Film: First Reformed - De worsteling tussen ideaal en realiteit
?????
Regie: Paul Schrader. Met Ethan Hawke, Amanda Seyfried, e.a. 113 minuten. Kijkwijzer: vanaf 12 jaar.
Filmmaker Paul Schrader keerde terug naar de kerkbanken, meer vanwege de troost van het ritueel dan uit geloofsovertuiging. Opmerkelijk genoeg biedt zijn nieuwe film wel veel geloof, maar bitter weinig troost. Door zijn streng calvinistische opvoeding zag Schrader zijn eerste film pas op zijn zeventiende. Zijn interesse voor het medium was gewekt. De worsteling tussen ideaal en realiteit die tijdens zijn studie begon, leidde tot een periode van depressie en alcoholisme. Maar deze ervaring vormde ook de inspiratie voor menig film rond dat thema. Schrader brak door als scenarioschrijver van Martin Scorsese, die zichzelf ongeneeslijk katholiek noemt. Schraders eigen regie is soberder en toont veelal mannen die niet onmachtig willen toezien hoe de wereld om hen heen instort. First Reformed sluit daarbij aan, maar is minder existentialistisch door de terugkeer naar de christelijke thema’s van Schraders jeugd.
Ernst Toller is een Nederlands-hervormde dominee in het 250 jaar oude First Reformed-kerkje in New York. Deze kerk wordt opgeslokt door een commerciële megakerk die zich meer op modern entertainment dan op historisch-religieus besef richt. Toller kampt met een alcoholprobleem en zijn gezondheid. Een jong milieuactivistenechtpaar in zijn parochie zorgt voor een uitdaging. De vrouw, Mary, is zwanger, maar haar man Michael wil een abortus in de wanhoop een kind op de wereld te zetten die ten onder gaat. Toller komt met de waarschuwing dat die wanhoop in geen verhouding staat tot de wanhoop die het ontzeggen van het leven aan een kind met zich meebrengt. Hoe meer Toller zich in de milieuproblematiek verdiept, hoe verder hij verstrikt raakt in zijn strijd tegen vervuiling, waaraan ook de megakerk medeplichtig blijkt. De extreme standaard van zijn geweten botst keihard met zijn geestelijke en lichamelijke onvermogen. Hij voelt zich een roepende in de woestijn. Hij stelt de ultieme wanhoopsvraag: kan God ons de verwoesting van zijn schepping vergeven?
First Reformed is sterk geïnspireerd door klassiekers als Robert Bressons Diary of a Country Priest (1951) en Ingmar Bergmans Winter Light (1963). Niet alleen komen gemoderniseerde vormen van dezelfde thema’s aan de orde, ook gebruikt Schrader het trage tempo en de statische cameravoering van zijn voorgangers. In de schokkende finale wijkt hij daarvan af. De boodschap dat Gods genade des te sterker werkt waar menselijke zwakheid faalt, dringt daardoor des te indrukwekkender door.
+ sterk geacteerde geloofsworsteling
+ morele mokerslag die lang nadreunt
