Bloedvergiftiging kan dodelijk zijn

Zeker, het is vrij zeldzaam dat een milde infectie een levensbedreigende afweerreactie geeft. De meeste mensen zijn even ziek van een infectie, of die nu wordt veroorzaakt door een bacterie, virus, schimmel of parasiet, maar ze knappen in de regel weer op. Soms met, vaak zelfs zonder medische behandeling.

De wetenschappelijke term voor bloedvergiftiging is sepsis. Bij deze sepsis loopt de afweerreactie zo uit de hand dat de eigen weefsels en organen beschadigd raken. De bloeddruk kan gevaarlijk dalen en vitale organen, zoals hart, hersenen en nieren, gaan slechter functioneren doordat ze onvoldoende bloed en zuurstof krijgen.

Sepsis wordt in Nederland niet structureel geregistreerd. Jaarlijks worden naar schatting zo’n 9000 patiënten op de intensive care opgenomen met sepsis. Twintig procent van de ic-patiënten overlijdt aan de ernstige ontsteking.

Waarom bij de ene persoon de immuunreactie ontspoort terwijl een ander opknapt, is nog niet duidelijk. Wel zijn er tal van wetenschappers die hier onderzoek naar doen en proberen betere manieren te vinden om sepsis te behandelen.

Inmiddels is wel duidelijk welke factoren de kans op bloedvergiftiging vergroten, blijkt uit achtergrondinformatie van het UMC Utrecht. Zo veroorzaakt de ene ziekteverwekker sneller of vaker een sepsis dan de andere; de boosdoener is meestal een bacterie. De plaats van de infectie speelt ook mee: sepsis komt het meest voor bij ontstekingen in de longen, de urinewegen of de buik.

Verder hebben mensen met een verzwakt afweersysteem en patiënten die afweeronderdrukkende medicatie slikken een groter risico dat een infectie uit de hand loopt, wat vervolgens weer kan ontaarden in een sepsis. Denk hierbij aan kankerpatiënten die chemotherapie krijgen, reumapatiënten, mensen die een donororgaan hebben gekregen en personen die een heup, hartkleppen of andere voorwerpen geïmplanteerd hebben gekregen.

Een aanzienlijk deel van de patiënten die een sepsis ontwikkelen, ligt al in het ziekenhuis. Een grote operatie of langdurige behandeling via een infuus heeft namelijk ook een verhoogd risico op bloedvergiftiging.

Bij een deel van de patiënten die een sepsis doormaken, raakt het immuunsysteem verlamd. Dit betekent dat het afweersysteem weken- tot maandenlang minder op nieuwe infecties reageert.

\Deze personen hebben dus grotere kans op complicaties en overlijden door besmetting met een nieuwe ziekteverwekker. Onderzoekers van het RadboudUmc in Nijmegen ontdekten hoe die immuunverlamming kan worden opgeheven.

Ze publiceerden hun bevindingen in 2016 in het toptijdschrift Cell.

Een bepaald type witte bloedcellen, monocyten, speelt een belangrijke rol bij de bestrijding van infecties.

De monocyten kunnen namelijk veranderen in macrofagen, afweercellen die schadelijke indringers opslokken en afbreken. De immuunverlamming ontstaat doordat een molecuul in de celwand van bepaalde bacteriën, lipopolysaccharide, ervoor zorgt dat de monocyten uitgroeien tot macrofagen die lichaamsvreemde cellen veel minder goed bestrijden.

De Nijmeegse wetenschappers ontdekten dat een bepaald suiker, beta-glucan, de verlamde monocyten alsnog kan laten uitrijpen tot actieve macrofagen.

De vinding was op het moment van publicatie alleen nog in het laboratorium getest. Wanneer uit klinische proeven met patiënten blijkt dat deze suikerbehandeling veilig is en effectief, kunnen specialisten deze toevoegen aan het arsenaal dat ze in kunnen zetten tegen sepsis.

Wat vroege herkenning van sepsis bemoeilijkt, is dat het beloop van een sepsis per patiënt sterk wisselt. De één kan in enkele uren van kerngezond doodziek worden, terwijl de ander al enkele dagen ziek is. Niet iedere patiënt krijgt dezelfde klachten en de ernst van de verschijnselen varieert. Dat maakt het voor een huisarts of verpleegkundige soms lastig om de juiste diagnose te stellen.

Klachten die mensen kunnen hebben bij een sepsis:

• Koorts en koude rillingen

• Snelle hartslag

• Snelle, moeizame ademhaling

• Grieperig gevoel

• Sufheid, slaperigheid en verwardheid

• Klachten die bij de infectie horen, zoals pijn bij het plassen bij een blaasontsteking, benauwdheid bij een longontsteking of hoofdpijn bij een hersenvliesontsteking.

Hoe sneller een patiënt met sepsis de juiste behandeling krijgt, hoe beter de overlevingskansen. Onderzoekers van de Universiteit van Strathclyde in Glasgow werken daarom aan een sneltest waarmee in 2,5 minuut de diagnose kan worden gesteld.

Het apparaatje meet daarvoor de hoeveelheid interleukine-6 (IL-6) in het bloed. Het eiwit IL-6 is een van de beste markeerstoffen voor sepsis, zei dr. Damion Corrigan vorige week in een interview met de BBC.

Verder moet de test uitsluitsel geven wat voor ziekteverwekker de sepsis veroorzaakt en, als het om een bacterie gaat, welk antibioticum het beste werkt.

Artsen behandelen patiënten met een vermoedelijke sepsis nu eerst met een breed-werkend antibioticum. Het kan namelijk tot 72 uur duren voor de resultaten binnen zijn van bloedonderzoek dat uitwijst welk bacteriedodend middel het meest effectief is tegen de ziekteverwekker.

De Britse onderzoekers willen hun proefmodel nu verder ontwikkelen tot een prototype en hopen het apparaatje over vijf jaar op de markt te kunnen brengen, zodat de diagnose sepsis snel en gemakkelijk gesteld kan worden in de huisartsenpraktijk, op de spoedeisende hulp of aan het ziekenhuisbed.