseren’. Dat juist Jan Pool iets aan zijn hart kreeg, zou je opmerkelijk kunnen noemen. ‘Het gebied waarin God mij gebruikt, is het gebied waar ik aangevallen en ziek werd. Ik begrijp veel van God niet, maar ik vertrouw Hem helemaal. Als je Gods handen niet kunt zien, kun je altijd op zijn hart vertrouwen.’
We kunnen God niet altijd begrijpen, dat moeten we ook niet willen. God moet een mysterie blijven. - beeld Peter Boer
