The Crown: Koningin Elizabeth behangt over de barsten heen
In het derde seizoen van de Netflixserie The Crown, dat vanaf zondag te zien is, worstelen leden van het Britse koningshuis met hun publieke rol en het gewicht van de kroon. ‘Jij mag geen krimp geven.’
Aan het einde van het derde seizoen van The Crown zijn we in 1977 beland. Elizabeth is een kwarteeuw koningin van het Verenigd Koninkrijk, ze heeft al zeven premiers meegemaakt. Haar land heeft moeizame momenten doorgemaakt en is bovendien een stuk kleiner geworden. Heb ik wel een defilé verdiend, vraagt ze zich af. Wat heb ik nou betekend als koningin?
Haar zus Margaret geeft een illustratief antwoord: ‘We behangen over de barsten. En als wat wij doen luid en gewichtig en zelfverzekerd genoeg is, zal niemand merken dat alles rond ons instort. Dat is de bedoeling van ons. Van jou. Jij mag geen krimp geven.’
Het gewicht van de kroon is een belangrijk en terugkerend thema in de bekroonde serie, en zeker in dit derde seizoen. Het citaat van Margaret laat perfect zien waarom van de twee zussen Elizabeth het meest geschikt is, ook al stond Margaret veel liever in het middelpunt van de belangstelling. Wie de kroon draagt, moet vooral zelf niet te veel willen opvallen. Het gaat om de kroon, niet om de persoon.
Toch worstelt ook Elizabeth met het gewicht van de kroon. In de aflevering over de ramp van Aberfan in 1966, waarbij een ingezakte afvalberg uit een steenkoolmijn een basisschool bedolf waardoor 116 kinderen om het leven kwamen, heeft de koningin bijvoorbeeld last van haar eigen emotionele afstandelijkheid. Op zo’n moment van nationale rouw, waarbij de camera’s op je gericht zijn, moet je als koningin niet koeltjes overkomen. Probeer onder die druk nog maar eens jezelf te blijven.
stijve vorstin
De cast is in dit derde deel grotendeels vervangen. De jonge Claire Foy heeft als koningin plaatsgemaakt voor Olivia Colman (The Favourite, Broadchurch). De sprankelende, onervaren koningin is nu een stijve vorstin die het klappen van de zweep kent maar ook enigszins gedesillusioneerd is over wat het lot haar heeft gebracht. Als kijker is het even wennen aan de nieuwe acteurs, zeker als je recent nog de eerste twee seizoenen hebt teruggekeken, maar Colman levert een knappe prestatie, net als Tobias Menzies overigens, die in de huid van Elizabeths echtgenoot, prins Philip, kroop.
Een van de mooiste afleveringen in dit nieuwe seizoen betreft het jaar van de maanlanding, 1969. Philip is zeer opgewonden over dit staaltje menselijk vernuft, maar tegelijk raakt hij er enigszins gedeprimeerd door. Want wat heeft hij zelf nou helemaal klaargespeeld in het leven, naast een steun te zijn voor de koningin?
Op hetzelfde moment vraagt de priester van de Windsors of hij op het landgoed bij Buckingham Palace een conferentieoord mag beginnen voor uitgebluste ambtgenoten. Philip stemt toe maar doet er tegelijk nogal laatdunkend over. Praten en nadenken wordt al gauw zinloos navelstaren, vindt hij. Wie wat wil maken van zijn leven, moet in actie komen, zoals die drie Amerikaanse astronauten.
Maar later komt hij terug op zijn eigen woorden en vraagt hij in een ontroerende scène hulp aan de priesters. Hulp om geloof te vinden, de zin van het leven weer te zien.
persoonlijke strubbelingen
De kracht van The Crown is dat de makers er telkens in slagen de grote geschiedenis, de hoogte- en dieptepunten in de Britse politieke en maatschappelijke annalen, te verbinden met de persoonlijke strubbelingen van de royals. Als Charles prins van Wales wordt, gaat het niet alleen over de onvrede in dat gebied, maar ook over Charles, die zich herkent in die onvrede, in de wens de eigen identiteit sterker te mogen uitdrukken en die ook erkend te zien.
De makers van de serie hebben zich zo veel mogelijk gebaseerd op dagboeken, biografieën en officiële documenten, maar dan nog blijven er natuurlijk gaten in de historische kennis, of op z’n minst is er ruimte voor interpretatieverschillen. Die gaten zijn in de serie opgevuld met creatieve verbeelding. Daardoor kun je je geregeld afvragen of iets echt en precies zo heeft plaatsgevonden of is gezegd. Erg is dat niet. The Crown is een dramaserie die dicht bij de feiten probeert te blijven, maar het blijft een dramaserie. Het is geen documentaire.
Soms twijfel je, maar blijkt de serie toch accuraat. Zo zien we in een van de afleveringen prins Charles daten met Camilla, zijn huidige vrouw. Destijds, begin jaren zeventig, liep het spaak tussen de twee: Camilla trouwde met Andrew Parker Bowles. Frappant detail: terwijl Camilla met Charles omging, had Andrew een kortstondige relatie met Charles’ zus, prinses Anne. Het blijkt nog te kloppen ook. Vaak heb je voor een beetje drama niet meer dan de realiteit nodig.
Na drie seizoenen is The Crown halverwege. Er is veel om alweer naar uit te kijken. In het volgende seizoen, dat de jaren tachtig zal beslaan, zullen onder anderen prinses Diana en ‘The Iron Lady’, premier Margaret Thatcher, aan bod komen. Dan zal ook blijken hoe de makers zullen omgaan met de immer uitdijende cast. Want dat probleem begint toch wel op te spelen, hoe uitgebreid de serie met in totaal zestig afleveringen ook is. In het derde seizoen heeft prins Charles op de keper beschouwd maar in één aflevering een prominente rol bijvoorbeeld. Misschien zal The Crown steeds minder over de kroon zelf gaan. Over een jaar zullen we het weten. ¦
?????
Vanaf 17 november te zien op Netflix.
