Valkering vergoelijkt niets, maar erkent tegelijk zijn betrekkelijke onmacht

Priester Jan-Jaap van Peperstraten is begonnen in Ontkleed niet naakt staan, maar wilde het niet uitlezen. Hij constateert dat velen Valkering prijzen omdat zijn boek zo eerlijk zou zijn. Van Peperstraten bekritiseert vervolgens de moderne fixatie op een zo groot mogelijke (publieke) eerlijkheid.

Had Van Peperstraten dit boek wél uitgelezen, dan had hij hopelijk geconcludeerd dat ‘eerlijk zijn’ niet het hoofdmotief is. De publieke biecht over porno en homoseksualiteit is natuurlijk eerlijk, maar dat dient een doel. Hij wil heling voor zichzelf, maar vooral voor de Rooms-­Katholieke Kerk.

Valkering komt uit de kast als homo en pornoverslaafde. En hij vertelt dat hij sinds het afleggen van zijn celibaatsgelofte, zesentwintig jaar geleden, niet altijd heeft voldaan aan de eisen die daarbij horen. Want porno kijken, gaysauna’s en darkrooms bezoeken, cruisen door parken op zoek naar mannen: het is evident dat dit strijdt met het ideaal van seksuele onthouding.

fetisj

De mediawerkelijkheid blijft hangen bij het eerste deel van het boek. Daarin schetst Valkering zijn levensloop, inclusief seksuele avonturen en informatie over zijn fetisj voor rib- en spijkerbroeken. Soms denk je inderdaad: moet ik dit weten? Aan de andere kant is sinds Gerard Reve, die in bijvoorbeeld Moeder en Zoon op meesterlijke wijze katholieke mystiek en homo-erotiek afwisselt, de definitie van exhibitionisme flink verruimd.

Reves werk is literatuur, misschien wel de beste literaire, katholieke spiritualiteit van de laatste halve eeuw. Valkering heeft duidelijk minder schrijftalent. Daardoor is zeker het eerste deel van zijn boek soms een beproeving.

Media richtten zich op de sappigheden, maar negeerden het tweede en derde deel van Ontkleed niet naakt staan grotendeels. Juist in die delen, de laatste honderd pagina’s, boeit Valkering het meest. Hier pelt hij zijn geloofsontwikkeling en obsessie met seks laag voor laag af. Dan betoont hij zich allerminst een exhibitionist. Hij doet hier juist iets heel fundamenteels, in een poging de taboesfeer in katholieke kring te doorbreken.

Het boek vormde voor bisschop Jos Punt aanleiding Valkering te schorsen en een bezinning op te leggen. Er is in katholieke kring een soepele omgang met mensen die niet aan het christelijke ideaal voldoen. Zolang het maar binnenskamers blijft. Anders ontstaat er ‘scandalum’, publiek schandaal. In katholieke kring ben je dan ‘af’, ongeschikt om nog iets in of namens de kerk te doen.

Na lezing van Ontkleed niet naakt staan komt de schorsing voorbarig over. Had Punt zich niet beter zélf eerst kunnen bezinnen alvorens te handelen? Het is bovendien precies deze cultuur die Valkering in zijn boek wil doorbreken. De cultuur die mensen aanmoedigt tot hypocrisie, zodat ze kunnen blijven functioneren in de kerk. Valkerings punt is dat door die heimelijkheid de problemen blijven woekeren, zelfs erger worden. En uiteindelijk is dat veel slechter voor de kerk dan openheid.

zelfdisciplinering

‘Ik denk dat ik er verstandig aan doe ermee op te houden mijzelf wat betreft dat porno-kijken te veroordelen.’ Zo verwoordt Valkering waar hij op dit moment staat. Zoals zo velen die in hun leven niet voldoen aan het kerkelijke seksuele ideaal, heeft hij geprobeerd daarmee de strijd aan te binden. Zijn boodschap, na enkele decennia: dat werkt niet. Er is volgens Valkering maar één remedie tegen porno en seksuele avonturen: in liefde steeds meer naar Christus toegroeien.

De delen van het boek waarin Valkering zijn porno- en seksverslaving ontleedt, zijn fascinerend. Het is een genuanceerd gewetensonderzoek. Hij vergoelijkt niets, maar erkent tegelijk zijn betrekkelijke onmacht. Psychotherapie, zelfhulpgroepen en de Sex and Love Adicts Anonymous hielpen hem niet. Hij concludeert dat er, ook gezien zijn publieke rol als priester en vertegenwoordiger van het katholieke geloof, maar één weg is: radicale openbaarheid.

Zo is Valkering zijn eigen biechtvader. Hij stelt zich ook de vraag of hij het nu werkelijk allemaal zo zondig vindt, om porno te kijken en van zijn seksualiteit te genieten. En hij geeft toe: ‘Ik weet het niet.’

Zijn verlangen verlost te worden van zijn ‘seksuele dwangmatigheden’ voert de boventoon. Hij ervaart zijn seksuele gedrag als een ‘innerlijke gevangenis’. Zelfdisciplinering is niet de weg om hieruit te komen. Wat wel? ‘Groeien in geloof, in vertrouwen op Jezus Christus als mens, vlees en vloed geworden Woord Gods en daarmee groeien in een gebedsrelatie met Hem.’

bedrijfsongeval

Priesters die niet voldoen aan het kerkelijke ideaal, worden als ‘bedrijfsongeval’ bejegend. De kerk isoleert hen als uitzonderingen, stelt Valkering. Dat lijkt precies te zijn wat er nu met hem gebeurt. Hij is geschorst en geen van de talloze diakens, priesters en bisschoppen pakt de thematiek op. Er is wat discussie in de kolommen van de kranten. Er klinken meningen over Valkerings boek. Maar wat de onderliggende problematiek betreft, blijft het oorverdovend stil.

Dat terwijl Valkerings boek op drie vlakken cruciaal is. Hij geeft een stem aan de vele gelovigen die worstelen met seksualiteit in het tijdperk van de internetporno. Zijn boek zal voor hen herkenbaar en troostend zijn. Ten tweede zullen christelijke homo’s zich herkennen in de bochten waarin Valkering zich heeft moeten wringen. Het belangrijkst is zijn boek echter als koevoet die poogt de deuren van de kerk open te breken. Dat is de derde reden waarom dit boek belangwekkend is, juist ook omdat het is geschreven door een geestelijke.

Tientallen mensen lazen Ontkleed niet naakt staan vooraf. Onder hen veel katholieken, maar ook bijvoorbeeld de oud-katholieke bisschop Dick Schoon. Een ander, pastoraal werker ­Gabriël Jansen, legt Valkering in het derde deel van het boek kritische vragen voor. Denkt hij niet naïef over porno? Hoe staat hij nu echt tegenover het celibaat? Jansen voelt goed aan wat er bij veel lezers moet leven en geeft met zijn ‘interview’ het boek een goed slot.

De benedictijner monnik Gerard Mathijsen noemt het boek in zijn voorwoord ‘moedig’. Dat is precies wat het is. Valkering legt zijn hoofd vrijwillig op het hakblok in een kerk die uiterst onbarmhartig is richting mensen die publiek breken met het seksuele ideaalplaatje. Hij heeft er niets mee te winnen, behalve zijn vrijheid. ¦

Pierre Valkering. Uitg. U2pi BV, Den Haag 2019. 224 blz. € 15

+ maakt zijn geloofsontwikkeling goed inzichtelijk

+ doorbreekt een taboe

- geen geboren schrijftalent