De gevolgen van leven op anderhalve meter: ‘Een kleine aanraking kan al veel effect hebben’

Utrecht

Wat onderzocht u vóór de coronacrisis precies?

‘Ik doe al een aantal jaren onderzoek naar het belang van aanraking onder mensen met een psychiatrische aandoening. Het is namelijk bekend dat zij een aanraking anders waarnemen dan een gezond persoon. In mijn onderzoek werden proefpersonen met een zacht kwastje op hun arm aangeraakt, heel snel of heel langzaam. Daaruit bleek dat gezonde mensen de langzame aanraking als prettig ervaren, terwijl mensen met psychiatrische aandoeningen, van een eetstoornis tot autisme, die langzame aanraking juist minder prettig vinden. Uit onderzoek is ook al gebleken dat een aanraking positieve effecten kan hebben op gezonde mensen: minder stress, minder depressief, minder pijn. 

Nu willen we onderzoeken of mensen met een psychiatrische aandoening die positieve effecten misschien wel missen na een aanraking. Maar dat onderzoek ligt nu stil vanwege de coronacrisis. In plaats daarvan ben ik een online onderzoek gestart naar wat het betekent voor een samenleving als mensen veel minder aangeraakt worden. 3700 mensen hebben de vragenlijst nu al ingevuld, van jong tot heel oud.’

Raakten we elkaar normaal gesproken wel zo vaak aan, los van onze geliefden? Of maakt een heel klein gebaar ook al veel verschil?

‘Ja, dat heeft al effect. Er is een studie gedaan waarbij kinderen op een scherm keken naar andere, onbekende kinderen van wie ze moesten aangeven of die op hen betrouwbaar overkwamen. Hun ouders zeiden van tevoren: succes, ik wacht in de kamer hiernaast op je. Maar de helft van de kinderen kreeg daarnaast ook nog een schouderklopje. Wat bleek: die groep vond de kinderen op het scherm veel betrouwbaarder. Althans, in de categorie 8-11 jaar. In de groep daarboven zag je het effect niet, waarschijnlijk omdat deze kinderen richting de puberteit gaan en een andere band met hun ouders hebben. 

Een handdruk kan ook verschil maken. Zo is er een onderzoek waaruit blijkt dat mensen eerder geneigd zijn ets voor je te doen als je ze een beetje hebt aangeraakt of een hand hebt gegeven.’

Anouk Keizer - beeld nd

Die aanraking moet dan wel gewenst zijn, lijkt me.

‘Klopt. De aanraking door een goede vriendin wordt als veel prettiger ervaren dan door een onderzoeker die je niet kent, zeker als die er louche uitziet.’

Welke negatieve gevolgen verwacht u als we nog lang afstand moeten houden?

‘Ik ga pas over een tijdje die vragenlijsten doornemen, dus dat weet ik nog niet. Bovendien is er ook nog niet eerder onderzoek naar gedaan onder een gezonde populatie. Dat is ethisch lastig. Je kunt moeilijk tegen iemand zeggen: jij mag nu een maand niet aangeraakt worden, dan gaan we eens kijken of je depressief wordt. Wat dat betreft is deze situatie dus ook een unieke kans.’

Welke groep heeft er het meest last van minder aanrakingen?

‘Dat kan ik ook nog niet zeggen. In de media gaat het vaak over alleenstaanden en bejaarden, maar ik vind het niet per se vanzelfsprekend dat zij er het meest last van hebben. Als ik kijk naar mijn studenten: zij waren een heel druk sociaal leven gewend. Voor hen is er dus veel weggevallen.’