Vanavond op televisie: Ontmenselijking in beeld
Vaak kun je je er in musea over verbazen hoeveel er bewaard is gebleven van al die eeuwen. Niet alleen aan voorwerpen, maar ook aan informatie over hoe het eraan toeging. Dat geldt ook bij het zien van deze documentaire. Mooi om te zien hoe het Rijksmuseum nu de hiaten in die informatie is gaan opvullen met een vijf jaar durend project dat moet uitmonden in een tentoonstelling rond het thema slavernij. Want waarom weten we bijvoorbeeld van alle blanke mannen op het schuttersstuk van Van Helst hoe ze heetten, waar ze woonden en wat ze deden, maar weten we van het jongetje van kleur dat op het schilderij staat helemaal niets?
Een speciaal samengesteld team conservatoren – waarbij bewust gezocht is naar diversiteit - duikt de archieven in en bekijkt objecten in een totaal ‘nieuw licht’. Dit onderzoek vergt veel tijd, kennis en vasthoudendheid, zo laat de documentaire zien. Het documenteren van gegevens is dan ook zó belangrijk. Niet alleen toen, maar ook nu. Het gaat om de kleinste details en de zo breed mogelijke context tegelijk. Zo wordt er in de docu een uitstapje gemaakt naar het stadhuis van Dokkum waar een schilderij hangt met afgebeelde slaven uit ‘de Oost’. Het is geen object van het Rijks, maar heeft zeker een functie in het onderzoek van het Rijksmuseum. Want van dit schilderij is het bijzondere dat de namen van de afgebeelde slaven bekend zijn en ook hoe het hun vergaan is, plus dat het aangeeft dat de Nederlandse slavenhandel zich niet beperkte tot ‘de West’.
De betrokkenen bij het project maken in de vijf jaar dat het project duurt allemaal een ontwikkeling door in hun denken en hun manier van kijken naar de kunst in het museum, hun eigen opvattingen en de geschiedenis. Dat is interessant om te zien. Het zet je aan het denken over jezelf en je eigen ‘bril’ waarmee je naar kunst kijkt. Documentairemaakster Ida Does (Sporen van suiker) zorgt er wel voor dat het geen droge kost wordt. Mooie filmische aspecten zijn verwerkt, zoals de ‘slavenkralen’ die aanspoelen op het strand en het verstoppen van rijst in het haar voor het op de vlucht slaan. Het doet je even vergeten dat je een documentaire kijkt in plaats van een speelfilm.
De tentoonstelling ‘Slavernij' zou vanaf 12 februari te zien zijn. De musea zijn echter nog dicht vanwege corona, maar er is op de website van het Rijks al wel het een en ander te zien en te lezen.
Nieuw Licht: het Rijksmuseum en slavernij, npo 2, ntr, 20.30-21.25 uur
