Luister naar

Vrolijkmakende vuilnisvarkens

Recensie

Welke jeugdliteratuur is de moeite waard om deze zomer in te duiken?

vrijdag 14 augustus 2020 om 03:00

Quotum

Marloes Morshuis hoopt via haar jeugdromans jongeren te laten nadenken over grote wereldthema’s. Na de klimaatverandering en de impact van een totalitair regime neemt ze in Quotum de gevolgen van overbevolking onder de loep. Ze trekt jongeren mee in een fictief verhaal dat heel realistisch oogt. Het is geen mooie wereld: Axel (16) en Tommy (13) leven onder een vreselijk regime, waarbij de Wereldraad het voor het zeggen heeft. Om rampen te voorkomen moet elk land maatregelen treffen om de bevolking te laten krimpen. Europa kiest voor het Slinkersysteem: Slinkers zijn mensen die maar half meetellen, vanwege alles wat ze niet mogen. Zo kunnen ze niet naar school, mogen ze geen gas en stroom gebruiken en het bezit van geld is verboden. Toch hebben Axel en Tommy volgens de president 'geluk' om bij deze groep te horen, want: 'Ook al tellen slinkers officieel nog maar als halve inwoner, onze liefde voor jullie is verdubbeld.' In de praktijk worden de jongens met de nek aangekeken en moeten ze uiteindelijk vluchten voor hun leven. Ze ontdekken dat hun moeder een veilige plek voor hen zocht en ze gaan op weg om die te vinden. Daarmee begint een superspannend avontuur met veel plotwendingen, vol van verraad, geweld en levensgevaar. Al snel zit je gevangen in het verhaal en wil je doorlezen tot de laatste bladzijde. Wie is te vertrouwen? Is er wel een uitweg uit de enorme problemen waar de jongens tegen aanlopen? Maar als de nood het hoogst is, is de redding nabij. Of toch niet?

Quotum laat zien hoe het helemaal mis kan gaan bij het zoeken naar oplossingen voor wereldproblemen. Vanwege de knappe schrijfstijl zie je het voor je ogen gebeuren en kun je je zomaar voorstellen dat het zo zal gaan. De bijzondere kaft laat dit deprimerende beeld extra binnenkomen door rode poppetjes die in de zwarte diepte kukelen. Geen fijn toekomstperspectief, maar de auteur suggereert dat er mensen nodig zijn die opstaan en met betere oplossingen komen. Morshuis hoopt dat het juist de jongeren zijn die niet wegkijken en de problemen te lijf gaan. Aan het einde van het boek laat ze daarom hoop doorschemeren en suggereert ze subtiel dat we met elkaar grotere rampen kunnen voorkomen.

Het Pungelhuis

Met Het Pungelhuis gaan we terug naar de tijd waarin botersmokkelaars en commiezen elkaar hevig bevochten in de grensstreek met België. Overigens duurt het even voor we daar terechtkomen, want het boek speelt in het heden en start met de ontdekking van Ole (12) dat hij een opa heeft gehad. Helaas is hij overleden en wil niemand hem iets over de man vertellen. 'Het is je vaders keuze om er niet over te praten. Dat moeten we respecteren', vindt zijn moeder. Maar als ze na een tijdje noodgedwongen verhuizen naar opa’s huis, ontdekt Ole langzaam maar zeker het duistere verleden van zijn opa en van het dorpje waar ze nu wonen. Hij gaat op onderzoek uit samen met zijn nieuwe Poolse vriendin Anastazja. De spanning in dit bijzondere, vlot geschreven verhaal zit hem niet zozeer in de avonturen, maar meer in de raadsels die opgelost moeten worden, omdat niemand in Oles directe omgeving wil vertellen wat er gebeurd is. Boeiend is verder dat de schrijfster heeft gekozen voor het portretteren van kleurrijke personages, zoals een oom met een verstandelijke beperking, een vader met één been en een kunstminnende, extraverte pottenbakster als huurster. Wel zijn sommige karakters wat eendimensionaal en vraag je je bijvoorbeeld af waarom de opa van Ole zo’n vreselijk mens was of waarom de moeder van Ole naar Tibet vertrekt en maandenlang niets meer van zich laat horen.

De combinatie van een verhaal in het heden met een doorkijk naar het verleden is goed gekozen, omdat het aan kinderen heel duidelijk laat zien dat het verleden nog steeds invloed heeft op het nu.

