'Onderzoek reduceert vrouw tot kweekbakje'

Puerto Vallarta

Het onderzoek verscheen eind december in het wetenschappelijke tijdschrift Human Reproduction, opvallend genoeg met twee commentaren van de redactie, waarin werd uitgelegd waarom het artikel ondanks grote twijfels over de ethische aspecten toch is gepubliceerd.

De opzet van het onderzoek was om een nieuwe manier te ontwikkelen voor het testen van embryo’s op genetische afwijkingen. Dat gebeurt nu via zogeheten pre-implantatie genetische diagnostiek. Paren met een verhoogd risico op een ernstige erfelijke ziekte kunnen hiermee hun embryo’s laten testen. Daarvoor moeten ze een ivf-behandeling ondergaan, waarbij in het laboratorium een aantal embryo’s ontstaat. Het is dan mogelijk het DNA van die embryo’s te onderzoeken op de aanwezigheid van schadelijke mutaties.

Bij de nieuwe methode krijgen vrouwen een hormoonbehandeling waardoor meer dan één eicel gaat rijpen, net als bij ivf. Maar de bevruchting van die eicellen vindt plaats in het lichaam van de vrouw, via kunstmatige inseminatie.

De embryo’s die zo ontstaan worden enkele dagen later uit de baarmoeder gespoeld en opgevangen. Dit gebeurt met een apparaat dat door de onderzoekers – die allemaal verbonden zijn aan vruchtbaarheidsklinieken – is ontwikkeld.

niet nauwkeurig

Om de methode te testen, schakelden de onderzoekers een Mexicaanse vruchtbaarheidskliniek in. Zij rekruteerden 81 vrouwen die daar ingeschreven stonden als eiceldonoren. Die ondergingen de nieuwe methoden, met zaadcellen van spermadonoren. Bij twintig vrouwen is ook een ‘gewone’ ivf-behandeling uitgevoerd, maar zonder terugplaatsing van de embryo’s.

De methode om de embryo’s te ‘oogsten’ bleek niet honderd procent nauwkeurig.

Bij elf vrouwen was een zwangerschapstest na het uitspoelen nog steeds positief. Zij kregen een abortuspil of ondergingen curettage om de zwangerschap af te breken.

In hun commentaar schrijft de redactie van Human Reproduction dat zij grote vraagtekens zetten bij dit onderzoek. De – doorgaans arme – vrouwen hebben tegen betaling meegedaan, ze kregen 1400 dollar, wat gelijk staat aan ruim twee maandsalarissen. Daarmee is het maar de vraag of ze echt vrijwillig meededen aan het experiment, dat niet zonder risico was, onder meer vanwege de hormoonbehandelingen en in elf gevallen een abortus. Veel vrouwen ondergingen de behandelingscyclus twee keer.

Dat de proeven in Mexico zijn gedaan – in een kliniek die gericht is op het behandelen van buitenlandse cliënten – en niet in de VS, suggereert dat de onderzoekers deze ethische problemen wilden exporteren naar een land waar proefpersonen eenvoudiger zijn te ‘kopen’.

Ook vindt de redactie het dubieus dat in de experimentele opzet vrouwen zwanger worden gemaakt, om die zwangerschap vervolgens te beëindigen: deels via uitspoelen, deels via een abortus. Het is maar de vraag of de resultaten opwegen tegen de belasting van de 81 proefpersonen. Maar omdat zowel een Amerikaanse als een Mexicaanse ethische commissie de experimenten had goedgekeurd, en alle vrouwen waren geïnformeerd over de risico’s, is door de redactie besloten de studie toch te publiceren, maar wel met de eigen kritiek erbij.

In totaal zijn 136 embryo’s teruggewonnen en onderzocht. Deze embryo’s leken er iets gezonder uit te zien dan embryo’s die in het laboratorium waren ontstaan. Er was geen verschil in het aantal

chromosoomafwijkingen (aneuploïdie), iets wat bij ivf regelmatig voorkomt.

vijf zwangerschappen

In diverse media hebben ethici zich kritisch uitgelaten over de proeven, die de vrouwen reduceert tot ‘kweekbakjes’ voor embryo’s. Enkele embryologen denken dat de methode wel degelijk waardevol kan zijn. De levensvatbare embryo’s die na het onderzoek zijn overgebleven, zijn beschikbaar gesteld voor vruchtbaarheidsbehandelingen. Hieruit zijn inmiddels vijf zwangerschappen ontstaan, en drie baby’s zijn al geboren, meldt de Amerikaanse zender NPR. <