Dit jaar is religie een wegwijzer op het IDFA

Amsterdam

Meer dan driehonderd documentaires zijn er tot en met 1 december te zien op het International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA). Van oudsher zijn er op het IDFA meer politiek-getinte films te zien, documentaires waarin de filmmakers een duidelijke boodschap verkondigen. Die zijn er nog steeds, maar er is meer dan dat, zegt artistiek directeur van het festival Orwa Nyrabia in Het Parool.

‘We worden diverser, maar dat hoeft niet ten koste te gaan van wat er al was. We zijn het grootste documentairefestival in de wereld, dus we kunnen ruimte creëren voor verschillende perspectieven, verschillende smaken en verschillende groepen publiek’, aldus de geboren Syriër.

gelijkheid

Dat doet het festival door zich in te zetten voor gelijkheid tussen man en vrouw in de filmwereld. 47 procent van de geprogrammeerde films heeft een vrouw als regisseur. Volgend jaar moet deze verhouding helemaal zijn gelijkgetrokken. Kijkend naar het programma lijkt religie onder filmmakers geen vies woord meer. Het IDFA biedt bezoekers een ‘pathway’, een wegwijzer, langs elf films die raken aan religie. ‘Believe Me’, heet deze wegwijzer.

keuzestress

Die wegwijzers hebben vooral een praktisch nut, legt IDFA-programmeur Joost Daamen uit. ‘Bezoekers hebben last van keuzestress’, lacht hij. ‘De wegwijzers, twintig in totaal, helpen mensen hun weg te vinden in het aanbod. Het is een handreiking van ons naar het publiek.’ Programmeurs als Daamen bepalen de wegwijzers als het aanbod compleet is. Dan gaan ze op zoek naar rode draden in de thematiek van de films. ‘Believe Me’ werd zo een van de wegwijzers. ‘In deze selectie films wordt de complexe wereld van het geloof onderzocht, zowel in het individuele als het gemeenschappelijke leven’, aldus Daamen. Volgens hem heeft het relatief grote aantal films over religie en spiritualiteit te maken met houvast. Of beter: het gebrek daaraan. ‘Mensen zijn op zoek naar houvast, zowel innerlijke houvast als een zoektocht naar een gemeenschap. Dat zie je terug in deze elf films. Tegelijk gaat het over grote lijnen, hoe religie, ook in landen met ontkerkelijking, het dagelijks leven beïnvloedt. Dan gaat het om de vraag: wat betekent religie als we zelf niet meer gelovig zijn?’

misbruik

Kritische films zijn er ook. Een Israëlische film, M (Yolande Zauberman), over misbruik in orthodox-joodse kringen bijvoorbeeld. Daamen: ‘We programmeren ook films waarin religie in een ingewikkelder daglicht staat. Soms doen religieuze mensen slechte dingen. Dat is de realiteit.’ <

Bij de wegwijzer ‘Believe Me’ horen negen documentaires, maar er zijn tijdens IDFA nog meer films die religie en (het christelijke) geloof raken. Soms gaat dat om vreemde, religieuze eenden in de bijt. Neem FAITH (Valentina Pedicini, Italië). Deze zwart-witdocumentaire gaat over de ‘krijgsmonniken’ in een Italiaans bergdorp. Toegewijd aan hun geloof trainen deze vechtsporters in een klooster om het, in naam van de Vader, in de toekomst op te kunnen nemen tegen het Kwaad. Faith and Fury (Marcos Pimentel, Brazilië) laat zien hoe de charismatische beweging in Brazilië aan invloed wint. Kapitalisme is geen vies woord voor deze christenen; bendes en politici misbruiken het geloof om geld wit te wassen. Barbara Easley-Cox is een van de hoofdpersonen in de film Angels on Diamond Street (Petr Lom, Nederland/Noorwegen). Easley-Cox was ooit een van de belangrijkste vrouwen in de Black Panther Party; nog altijd is ze een mensenrechtenactiviste. Tegenwoordig werkt ze als vrijwilligster in de Church of the Advocate – een kerk in Philadelphia die zich inzet voor de allerarmsten.