Vanavond op tv: Kuddes en keuzes
Waar in Dus ik ben ‘spraakmakende binnen- en buitenlandse denkers’ aan het woord kwamen, zoekt Jensen het in deze nieuwe serie niet zozeer bij bekende mensen of grote namen. Ze begint bij haar eigen dochter, Vicky (10), die fan is van de Nederlandse voetbalsters en van zangeres Billie Eilish. Prima dat haar dochter zich door idolen gestimuleerd voelt om te gaan voor wat ze wil bereiken. Toch maakt Jensen zich ook zorgen. Want de teksten van Eilish vindt ze nogal somber en donker, zeker voor een 10-jarige. Is intensieve blootstelling daaraan schadelijk of is ‘fan zijn’ iets onschuldigs, wat wel weer over gaat als de jaren klimmen en je geen beroemdheden meer nodig hebt om tegenop te kijken?
Een eindoordeel in deze opvoedkundige kwestie blijft in het midden. Wel laat de uitzending zien dat ‘het verlangen om iets of iemand te volgen’ niet per se leeftijdsgebonden is. Ja, wie jong is, is wellicht meer beïnvloedbaar, maar het hangt ook af van de mate waarin je het verlangen hebt om ergens bij te horen. Zo illustreert ook het verhaal van de Vlaamse Anja. Zij kwam op jonge leeftijd terecht bij extremistische groeperingen uit de krakerswereld en de dierenrechtenactivisten (ALF). Sensatiezoekend gedrag zat in haar, zegt ze, maar ze voelde zich ook aangemoedigd in haar gedrag, ze kreeg beloning uit een groep gelijkgestemden. ‘Al die jaren was ik niets, toen was ik iets.’
Anja belandt door het ecoterrorisme 3 jaar in de cel, daar komt niemand van haar ‘nieuwe familie’ op bezoek. Daardoor gaat ze twijfelen aan wat de waarde is van bij die groep horen. Eenzelfde teleurstelling beleefde boeddhistisch filosoof André die volgeling werd van de charismatische Amerikaan Andrew Cohen. Zijn idool gaf hem lef waarvan hij zelf niet wist dat hij het had. Maar hoe dichter hij bij zijn idool kwam, hoe meer ‘scheurtjes’ er in zijn volgeling-zijn kwamen. ‘Ik vond het steeds moeilijker om mezelf te zijn, alles moest zoals hij het wilde.’
Jensen stelt veel interessante vragen aan zichzelf, aan de kijker, aan de mensen die ze interviewt. Maar het is niet voor niets een programma vanuit filosofisch oogpunt: de antwoorden zijn niet het belangrijkst, maar het tot nadenken stemmen is het doel. Dat lukt zeker, misschien zelfs te goed. Gedachten zijn nog overal als er alweer geschakeld wordt naar een volgend verhaal of een nieuwe invalshoek, zoals het betrekken van de huidige influencers-hype bij het thema. Gelukkig hebben we uitzendinggemist om nog eens rustig terug te kijken.
Dus ik volg, npo 2, human, zo 23.00-23.35 uur
