Geloof: Gods verborgen omgang vinden

Een beetje pastor kan vandaag de dag niet om begrippen als spiritualiteit en geestelijke begeleiding heen. Het valt niet mee om door de bomen van deze twee begrippen het bos te zien. Wat bedoelen we precies met deze woorden?

Een eenvoudig antwoord is er niet. Dat maakt dit studieboek wel duidelijk. De schrijver is van huis uit goed thuis in de literatuur van de afgelopen jaren en zegt zelf al dat het ondoenlijk is een overzicht te geven van de vloed aan materiaal. Hij maakt een keus. Hij wil de vraag naar de zin van de dingen en de religieuze betekenis die mensen daaraan geven opvatten als een bijzondere dimensie van het pastoraat.

toegerust

Mensen hebben in het afwisselende maar ook grillige landschap van het ervaren van het heilige behoefte aan geestelijke begeleiding. Pastores moeten daarvoor in het bijzonder worden toegerust. Zij zijn geestelijke begeleiders bij uitstek en stellen de vraag naar Gods weg met de mensen, met zichzelf en met anderen.

Zijn keus bepaalt de verdere gang en inhoud van het boek. Van der Meulen maakt eerst een verkenning van de begrippen geestelijk leven en zingeving. Daarna stoot hij door naar wat voor hem de kern van geestelijke begeleiding is. Dat is het kennen van het geheim van God in ons leven. Daarbij zoekt hij zijn bronnen op een klassieke manier uit.

Paulus

Hij begint vaak bij de moderne tijd met ervaringsverhalen van mensen van nu, en met allerlei theologie en moderne theorieën, maar zal nooit nalaten door te vragen naar de Bijbel. Sterker nog, hij borgt zijn keuzes in de Schrift. Uitvoerig gaat hij op zoek naar het woord en de betekenis van het geheim, het mysterion, van God in de Bijbel. Met name Paulus wordt genoemd, die in zijn brieven regelmatig de gemeente wil opvoeden in het geheim van God.

Het is opvallend dat Van der Meulen kiest voor de christologische insteek, ondanks dat het begeleiden van mensen een geestelijk werk is, een werk van de Geest. Christus staat centraal in zijn visie op geestelijke begeleiding. Door Hem zijn we gevonden en door zijn Geest vinden mensen Hem en hun bestemming in het leven. Wie een ander wil begeleiden zal niet zonder deze bron kunnen.

richten op God

In het slothoofdstuk trekt de schrijver zijn plan voor de toerusting van de pastores. Het doel van de geestelijke begeleiding is, in de woorden van psalm 25: het vinden van Gods verborgen omgang. Dat is ook meteen het verschil met andere vormen van begeleiding zoals coaching, werkbegeleiding en supervisie. Coaching richt zich op hulp bij zelfsturing, geestelijke begeleiding richt zich op God, op zijn wil en weg met ons.

Een kritische vraag is dan: kun je dit werk zelf maken, bewerkstelligen?! Terecht bespreekt Van der Meulen de kritiek dat geestelijke begeleiders nogal kunnen lijken op strategen en methodisten. Voor je het weet gaat het ook in geestelijk opzicht om zelfverwerkelijking, om waardering van je domineesego. Hoe voorkom je dat? In dit opzicht is de concentratie op Christus heilzaam. Hij heeft ons eerst liefgehad en niet wij. Het gaat niet om de pastor, maar om de pastorant en meer nog, om hun beider God en zijn weg in ons leven.

soeverein

Spiritualiteit is tegenwoordig van iedereen. Ik zou daar kritischer in zijn dan dit boek. God is soeverein, vrijmachtig. Het gaat om de ware spiritualiteit, het ware geloof en de werkelijke Godskennis. Daar wordt inderdaad breder naar gezocht dan in de kerk alleen. Maar als de geloofsgemeenschap belangrijk is een pastor is niet los verkrijgbaar, maar hoort bij de geloofsgemeenschap dan wil ik wel weten hoe geestelijke begeleiding hier mee omgaat.

Wat mij betreft is de mystogogiek, de inwijding in de heilsgeheimen, van de Vroege Kerk, daarin nog steeds richtinggevend. In de liturgie gebeurt het! Daar word je ingeleid in de doop, in de heilsgeheimen, levenslang.

uitsmijter

Een waardevolle uitsmijter vond ik de herwaardering van het pastoraat aan pastores. Wie geeft moet kunnen ontvangen, van Boven en van beneden. Er is veel werk aan de geestelijke winkel van pastores op dit terrein. Geestelijke vaders zijn kostbaar!

Om het geheim van het leven. Over spiritualiteit en geestelijke begeleiding.

Dr. H.C. van der meulen. Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer 2013. 29,90