Luister naar

Hier gebeurde het: Dominee Stikkers speelt dubbelspel in Amsterdam

Nieuws
Willem Bouwman Willem Bouwman
zaterdag 21 april 2018 om 03:00
Aan het huis aan de Muiderstraat 10 (links met geveltrap) leidde Jan Willem Stikkers de diensten van de Gereformeerde Gemeente onder het Kruis. Op zolder stookte hij jenever.
Aan het huis aan de Muiderstraat 10 (links met geveltrap) leidde Jan Willem Stikkers de diensten van de Gereformeerde Gemeente onder het Kruis. Op zolder stookte hij jenever. nd

Als klein jongetje ging Jan Willem Stikkers (1913-1978) al graag met zijn ouders naar de gereformeerde kerk aan de Hoveniersstraat in Rotterdam. Vooral het heilig avondmaal maakte indruk op hem. Als het brood gebroken werd, nam Jan Willem zijn petje af. Zijn moeder zei dat hij dominee moest worden, zijn vader dat hij toneelspeler moest worden. Eenmaal volwassen koos hij voor het Leger des Heils, waar hij na enige tijd om schimmige redenen vertrok. Hij begon een nieuw leger, ‘Het Leger des Heren’.

Na dit avontuur ging Jan Willem naar een vrije gemeente, gesticht door een dominee die achtereenvolgens gereformeerd, christelijk-gereformeerd en oud-gereformeerd was geweest en in 1927 een eigen kerkverband had gesticht. Daar leek Stikkers zijn bestemming te vinden. Na een korte aanloop als lerend ouderling werd hij in 1937 bevestigd als predikant.

Maar toen liep zijn huwelijk stuk, waarna Stikkers in 1944 naar Amsterdam vertrok. Daar kreeg hij al snel een kleine schare om zich heen, die hij de Gereformeerde Gemeente onder het Kruis noemde. Ze kwam bijeen aan de Muiderstraat 10. Ook hier kwam Stikkers in de crisis, want op een voorjaarsdag in 1947 werd er op zolder een clandestiene jeneverstokerij ontdekt.

Vlak na de oorlog was jenever schaars en duur; illegale jeneverstokers verdienden er goud mee. Geregeld vielen er doden doordat illegale jenever soms giftige alcohol bevatte. Dat er een clandestiene jeneverstokerij was aangetroffen bij de Gereformeerde Gemeente onder het Kruis, wekte verbazing en ergernis. Smalend spraken de mensen van de Gereformeerde Gemeente onder de Kruik.

Stikkers reageerde laconiek. Trappisten brouwen bier, benedictijnen maken verfijnde likeuren, waarom zou een dominee geen jenever mogen stoken? De rechter was er niet van onder de indruk en veroordeelde Stikkers tot 4,5 maand gevangenis. Stikkers’ gemeente viel uit elkaar.

Na zijn vrijlating sloot Stikkers zich aan bij de Anglicaanse Kerk. Hij ging als zendeling naar Syrië en ontdekte daar ‘de ware mystiek’ van het oosters-orthodoxe geloof. Hij stichtte een gemeente in Amsterdam, waar de relikwieën van Willibrord en de martelaren van Gorcum werden aangeroepen. Om wat bij te verdienen, werd hij in 1954 tevens voorganger van een groep zware gereformeerden in het Gooi. Ze wisten niets van zijn dubbelleven en laafden zich aan zijn preken. Hij preekte twee uur lang over de moeilijkste teksten, waarbij hij vaak zijn tranen niet bedwingen kon.

In 1966, toen hij tot oosters-orthodox bisschop zou worden gewijd, werd hij ontmaskerd door een journalist van het christelijke dagblad De Rotterdammer, L.M.P. Scholten. Stikkers’ volgelingen in Bussum konden het nauwelijks geloven. ‘Hij preekte zuiver de oud-gereformeerde richting’, zei er een. ‘Hij preekte een arme zondaar en een rijke Christus.’

Stikkers zelf zag geen probleem. Hij zei dat hij vanaf zijn jeugd had gewoekerd met ‘mijn genadegaven in de meest brede zin des woords’. ?

wat

een statig pand (links, met geveltrap) in Amsterdam met verderop de synagoge aan het Jonas Daniël Meijerplein en de Mozes en Aäronkerk

waar

het pand staat aan de Muider­straat 10 in Amsterdam

waarom

hier kwam de Gereformeerde Gemeente onder het Kruis bijeen, tot er in 1947 op zolder een illegale jeneverstokerij werd ontdekt

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Chris McCandless in de film Into The Wild (2007)

Deze bus trok velen 'into the wild'. Nu staat hij in een museum. Waarom?

Het was een van de bekendste pelgrimages van deze tijd: een levensgevaarlijke wandeling naar de bus uit ‘Into the Wild’. Nu staat het kapotte, roestige voertuig in een museum. Hoe werd het zo’n icoon?

A Hidden Life volgt de katholieke Oostenrijkse boer Franz Jägerstätter. Samen met de andere dorpsbewoners wordt hij opgeroepen voor het leger.

Deze podcasts, films en tentoonstellingen zijn de moeite waard tijdens de Stille Week

Verstilde beelden, muziek die ruimte schept, films die offers tastbaar maken, gesprekken die de ziel raken... Wat kun je luisteren, zien en beleven in de aanloop naar Pasen?

Marina Abramovic, Four Crosses: The Evil (positive), 2019 (detail).

Kunstenaar Marina Abramovic deed een halve eeuw aan hardhandig zelfonderzoek en stelde haar pijn tentoon

Messen, bloed en een poort van licht. Met video’s, sculpturen en spannende performances opent het Stedelijk Museum dit weekend zijn deuren voor kunstenaar Marina Abramovic.

Nick Cave praat in het Theater am Tanzbrunnen in Keulen over zijn boek 'Geloof, Hoop en Ravage'.

Hoe een toornende, wilde God toch lief kan hebben. Nick Cave beschrijft het als geen ander

Rouw is een geschenk, vindt Nick Cave. Het is niet de bedoeling dat je over het verdriet om de dood van een geliefde heen komt. Maar die magneet kan ook kracht geven. Hoop en hunkering. Renaissance door ravage.

Afbeelding

Gerard Timmer stopt als NOS-directeur na aantijgingen

Gerard Timmer stapt op als algemeen directeur van de NOS. Hij heeft besloten te stoppen na aantijgingen dat hij niets zou hebben gedaan tegen misstanden in zijn tijd als directeur van BNNVARA.

Door haar nieuwe show leer je cabaretière Claudia de Breij een stuk beter kennen.

Claudia de Breij zet aan het denken met voorstelling over buitenbeentjes en paradijsvogels

In haar nieuwe show schetst cabaretière Claudia de Breij zichzelf als fabriek, dealer en junkie tegelijk. Haar drug? Adrenaline. Maar diep vanbinnen is ze een introvert en wilde ze vroeger nooit afwijken van de rest.