Het huis aan het Meer

De Duitse geschiedenis van de afgelopen honderd jaar vangen in één prentenboek. Het is nogal een uitdaging, maar Thomas Harding is hierin geslaagd in Het huis aan het Meer. Hij schrijft vanuit het perspectief van de bewoners van een houten huis in het Oost-Duitse Potsdam. De auteur kocht het huis in 2013 en ging op zoek naar de levensverhalen van vijf gezinnen die er ooit gewoond hebben. Daarbij kwamen grote, ernstige gebeurtenissen langs, zoals het uitzetten van Joodse bewoners door de nazi’s, de bouw van de Berlijnse muur dwars door de tuin en spionagepraktijken voor de Stasi. Harding beschrijft ze zonder oordeel, maar de illustraties zijn daar grauw en grijs, alsof er een sluier over het leven hangt. Gelukkig zijn er ook lichte en vrolijke tijden waarin de kinderen spelen op het meer en zanderige voetafdrukken achterlaten op de vloer. De karaktervolle, prachtige, nostalgische illustraties in combinatie met de genuanceerde, compacte tekst maken dit boek tot een pareltje. Een mooie manier om kinderen te laten kennismaken met de Duitse geschiedenis.

Vuilnisvarkens Job en Bob

Soms verschijnen er kinderboeken waar je gewoonweg vrolijk van wordt. Vuilnisvarkens Job en Bob is zo’n pareltje. Het is een verrassend prentenboek met prachtige illustraties en een mooie, subtiele moraal. Vuilnismannen Job en Bob halen met veel plezier het vuilnis op. Ze gooien alles in de vuilniswagen: 'Hoppakee… Hoppakee… Hop!' Maar waarom zit er toch telkens een hondje tussen het vuilnis? Ze ontdekken hem iedere keer net op tijd: de vuilniswagen wordt omgekiept en het hondje valt weer uit de wagen. Job en Bob ruimen alle troep weer op en daar gaan ze weer. Hoppakee… Hoppakee… De herhaling, het rijm, de vrolijke illustraties en de grapjes in de tekeningen zorgen voor een heerlijk voorleesavontuur. Het thema (afval) is voor kinderen heel herkenbaar, omdat de vuilniswagen regelmatig langs rijdt. Mooi is ook de verrassende ontknoping, die een glimlach op je gezicht tovert.

De piraten komen!

In eerste instantie lijkt het prentenboek De piraten komen! humoristisch en spannend, maar niet erg verrassend. Een jongen tuurt in de verte over de zee op zoek naar een piratenschip. Zodra hij iets ziet wat erop lijkt, slaat hij alarm en verstopt iedereen op het eiland zich. Helaas vergist hij zich telkens, maar dat geeft niet, want hij leert er wel iets van. Bijvoorbeeld dat een piratenschip niet alleen groot is, maar ook snel. Helaas luisteren de eilandbewoners steeds minder goed.

Als er echt een piratenschip komt, gelooft niemand hem meer. Dat ziet er slecht uit! Of toch niet? Auteur John Condon geeft het verhaal een onverwachte wending, waardoor het karakteristieke beeld van piraten aan het wankelen slaat.

Het verhaal is prachtig geïllustreerd met veel humor. Zo verstoppen de bewoners zich op de meest vreemde plekken, bijvoorbeeld in de bek van een pelikaan. Alles bij elkaar is dit een prachtig, kleurrijk en speels avontuur waar kinderen uitbundig van kunnen genieten.

Een ijsje

Het is zomer en alle dieren lusten wel een ijsje. Maar ja, er is er maar één. Wat nu? De kikker weet het wel. Hij heeft het veel te warm, dus dat ijsje is voor hem! Maar de spin zag het ijsje het eerst en het kalf heeft al zijn groente op gegeten. En de hond is de hele dag braaf geweest. Iedereen heeft een goede reden en vertelt enthousiast aan de anderen waarom het ijsje naar hem (of haar) toe moet, maar daarbij vergeten ze even dat een ijsje ook kan smelten ...

Gelukkig is er uiteindelijk een goede oplossing voor (bijna) iedereen. Een ijsje is een heerlijk zomers prentenboek voor de allerkleinsten, dat met een minimum aan woorden een heel herkenbaar verhaal vertelt, doorspekt met humor. De grote illustraties zetten telkens één dier in de spotlights zonder overbodige details en zijn daardoor heel geschikt voor peuters en jonge kleuters. Wat de vormgeving betreft valt de mooie uitsnede van een ijsje in het kaft op. Kortom, Een ijsje is een gezellig prentenboek dat uitnodigt tot voorlezen en tussen de regels door aandacht geeft aan samen delen. ■

Quotum

Marlies Morshuis. Uitgeverij Lemniscaat, Rotterdam 2020. 385 blz. 12+
€ 15,95

+ superspannend met veel plotwendingen

+ bewustwording van actuele wereldproblemen

Het Pungelhuis

Annet Huizing. Uitgeverij Lemniscaat, Rotterdam 2020. 191 blz. 11+ € 15,95

+ geschiedenis op mooie manier tot leven gebracht

+ kleurrijke personages

- sommige karakters eendimensionaal

Het huis aan het Meer

Thomas Harding en Britta Teckentrup. Uitgeverij Veltman, Utrecht 2020. 43 blz. 6+ € 14,99

+ geschiedenis invoelbaar gemaakt voor kinderen