Bridget Eileen Rivera: ‘In progressieve kringen is zeggen dat je celibatair leeft veel lastiger dan zeggen dat je gay bent’

Volgens de vrijgemaakt-gereformeerde predikant van Heemse houden veel mensen er een therapeutisch godsbeeld op na. Hij bedoelt daarmee dat het bij Gods liefde vooral om ons als mens draait, dat wij gelukkig worden en rust en hulp in ons leven ervaren. Over Gods woede, toorn, wordt niet of nauwelijks meer gesproken. Maar dan verlies je veel, niet alleen Gods toorn, maar ook Gods liefde. Deze inleiding op zijn bijbelstudies geeft die studies iets therapeutisch, hij wil corrigeren en helen. In de bijbelstudies gaat de schrijver na wat Gods mensenliefde inhoudt en wat Gods woede over de zonde inhoudt. Steeds geeft hij ook gespreksvragen en stellingen of liederen tussen de tekst door. Dat maakt het gesprek erover makkelijker. De meest sterke studie is die waarin Gods liefde en God liefhebben worden uitgelegd als ‘liefhebben om God Zelf, Wie Hij is en wat Hij doet’, niet om de verdienste of beloning van hemel en hel. De schrijver heeft tussendoor ook wel wat pastoraal-therapeutische noten op zijn zang. Zo ziet hij de huwelijkse belofte als een onvoorwaardelijke en onverbrekelijke, ook in een gebroken huwelijk. Omdat Gods liefde onvoorwaardelijk is.

De schrijver werkt voor Open Doors, een organisatie die zich inzet voor vervolgde christenen. Daar komt hij mensen tegen met een vastberadenheid die jaloers maakt. Waar christenen niet vrij zijn te geloven en openlijk te belijden, daar bloeit vastberadenheid. Dat is een geloofseigenschap die zich goed laat combineren met een andere passie: hardlopen, marathons lopen. Daar gaat het ook om vastberadenheid, vooral wanneer de laatste kilometers echt pijn doen. Visser doet verslag van diverse ontmoetingen met christenen wereldwijd die vervolgd worden, in meer of mindere mate, van Egypte tot Irak, en van Libië tot Noord-Korea. Er spreekt gedrevenheid en passie uit dit boek: ook wij hebben vastberadenheid nodig. Die overtuiging geeft het boek iets urgents en dringends. Je kunt niet vrijblijvend christen zijn, je moet in beweging komen voor Gods kerk. Die is immers één, en niet opgedeeld in vrij of vervolgd. Storend is het aantal aanbevelingen hoe goed en nodig dit boek wel niet is, meer dan tien prominenten uit het christendom. Niet het vele is goed, maar het goede is al veel. Het maakt de zaak van de vervolgde christenen te veel een promo-zaak.

Op 2 december 2019 vond aan de Theologische Universiteit Apeldoorn een studiedag plaats onder de titel ‘Knellend of knullig? Kerk, recht en kerkrecht’. Zeven van de bijdragen aan deze dag zijn omgevormd tot artikelen die nu zijn gebundeld en uitgegeven in de serie Apeldoornse studies. De eerste drie bijdragen zijn meer algemeen van aard. Die gaan over de autonomie van het kerkrecht, over de juridisering ervan - kerken en kerkleden die naar de rechter stappen - en ze benoemen trends in de eigen inrichtingsvrijheid van kerken. Deze artikelen zijn in het algemeen descriptief van aard, ze benoemen de dingen zonder ze expliciet te wegen of waarderen. Dat gebeurt meer in de laatste vier bijdragen, waar casussen worden behandeld. Onder andere de recente zaak-Kruiningen over een tuchtmaatregel op een diaken passeert de revue. Een arbeidsconflict in kerkelijke kring wil ook de wereldlijke rechter nogal eens halen. Aandacht voor privacy en het kostenplaatje van een jurist – goede raad is duur, maar hoeft niet veel te kosten – vormen de sluitpost van deze studie.

Ooit behandelde Willem Ouweneel, een veelzijdig Schriftgeleerde, onderzoeker en schrijver, de Joodse feestdagen. Nu zijn de christelijke feestdagen aan de beurt. Dat zijn weliswaar menselijke verzinsels volgens hem, maar wel verzinsels naar bijbelse geest. Zijn leidraad is de ordening van het kerkelijk jaar in de lutherse traditie. Bach schreef daarbij zijn kerkelijke cantates. Deze worden in het boek geciteerd en ‘beluisterd’. Overigens komen ook andere muziekstukken aan bod, met name op de hoogtijdagen van Kerst en de paascyclus. Van advent (rond 1 december) tot en met Sint Andries (30 november) geeft Ouweneel zijn mijmeringen weer, meditatief en wijsheid-achtig. De kennis van het kerkelijk jaar krijgt een verdieping. De schrijver maakt ook gebruik van de werken van Rembrandt. Een opvallende bron is een boek van meester Heuvel uit het begin van de twintigste eeuw over het boerenleven in het oosten van het land. Deze schoolmeester legt vaak een verband tussen folklore en kerkelijke hoogtijdagen, op een romantiserende, poëtische en bevindelijke wijze. Daar moet je van houden. De keuze is vanuit de schrijver begrijpelijk - hij redigeerde een heruitgave - maar is wat willekeurig.

De Amerikaanse journalist Julian Sancton schreef een bijzonder spannend boek over de reis van het Belgische onderzoeksschip de Belgica naar Antarctica, eind negentiende eeuw.

Grote vragen stellen, maar vervolgens drukker bezig zijn met de gewone zaken van het leven. Op zoek zijn naar een ontvoerd kind, en toch voornamelijk in een boot willen varen, peinzend over de ouderdom. Uitzoeken wat er gebeurd is met cliënten die in het ziekenhuis zijn beland, maar voornamelijk malen over de keuzes die je zoon maakt. Enkele personages in deze roman vervullen belangrijke functies in het reguleren van de samenleving, maar zijn er niet altijd met hun gedachten bij. In de nieuwe roman van de Oostenrijkse schrijver en kinderpsychiater Paulus Hochgatterer, Vlieg weg, vlieg weg, krijgen politie-inspecteur Kovacs en psychiater Horn een hoop op hun bordje. Zo lijkt er een man in elkaar geslagen te zijn die zelf beweert dat hij gevallen is, wordt er kattenvoer in de longen van een vrouw gevonden die zelf niet weet hoe dat mogelijk is, wordt er met een katapult een aanslag gepleegd tijdens een processie op Sacramentsdag en is er een meisje ontvoerd. En dat allemaal in een fictieve, kleine Oostenrijkse stad.

Over de Tweede Wereldoorlog zijn al veel romans geschreven en de stroom (autobiografische) fictie lijkt nog niet op te drogen. Veel heftige, indrukwekkende verhalen die je meenemen naar de kampen en een inkijkje geven in gruwelen waar geen woorden voor zijn, maar uiteindelijk toch woorden voor gevonden worden. Met zijn tweede roman heeft Juan Gómez Bárcena, die doorbrak met De hemel boven Lima, zich gewaagd aan een totaal andere benadering van oorlog en trauma. Zeker geen gemakkelijke, en daarvoor verdient hij lof.

In 2019 won Peter Handke (1942) de Nobelprijs voor literatuur. Twee nieuwe uitgaven laten zien dat het werk van de Oostenrijker van hoge kwaliteit en tegen de tand des tijds bestand is.