TV Vooraf: De hoofdenaffaire ontleed

De onderzoeksredactie van Argos duikt in deze aflevering van Medialogica in een lugubere zaak: de hoofdenaffaire. Eind vorige eeuw meldt KRO’s Brandpunt dat er sprake is van handel in menselijke lichaamsdelen. Hoofden die bestemd zijn voor medisch wetenschappelijk onderzoek, worden onder meer gebruikt voor ‘bizarre seks’ of voor op de schoorsteen. Dat zou althans blijken uit de reportage. Maar klopt dat wel? Voor een reconstructie van de zaak onderzoekt Medialogica eerst een andere uitzending van Brandpunt, over een drugslaboratorium waar xtc-pillen zouden worden gemaakt. In de uitzending wordt een fabrikant geïnterviewd. Het blijkt echter de geluidsman te zijn, die onherkenbaar in beeld is gebracht. De kijker is daarvan niet op de hoogte. De opzet is bedacht door journalist Willibrord ­Frequin, die dat niet meldt aan zijn eindredacteur Ton Verlind.

De zaak wordt vergeten. Frequin gaat aan de slag met een tip die hij tijdens de reportage kreeg: drie mannen zouden in het bezit zijn van vijf menselijke hoofden. Verlind en Frequin spreken met de mannen af in een Amsterdams café. Ze krijgen later ook bewijs: in een donkere kamer zijn de hoofden tentoongesteld. De lichaamsdelen worden te koop aangeboden aan het team van Brandpunt, dat daarop ingaat. 5000 gulden kosten de vijf hoofden. ‘Het feit dat de hoofden ongevraagd aan ons werden aangeboden, bewijst dat er in wordt gehandeld’, zegt Verlind daarover.

De hoofden worden onderzocht door deskundigen. Ook de politie duikt op de zaak en pakt Johan de V. op. Hij bekent de hoofden te hebben verkocht aan Brandpunt. De politie ontdekt daarnaast dat de rol van de geluidsman groter is dan gedacht: een tussenpersoon in de hoofdenzaak, die in de uitzending onherkenbaar geïnterviewd wordt, heeft de schoenen van de geluidsman aan. De politie houdt een persconferentie waarin alle zaken aan het licht worden gebracht. Daardoor slaat de beeldvorming om. De uitzending van Brandpunt zou ‘een verzonnen reportage’ zijn, een ‘nepuitzending’. ‘We zijn journalisten, maar ook gewoon mensen’, zegt Verlind. ‘Er worden nu eenmaal fouten gemaakt.’ Maar is daarmee de hele hoofdenaffaire onzin? Of heeft Brandpunt zich gewoon aan de feiten gehouden. Dat laatste, vinden KRO-medewerkers. Brandpunt reconstrueert de zaak en probeert uitsluitsel te geven.

De beelden kunnen als schokkend worden ervaren. De menselijke hoofden zijn in de uitzending namelijk duidelijk zichtbaar in beeld gebracht.